راهنمای جامع عیب‌یابی و تعمیر پمپ شناور چاه عمیق

پمپ‌های شناور چاه عمیق، قلب سیستم آبرسانی هستن، اما چون داخل چاه قرار دارن، عیب‌یابی و تعمیر اون‌ها پیچیده‌تر از پمپ‌های سطحی به نظر می‌رسه. در بیشتر موارد، نیاز به تخصص و تجهیزات خاص برای خارج کردن پمپ و تعمیر اون وجود داره. این راهنما به شما کمک می‌کنه تا مشکلات رایج رو تشخیص بدید و در برخی موارد، اقدامات اولیه رو انجام بدید.

اخطار ایمنی بسیار مهم:

همیشه قبل از هرگونه بازرسی یا تلاشی برای تعمیر پمپ، حتماً برق رو به صورت کامل قطع کنید. کار با پمپ‌های شناور و سیستم‌های برقی، بسیار خطرناک بوده و می‌تونه منجر به برق‌گرفتگی شدید، آتش‌سوزی یا مرگ بشه. اگر با سیم‌کشی، قطعات داخلی موتور، یا خارج کردن پمپ از چاه آشنایی ندارید، اکیداً توصیه می‌شه که از یک برقکار یا تکنسین متخصص پمپ‌های چاه عمیق کمک بگیرید.

گام اول: بررسی‌های اولیه (قبل از خارج کردن پمپ)

قبل از اینکه فکر خارج کردن پمپ از چاه رو بکنید، این موارد رو از روی تابلو برق یا از طریق تست‌های ساده بررسی کنید:

1. بررسی منبع تغذیه (برق):

   • فیوزها/کلید مینیاتوری: تابلو برق اصلی منزل و تابلو برق پمپ (اگه جداگانه است) رو بررسی کنید. آیا فیوزها سوخته‌ن یا کلید مینیاتوری قطع شده؟ اگه بله، اون‌ها رو وصل کنید. اگه بلافاصله دوباره قطع شدن، نشونه یک مشکل جدی‌تر در مدار یا پمپ هست.

   • ولتاژ ورودی: با یک ولت‌متر، ولتاژ ورودی به تابلو برق پمپ رو چک کنید. آیا ولتاژ مطابق با نیاز پمپ (مثلاً 220 ولت برای تک فاز یا 380 ولت برای سه فاز) هست؟ نوسانات یا افت ولتاژ می‌تونه باعث مشکلات عملکردی یا آسیب به پمپ بشه.

2. تابلو برق پمپ (Control Box):

   • فیوزها/بریکرها: داخل تابلو برق پمپ (در مدل‌های تک فاز)، فیوزها یا کلیدهای مینیاتوری کوچکتر رو چک کنید.

   • خازن‌ها: در پمپ‌های تک فاز، خازن‌های راه‌انداز و دائم کار (اگه موتور روشن نمی‌شه یا با لرزش شروع به کار می‌کنه) رو بررسی کنید. خازن‌های باد کرده یا نشتی‌دار خراب هستن. احتیاط: خازن‌ها حتی پس از قطع برق هم می‌تونن جریان ذخیره شده داشته باشن. هرگز بدون تخصص به اون‌ها دست نزنید.

   • رله اورلود: اگه پمپ پس از مدت کوتاهی از کار می‌ایسته، ممکنه رله اورلود فعال شده باشه. اجازه بدید سیستم خنک بشه و رله ریست شه.

3. بررسی جریان آب:

   • وجود آب در چاه: اگه اخیراً سطح آب چاه پایین رفته یا چاه خشک شده، پمپ ممکنه به دلیل خشک کار کردن متوقف شده باشه (حفاظت در برابر خشک کار کردن فعال شده). سطح آب چاه رو چک کنید.

   • شیرآلات: مطمئن بشید که همه شیرآلات در مسیر خروجی پمپ باز هستن و چیزی مانع جریان آب نیست.

   • منبع فشار: اگه پمپ در حال پر کردن یک مخزن تحت فشار هست، فشار مخزن رو چک کنید. اگه فشار خیلی بالا باشه، ممکنه پمپ کار نکنه.

گام دوم: عیب‌یابی بر اساس مشکل و علائم (و اقدامات اولیه)

۱. پمپ اصلاً روشن نمی‌شود (نه صدا می‌دهد نه کار می‌کند)

• علائم: سکوت مطلق پمپ، عدم وجود جریان برق در ترمینال‌های پمپ یا تابلو برق.

• دلایل احتمالی:

  • قطع بودن برق اصلی یا فرعی.

  • فیوز سوخته یا کلید مینیاتوری قطع شده.

  • خرابی تابلو برق (خازن، رله، ترمینال).

  • سوختن موتور پمپ (سیم‌پیچ).

  • گیر کردن مکانیکی پروانه (خیلی نادر در شناور، اما ممکن است).

• راهکار:

  • 1.1. برق رو چک کن: مطمئن شو که برق تا تابلو کنترل پمپ میرسه.

  • 1.2. تابلو کنترل رو بررسی کن: فیوزها، رله‌ها و خازن‌ها رو بررسی کن (برای خازن‌ها، نیاز به متخصص هست).

