راهنمای جامع گام به گام نصب و راه‌اندازی انواع شناور چاه عمیق (تک فاز و سه فاز)
نصب و راه‌اندازی صحیح پمپ‌های شناور چاه عمیق، نیازمند دقت بالا و رعایت نکات فنی و ایمنی است تا از عملکرد بهینه و طول عمر پمپ اطمینان حاصل شود. این راهنما به صورت جامع مراحل را برای پمپ‌های تک فاز و سه فاز توضیح می‌دهد.
۱. نکات ایمنی بسیار مهم (اولویت اول)
قطع برق: قبل از هرگونه اقدام، حتماً منبع تغذیه اصلی برق را قطع کنید و از عدم وجود جریان برق اطمینان حاصل کنید. استفاده از تستر ولتاژ توصیه می‌شود.
تجهیزات حفاظت فردی (PPE): استفاده از دستکش عایق، عینک ایمنی، کلاه ایمنی و کفش ایمنی با زیره عایق الزامی است.
محیط کار: اطمینان حاصل کنید که محل کار خشک و عاری از هرگونه مواد قابل اشتعال یا گازهای سمی است.
کار با ارتفاع: در صورت نیاز به کار در ارتفاع (مثلاً بالای چاه)، از نردبان یا سکوی ایمن و مهاربندی مناسب استفاده کنید.
حضور فرد دوم: توصیه می‌شود که این کار توسط دو نفر انجام شود تا در مواقع اضطراری کمک‌رسانی ممکن باشد.
۲. آماده‌سازی و بررسی اولیه پمپ و تجهیزات
مطالعه دفترچه راهنما: دفترچه راهنمای پمپ را به دقت مطالعه کنید. اطلاعات حیاتی مانند ولتاژ، جریان، توان، عمق مجاز نصب، نحوه سیم‌کشی، و نیاز به خازن (برای تک فاز) در آن ذکر شده است.
بررسی ظاهری پمپ: پمپ را از نظر هرگونه آسیب فیزیکی، فرورفتگی، ترک‌خوردگی یا نشتی بررسی کنید.
تست عایقی (مگر اینکه توسط متخصص انجام شود): در صورت امکان و دسترسی به تجهیزات، مقاومت عایقی موتور پمپ را با مگااهم‌متر (میگر) تست کنید تا از عدم وجود اتصال بدنه یا رطوبت در موتور اطمینان حاصل شود. (این کار معمولاً توسط برقکاران متخصص انجام می‌شود).
بررسی کابل برق پمپ: از سالم بودن کابل متصل به پمپ و عدم وجود بریدگی یا آسیب در عایق آن اطمینان حاصل کنید.
تجهیزات مورد نیاز:
پمپ شناور و موتور آن
کابل برق مناسب (با طول کافی و سطح مقطع متناسب با جریان و طول کابل)
لوله خروجی آب (پلی‌اتیلن، گالوانیزه یا فولادی)
شیر یک‌طرفه (چک ولو)
سیم بکسل یا طناب نایلونی قوی (برای مهار پمپ)
تابلو برق (شامل فیوز/بریکر، کنتاکتور، رله حرارتی (اورلود)، محافظ جان، و خازن برای پمپ‌های تک فاز)
اتصالات لوله و کابل (بست کابل، بست لوله، آپارات یا سرکابل حرارتی/سرد)
ابزارآلات (آچار، سیم‌چین، انبردست، مولتی‌متر، نوار چسب برق، وارنیش حرارتی)
۳. مونتاژ پمپ و موتور (در صورت جدا بودن)
اتصال موتور به پمپ: موتور و پمپ را طبق دستورالعمل سازنده به یکدیگر متصل کنید. این اتصال معمولاً با استفاده از کوپلینگ و پیچ و مهره‌های مخصوص انجام می‌شود.
روغن‌کاری/پر کردن با آب: برخی از موتورهای شناور نیاز به پر شدن با روغن مخصوص یا آب مقطر دارند. حتماً به دفترچه راهنما مراجعه کنید.
۴. سیم‌کشی پمپ
این مرحله حیاتی‌ترین بخش است و باید با دقت فراوان انجام شود.
