دروگرهای محصولات کشاورزی: راهنمای جامع انواع و کاربردها

دروگرها (Harvesters) ماشین‌آلاتی حیاتی در کشاورزی مدرن هستند که فرآیند برداشت محصولات را به صورت مکانیزه انجام می‌دهند. این ماشین‌ها نقش کلیدی در افزایش سرعت برداشت، کاهش نیروی کار مورد نیاز، و به حداقل رساندن ضایعات محصول دارند. دروگرها در مقیاس‌های مختلف، از مزارع کوچک تا عملیات‌های کشاورزی وسیع و صنعتی، طراحی و استفاده می‌شوند.

1. دروگرها در مقیاس کوچک (Small-Scale Harvesters)

این دسته از دروگرها برای مزارع کوچک، باغ‌ها، یا مناطقی که دسترسی به ماشین‌آلات بزرگ دشوار است، مناسب هستند. آن‌ها معمولاً ابعاد کوچکتر، قیمت پایین‌تر، و پیچیدگی کمتری دارند.

الف) دروگرهای دستی یا کوله‌ای (Handheld/Backpack Harvesters):

• توضیح: این دروگرها، نسخه‌های پیشرفته‌تر و مکانیزه داس و ابزارهای دستی سنتی هستند. معمولاً دارای یک موتور کوچک بنزینی یا الکتریکی هستند که تیغه‌های برش را به حرکت درمی‌آورد. برخی مدل‌ها شبیه علف‌زن‌های موتوری هستند اما با اتصال تیغه‌های مخصوص برداشت محصول.

• شیوه استفاده: کاربر دستگاه را حمل کرده و با حرکت دادن تیغه برش در امتداد ردیف‌های محصول، ساقه گیاه را قطع می‌کند. محصول برداشت شده ممکن است به صورت دستی جمع‌آوری شود یا در کیسه‌های متصل به دستگاه ریخته شود.

• کاربردها:

  • محصولات علوفه‌ای: برای برداشت علوفه و یونجه در مقیاس‌های کوچک.

  • غلات کوچک: دروگرهای مخصوص برداشت برنج یا گندم در زمین‌های شیب‌دار یا کوچک که امکان ورود ماشین‌آلات بزرگ وجود ندارد.

  • نیشکر: برخی مدل‌های کوچک برای برداشت نیشکر در مزارع کوچک.

• مزایا: قیمت پایین، قابلیت مانور بالا در فضاهای محدود، مناسب برای زمین‌های ناهموار و شیب‌دار، نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه کم.

• معایب: ظرفیت برداشت پایین، نیاز به نیروی انسانی زیاد، خستگی اپراتور، سرعت برداشت پایین.

ب) دروگرهای دنباله‌بند تراکتور کوچک (Small Tractor-Mounted/Pull-Type Harvesters):

• توضیح: این دروگرها به پشت تراکتورهای کوچک یا متوسط متصل می‌شوند. خود فاقد موتور محرک هستند و نیروی خود را از شافت توان‌دهی (PTO) تراکتور یا سیستم هیدرولیک آن می‌گیرند.

• شیوه استفاده: تراکتور دروگر را می‌کشد و با حرکت آن در مزرعه، محصول برداشت و فرآوری می‌شود. بسته به نوع دروگر، ممکن است محصول را در مخزنی جمع‌آوری کند، آن را به داخل یک تریلر جانبی منتقل کند، یا به صورت ردیفی روی زمین رها کند.

• کاربردها:

  • علوفه‌چین‌ها (Forage Harvesters): برای برداشت ذرت علوفه‌ای یا سایر گیاهان علوفه‌ای و خرد کردن آن‌ها برای سیلو.

  • دروگرهای غلات ردیفی: دروگرهای مخصوص برداشت ذرت، سویا، یا آفتابگردان در ردیف‌های مشخص.

  • دروگرهای سیب‌زمینی/پیاز: ماشین‌هایی که محصول را از زیر خاک بیرون کشیده و از خاک جدا می‌کنند.

