خرید موتورسیکلت کارکرده یک گزینه اقتصادی عالی است، اما ریسکهای خاص خود را دارد. بررسی دقیق و آگاهانه بخشهای فنی، ظاهری و مدارک، کلید یک خرید موفق و جلوگیری از زیانهای آتی است.
۱. بررسی مدارک و اصالت (مهمترین گام)
پیش از هر چیز، از قانونی و اصیل بودن موتورسیکلت اطمینان حاصل کنید.
- کارت موتور و سند کمپانی: مطابقت کامل شماره شاسی (VIN) و شماره موتور حک شده روی بدنه با اطلاعات کارت و سند موتور.
- بیمه شخص ثالث: بیمه شخص ثالث در ایران اجباری است. از اعتبار تاریخ بیمه مطمئن شوید.
- برگ سبز و پلاک: بررسی کنید که موتور دارای پلاک ملی فعال باشد و در رهن یا توقیف نباشد (استعلام از پلیس +10).
- مالیات و عوارض: مطمئن شوید که عوارض سالیانه شهرداری و مالیات نقل و انتقال موتور تسویه شده باشد.
نکته حیاتی: هرگز موتور را صرفاً با وکالتنامه نخرید. در روز معامله، فروشنده باید برای انتقال قطعی مالکیت در مراکز تعویض پلاک حضور داشته باشد. همچنین بهتر است فاکتور خرید از کارخانه را نیز از فروشنده دریافت کنید.
۲. بررسی فنی انجین و گیربکس
بزرگترین هزینه در تعمیرات موتورسیکلت مربوط به موتور (انجین) و گیربکس است.
الف) تست انجین (در حالت سرد)
- استارت سرد: از فروشنده بخواهید موتور را در حالت کاملاً سرد استارت بزند. موتور سالم باید با 2 تا 3 هندل یا فشار دکمه استارت (برای موتورهای انژکتوری) روشن شود.
- دود اگزوز:
- دود آبی/سفید مایل به آبی: نشاندهنده روغنسوزی و فرسودگی رینگ پیستون یا سوپاپها است (هزینه تعمیر بالا).
- دود سیاه غلیظ: نشاندهنده احتراق ناقص و مشکل در تنظیم کاربراتور/انژکتور یا فیلتر هوا است.
- صداهای غیرعادی: درجا کار کردن موتور را گوش کنید. صداهای تقتق یا جیرجیر فلزی غیرعادی از داخل انجین میتواند نشانه شاتون زدن، مشکل سوپاپ یا سفت بودن فیلر باشد.
- نشت روغن: تمام بدنه انجین (بهویژه دور واشر سرسیلندر و زیر کارتل) را از نظر نشت روغن بررسی کنید.
ب) تست گیربکس و کلاچ
- تست بکسواد: در دندههای 3 یا 4، گاز ناگهانی بدهید. اگر موتور دور گرفت ولی سرعت متناسب با آن افزایش نیافت، کلاچ بکسواد میکند و صفحات آن نیاز به تعویض دارند.
- تعویض دنده: در حین رانندگی، دندهها باید بدون تقه و صدای خشن تعویض شوند. اگر تعویض دنده سفت است، ممکن است روغن گیربکس کهنه باشد یا مشکل از سیستم کلاچ باشد.
۳. بررسی شاسی، ترمز و بدنه
سلامت بدنه و سیستم تعلیق بر ایمنی شما تأثیر مستقیم دارد.
الف) شاسی (Frame) و فرمان
- فرمان را رها کنید: در یک مسیر مستقیم و هموار، با سرعت کم (20 تا 30 کیلومتر در ساعت) فرمان را برای لحظهای رها کنید. موتور باید در مسیر مستقیم حرکت کند. کشیده شدن به یک سمت میتواند نشانه کج بودن شاسی، رینگ یا دوشاخه جلو باشد.
- سلامت شاسی: به لولههای اصلی شاسی و محل اتصال انجین نگاه کنید. هرگونه جوشکاری، ترک یا تغییر رنگ در شاسی، نشانه تصادف سنگین است و خرید آن به شدت توصیه نمیشود.
ب) ترمز و سیستم تعلیق
- لنتها و دیسک: ضخامت لنتها را چک کنید. دیسک ترمز نباید شیاردار یا خورده باشد.
- کمک فنرها: کمک فنرهای جلو و عقب را فشار دهید. کمک فنر نباید بیش از حد نرم یا سفت باشد و نباید نشت روغن در اطراف آن مشاهده شود.
ج) لاستیکها
- عمر لاستیک: به تاریخ تولید لاستیک (DOT) نگاه کنید. لاستیک حتی اگر آج داشته باشد، پس از 4 تا 5 سال عمر مفید خود را از دست داده و خشک میشود که خطر ترکیدن و لغزش را افزایش میدهد.
۴. قیمتگذاری و نهایی کردن معامله
- تعیین ارزش واقعی: ابتدا قیمت مدل و سال مشابه را در بازار بررسی کنید.
- چک کردن کیلومتر: کیلومترسنج موتور را با وضعیت فیزیکی و عمر تایرها مقایسه کنید. کیلومتر پایین در موتوری که ظاهر بسیار فرسودهای دارد، احتمال دستکاری را نشان میدهد.
- چانه زنی بر اساس عیوب: هزینههای احتمالی برای تعمیر عیوبی که کشف کردهاید (مانند تعویض صفحات کلاچ یا لاستیک) را از قیمت نهایی کسر کنید.
توصیه نهایی: اگر دانش فنی کافی ندارید، حتماً از یک مکانیک متخصص و امین بخواهید که قبل از نهایی کردن معامله، موتور را به طور کامل بازدید کند.