اتصال کابل به موتور:
آب‌بندی: محل اتصال کابل برق پمپ به موتور باید کاملاً آب‌بندی شود. برای این کار از کیت‌های سرکابل حرارتی (shrinkable) یا سرد (cold shrink) مخصوص پمپ‌های شناور استفاده کنید. این کیت‌ها شامل مواد آب‌بندی و عایق‌کاری هستند که پس از نصب، از نفوذ آب به محل اتصال جلوگیری می‌کنند.
اتصال فازها و نول (در صورت وجود): سیم‌های فاز (R, S, T یا L1, L2, L3) را به ترمینال‌های موتور متصل کنید. در پمپ‌های تک فاز، سیم فاز و نول و ارت را متصل کنید.
سیم ارت (زمین): اتصال سیم ارت به بدنه موتور و سیستم ارتینگ چاه بسیار حیاتی است. این سیم از برق‌گرفتگی در صورت بروز نشتی جریان محافظت می‌کند.
کابل‌کشی تا تابلو برق:
سطح مقطع کابل: سطح مقطع کابل باید بر اساس توان پمپ، جریان نامی، و طول کابل محاسبه شود تا افت ولتاژ در حد مجاز باشد و کابل بیش از حد گرم نشود.
مهار کابل: کابل برق را در فواصل منظم (مثلاً هر ۱.۵ تا ۲ متر) با بست‌های پلاستیکی مخصوص یا بست کابل به لوله خروجی آب متصل کنید تا از کشیدگی یا آسیب دیدن کابل در حین نصب و کار جلوگیری شود.
۵. نصب لوله خروجی آب و شیر یک‌طرفه
شیر یک‌طرفه (چک ولو): شیر یک‌طرفه را بلافاصله بالای خروجی پمپ نصب کنید. این شیر از برگشت آب به داخل چاه پس از خاموش شدن پمپ جلوگیری می‌کند و مانع از ضربه قوچ (Water Hammer) و آسیب به پمپ و لوله‌ها می‌شود.
جنس و قطر لوله: از لوله‌های با کیفیت و مقاوم در برابر فشار و خوردگی (مانند پلی‌اتیلن فشار قوی، لوله‌های فولادی یا گالوانیزه) با قطر مناسب استفاده کنید. قطر لوله باید متناسب با خروجی پمپ باشد.
اتصالات لوله: اتصالات لوله باید کاملاً آب‌بندی شوند تا از نشتی جلوگیری شود. از نوار تفلون یا خمیر مخصوص آب‌بندی استفاده کنید.
مهار لوله: لوله را نیز در فواصل مشخص به سیم بکسل یا طناب مهار پمپ متصل کنید.
۶. نصب سیم بکسل یا طناب مهار
هدف: سیم بکسل (فولادی ضد زنگ) یا طناب نایلونی قوی (مخصوص پمپ‌های شناور) برای مهار پمپ و جلوگیری از سقوط آن به داخل چاه در صورت جدا شدن لوله یا کابل استفاده می‌شود.
اتصال: یک سر سیم بکسل را به قلاب مخصوص روی پمپ یا دسته آن متصل کنید و سر دیگر را به یک نقطه محکم در دهانه چاه (مثلاً روی پایه پمپ یا سازه چاه) مهار کنید.
طول: طول سیم بکسل باید کمی بلندتر از طول لوله باشد تا پمپ بتواند آزادانه حرکت کند اما در صورت بروز مشکل، مهار شود.
۷. به چاه انداختن پمپ
آهسته و با دقت: پمپ را به آرامی و با دقت زیاد به داخل چاه هدایت کنید. هرگز پمپ را با کابل برق آن پایین نفرستید.
عدم برخورد: مراقب باشید پمپ در حین پایین رفتن با دیواره‌های چاه یا موانع دیگر برخورد نکند.
عمق نصب: پمپ باید در عمقی نصب شود که همواره در آب غوطه‌ور باشد (حداقل ۱ تا ۲ متر بالاتر از کف چاه برای جلوگیری از مکش رسوبات) و همچنین حداقل چند متر زیر سطح دینامیک آب (سطح آب در حال پمپاژ) قرار گیرد. به حداکثر عمق مجاز نصب پمپ که توسط سازنده اعلام شده، توجه کنید.