• مزایا: ظرفیت بالاتر از دروگرهای دستی، هزینه نسبتاً کمتر از کمباین‌های خودکششی، قابلیت استفاده از تراکتور موجود در مزرعه.

• معایب: نیاز به تراکتور، سرعت برداشت متوسط، در برخی مدل‌ها نیاز به عملیات ثانویه برای جمع‌آوری محصول.

2. دروگرها در مقیاس بزرگ (Large-Scale/Industrial Harvesters)

این دسته شامل ماشین‌آلات بزرگ و خودکششی است که برای برداشت سریع و کارآمد محصولات در مزارع وسیع طراحی شده‌اند. آن‌ها دارای فناوری‌های پیشرفته و ظرفیت برداشت بسیار بالایی هستند.

الف) کمباین (Combine Harvester):

• توضیح: "کمباین" به معنای "ترکیبی" است، زیرا این ماشین سه فرآیند جداگانه (درو کردن، خرمن‌کوبی، و بوجاری) را در یک عملیات ترکیب می‌کند. کمباین‌ها ماشین‌های خودکششی هستند که دارای موتورهای قدرتمند دیزلی هستند.

• شیوه استفاده: کمباین در مزرعه حرکت می‌کند، تیغه‌های هد برداشت محصول (Header) ساقه غلات را قطع می‌کنند. سپس محصول به داخل دستگاه کشیده شده، دانه از ساقه و کاه جدا می‌شود (خرمن‌کوبی)، و ناخالصی‌ها از دانه جدا می‌شوند (بوجاری). دانه‌های تمیز شده در مخزن دانه کمباین ذخیره می‌شوند و کاه و کلش از پشت دستگاه پخش یا بسته‌بندی می‌شوند.

• کاربردها:

  • غلات دانه‌ای: اصلی‌ترین کاربرد برای برداشت گندم، جو، برنج، ذرت، سویا، کلزا و آفتابگردان. (هد برداشت بسته به نوع محصول قابل تعویض است).

• مزایا:

  • راندمان بسیار بالا: سرعت برداشت فوق‌العاده بالا.

  • کاهش نیروی کار: نیاز به حداقل نیروی انسانی.

  • کاهش ضایعات: جداسازی کارآمد دانه از کاه و کلش.

  • خودرویی کامل: تمامی فرآیندها در یک ماشین انجام می‌شود.

• معایب: هزینه اولیه بسیار بالا، نیاز به مهارت اپراتور، نگهداری پیچیده، ابعاد بزرگ و محدودیت در مانور در زمین‌های کوچک یا شیب‌دار.

• برندهای معتبر: John Deere, Case IH, Claas, New Holland, Massey Ferguson.

ب) دروگرهای علوفه خودکششی (Self-Propelled Forage Harvesters):

• توضیح: این ماشین‌ها شبیه کمباین‌ها هستند اما به جای جداسازی دانه، تمام قسمت سبز گیاه (مانند ذرت علوفه‌ای، یونجه) را برداشت کرده و به قطعات بسیار کوچک خرد می‌کنند تا برای سیلو کردن یا تغذیه دام آماده شوند. آن‌ها دارای یک سر (Header) مخصوص برداشت علوفه هستند که می‌تواند انواع مختلفی از محصولات علوفه‌ای را برداشت کند.

• شیوه استفاده: ماشین در مزرعه حرکت می‌کند، محصول توسط هد برداشت شده، به داخل دستگاه کشیده می‌شود و در آنجا به قطعات ریز خرد شده و توسط یک پرتاب‌کننده به داخل تریلر یا کامیون در حال حرکت کنار دستگاه پرتاب می‌شود.

• کاربردها:

  • محصولات علوفه‌ای: برداشت ذرت علوفه‌ای، سورگوم، یونجه، شبدر.

• مزایا: ظرفیت بسیار بالا در خرد کردن و جمع‌آوری علوفه، کیفیت بالای خردایش.

• معایب: هزینه بسیار بالا، تخصصی بودن کاربرد (فقط برای علوفه)، نیاز به هماهنگی با تریلر/کامیون.

• برندهای معتبر: Claas, John Deere, New Holland, Case IH.