۸. نصب تابلو برق و اتصالات نهایی
محل نصب: تابلو برق را در محلی خشک، خنک، دور از نور مستقیم خورشید و با دسترسی آسان نصب کنید.
اتصالات داخل تابلو:
ورودی برق: کابل برق ورودی (شبکه) را به ترمینال‌های ورودی تابلو برق متصل کنید.
خروجی به پمپ: کابل خروجی از تابلو برق را به پمپ متصل کنید.
اتصال ارت: سیم ارت ورودی و خروجی را به شینه ارت تابلو و سپس به چاه ارت استاندارد متصل کنید.
محافظ جان (RCD/ELCB): نصب محافظ جان برای حفاظت افراد در برابر برق‌گرفتگی ناشی از نشتی جریان الزامی است.
رله حرارتی (اورلود): رله حرارتی را بر اساس جریان نامی پمپ تنظیم کنید. این رله از موتور در برابر اضافه بار محافظت می‌کند.
کنتاکتور: کنتاکتور، پمپ را روشن و خاموش می‌کند.
خازن (فقط برای پمپ‌های تک فاز): در پمپ‌های تک فاز، خازن را طبق نقشه سیم‌کشی پمپ و دستورالعمل سازنده در تابلو برق نصب کنید. خازن برای راه‌اندازی و بهبود ضریب توان موتور ضروری است.
کلیدهای کنترل: کلیدهای استارت/استاپ، نشانگرهای وضعیت (روشن/خاموش) و آمپرمتر (در صورت نیاز) را نصب کنید.
بررسی نهایی اتصالات: تمامی اتصالات را از نظر محکم بودن، صحیح بودن و آب‌بندی مناسب مجدداً بررسی کنید.
۹. راه‌اندازی و تست
پرایم کردن (در صورت نیاز): برخی پمپ‌ها نیاز به پرایم شدن اولیه (پر شدن با آب) دارند. به دفترچه راهنما مراجعه کنید. پمپ‌های شناور معمولاً نیازی به پرایم اولیه ندارند زیرا در آب غوطه‌ور هستند.
وصل کردن برق: پس از اطمینان کامل از صحت تمامی مراحل، برق اصلی را وصل کنید.
روشن کردن پمپ: پمپ را روشن کنید.
بررسی عملکرد:
صدای پمپ: به صدای پمپ گوش دهید. صدای غیرعادی (مانند لرزش شدید، صدای تق تق یا سوت کشیدن) می‌تواند نشان‌دهنده مشکل باشد.
جریان مصرفی: با استفاده از آمپرمتر کلمپی، جریان مصرفی پمپ را اندازه‌گیری کنید و با جریان نامی ذکر شده در پلاک پمپ و دفترچه راهنما مقایسه کنید. جریان بیش از حد یا کمتر از حد نرمال می‌تواند نشان‌دهنده مشکل (مانند گرفتگی، خشک کار کردن، یا مشکل در موتور) باشد.
فشار و دبی آب: فشار و دبی آب خروجی را بررسی کنید.
عدم نشتی: از عدم وجود نشتی در اتصالات لوله اطمینان حاصل کنید.
جهت چرخش (فقط سه فاز): در پمپ‌های سه فاز، جهت چرخش موتور بسیار مهم است. اگر پمپ آبدهی مناسبی ندارد یا صدای غیرعادی می‌دهد، ممکن است جهت چرخش برعکس باشد. در این صورت، با قطع برق، جای دو سیم فاز را در تابلو برق عوض کنید تا جهت چرخش اصلاح شود.
۱۰. نگهداری و بازرسی دوره‌ای
بررسی آمپر: به صورت دوره‌ای جریان مصرفی پمپ را کنترل کنید.
بررسی ولتاژ: ولتاژ ورودی به تابلو برق را بررسی کنید.
بررسی لرزش و صدا: به هرگونه تغییر در لرزش یا صدای پمپ توجه کنید.
تمیز کردن: در صورت لزوم، دهانه چاه و اطراف آن را تمیز نگه دارید.
با رعایت دقیق این مراحل، می‌توانید پمپ شناور چاه عمیق خود را به صورت ایمن و کارآمد نصب و راه‌اندازی کنید. در صورت عدم تجربه کافی، حتماً از یک برقکار صنعتی یا تکنسین متخصص پمپ کمک بگیرید.