ج) دروگرهای پنبه (Cotton Harvesters):

• توضیح: این ماشین‌ها به طور خاص برای برداشت الیاف پنبه طراحی شده‌اند. دو نوع اصلی دارند:

  • Spindle Pickers: با استفاده از اسپیندل‌های چرخان و مرطوب، الیاف پنبه را از غوزه جدا می‌کنند.

  • Stripper Harvesters: کل غوزه را (با یا بدون برگ‌ها) از ساقه جدا می‌کنند.

• شیوه استفاده: ماشین در امتداد ردیف‌های پنبه حرکت می‌کند و الیاف یا غوزه‌ها را برداشت می‌کند. سپس پنبه برداشت شده به داخل مخزن بزرگی در دستگاه منتقل می‌شود.

• کاربردها:

  • پنبه: برداشت الیاف پنبه در مزارع بزرگ.

• مزایا: مکانیزاسیون کامل برداشت پنبه، سرعت بالا، کاهش شدید نیروی کار.

• معایب: هزینه بسیار بالا، نیاز به شرایط خاص مزرعه (هموار بودن)، حساسیت به رطوبت.

• برندهای معتبر: John Deere, Case IH.

د) دروگرهای چغندرقند (Sugar Beet Harvesters):

• توضیح: این ماشین‌ها برای برداشت چغندرقند از زمین طراحی شده‌اند. آن‌ها معمولاً دارای چندین مرحله هستند: جدا کردن برگ‌ها (defoliation)، خارج کردن ریشه‌ها از خاک (lifting)، و تمیز کردن و ذخیره ریشه‌ها.

• شیوه استفاده: دستگاه در ردیف‌های چغندرقند حرکت کرده، ابتدا برگ‌ها را جدا می‌کند، سپس چنگک‌های مخصوص، ریشه‌های چغندر را از خاک بیرون کشیده، خاک اضافی را جدا کرده و ریشه‌ها را به مخزن دستگاه یا به داخل یک تریلر جانبی منتقل می‌کنند.

• کاربردها:

  • چغندرقند: برداشت چغندرقند در مزارع وسیع.

• مزایا: برداشت سریع و کارآمد چغندرقند، کاهش آسیب به محصول.

• معایب: هزینه بسیار بالا، تخصصی بودن کاربرد، ابعاد بسیار بزرگ.

• برندهای معتبر: Ropa, Grimme, Holmer.

انتخاب و استفاده صحیح

انتخاب نوع دروگر به عوامل متعددی بستگی دارد:

• مقیاس مزرعه: کوچک، متوسط یا بزرگ.

• نوع محصول: غلات، علوفه، پنبه، چغندر و غیره.

• میزان سرمایه‌گذاری اولیه: بودجه موجود.

• دسترسی به نیروی کار: میزان وابستگی به نیروی انسانی.

• شرایط زمین: شیب، ناهمواری، نوع خاک.

• زیرساخت‌ها: دسترسی به تراکتور مناسب، امکانات نگهداری و تعمیر.

نکات مهم در بکارگیری:

• آموزش اپراتور: اپراتورها باید کاملاً آموزش دیده باشند تا بتوانند از دستگاه به درستی استفاده کنند و نگهداری اولیه را انجام دهند.

• نگهداری و سرویس منظم: سرویس‌های دوره‌ای شامل تعویض روغن، فیلترها، بررسی تیغه‌ها و قطعات متحرک برای افزایش طول عمر دستگاه و جلوگیری از خرابی‌ها.

• تنظیمات مناسب: تنظیم دقیق ارتفاع برداشت، سرعت دروگر، و تنظیمات جداسازی برای به حداقل رساندن ضایعات و افزایش کیفیت محصول.

• ایمنی: رعایت کامل نکات ایمنی در هنگام کار با دروگرها، خصوصاً در مورد قطعات متحرک و تیغه‌های تیز.

با انتخاب دروگر مناسب و استفاده صحیح از آن، کشاورزان می‌توانند بهره‌وری خود را به طور چشمگیری افزایش داده و سودآوری بیشتری داشته باشند.