  • 1.3. تست مقاومت سیم‌پیچ (با متخصص): اگه برق تا تابلو میاد و تابلو مشکلی نداره، یک برقکار می‌تونه مقاومت سیم‌پیچ موتور رو از طریق کابل اصلی پمپ تست کنه. مقاومت غیرعادی نشونه سوختن موتوره.

  • 1.4. کشیدن پمپ از چاه (نیاز به متخصص): اگه همه این مراحل نتیجه نداد، احتمالاً پمپ باید از چاه خارج و توسط متخصص بازرسی و تعمیر شه.

۲. پمپ روشن می‌شود اما آب پمپ نمی‌کند (یا دبی خیلی کم است)

• علائم: پمپ صدا می‌دهد و احتمالاً لرزش دارد، اما آب از خروجی نمی‌آید یا فشار و حجم آب بسیار کم است.

• دلایل احتمالی:

  • کاهش سطح آب در چاه (خشک کار کردن).

  • گرفتگی یا مسدود شدن پروانه یا دهانه مکش.

  • نشتی در لوله تخلیه (مخصوصاً زیر آب).

  • خرابی شیر یک‌طرفه (آب برگشت می‌کند).

  • ساییدگی یا خرابی پروانه‌ها یا دیفیوزرها (بخش پمپ).

  • اشکال در خازن موتور (در پمپ‌های تک فاز).

• راهکار:

  • 2.1. سطح آب چاه رو چک کن: مطمئن شو که آب به اندازه کافی وجود داره و پمپ خشک کار نمی‌کنه.

  • 2.2. شیر یک‌طرفه رو چک کن: اگه شیر یک‌طرفه بیرون از چاه هست، اون رو بررسی کن. اگه داخل چاهه، باید پمپ خارج شه.

  • 2.3. لوله تخلیه رو بررسی کن: اگه نشتی یا شکستگی در لوله خروجی (مخصوصاً قسمتی که در چاه قرار داره) وجود داشته باشه، فشار کاهش پیدا می‌کنه. این نیاز به خارج کردن پمپ داره.

  • 2.4. تست خازن‌ها (برای تک فاز - با متخصص): خازن‌های معیوب می‌تونن باعث کاهش قدرت پمپ بشن.

  • 2.5. خارج کردن پمپ از چاه (نیاز به متخصص): برای بررسی پروانه، دیفیوزرها و احتمال مسدود شدن یا ساییدگی اون‌ها.

۳. پمپ مرتب روشن و خاموش می‌شود (سیکل کوتاه)

• علائم: پمپ برای مدت کوتاهی کار می‌کند، خاموش می‌شود و بلافاصله یا پس از مدت کوتاهی دوباره روشن می‌شود.

• دلایل احتمالی:

  • خرابی یا تنظیم نادرست کلید کنترل فشار (پرشر سوئیچ) در سیستم‌های دارای مخزن تحت فشار.

  • کاهش فشار هوای داخل مخزن تحت فشار (انبساط).

  • خرابی شیر یک‌طرفه (آب پس از خاموش شدن پمپ به چاه برمی‌گردد).

  • نشتی در سیستم لوله‌کشی پس از پمپ.

• راهکار:

  • 3.1. مخزن تحت فشار و پرشر سوئیچ رو چک کن: فشار هوای مخزن رو تنظیم کن و مطمئن شو پرشر سوئیچ درست تنظیم شده و خراب نیست.

  • 3.2. شیر یک‌طرفه رو چک کن: اگه شیر یک‌طرفه آب رو نگه نمی‌داره، باید تعویض شه (مخصوصاً اگه داخل چاهه).

  • 3.3. لوله‌کشی رو از نظر نشتی بررسی کن: همه اتصالات و لوله‌ها رو از پمپ تا نقطه مصرف بررسی کن.

۴. پمپ کار می‌کند اما صداهای غیرعادی می‌دهد (صدای بلند، لرزش)

• علائم: صدای خش‌خش، جیغ، غرغر، یا لرزش شدید هنگام کار کردن پمپ.

• دلایل احتمالی:

  • ورود شن و ماسه به پمپ (ساییدگی پروانه‌ها).

  • خرابی بلبرینگ‌های موتور.

  • گیر کردن ذرات در پروانه.

  • کاویتاسیون (پمپ هوا می‌کشد، اگرچه در شناور نادر است).

• راهکار:

  • 4.1. کیفیت آب چاه رو چک کن: اگه شن و ماسه زیادی در آب وجود داره، ممکنه پمپ دچار ساییدگی شده باشه.

  • 4.2. خارج کردن پمپ از چاه (نیاز به متخصص): برای بررسی بلبرینگ‌ها، پروانه‌ها و احتمال گیر کردن ذرات.

۵. پمپ جریان فیوز را می‌پراند (Overload)

• علائم: به محض روشن شدن پمپ، فیوز یا کلید مینیاتوری قطع می‌شود.

• دلایل احتمالی:

  • اتصال کوتاه در کابل برق پمپ (معمولاً در محل اتصال به پمپ).

  • اتصال کوتاه در سیم‌پیچ موتور (سوختن موتور).

  • گیر کردن مکانیکی موتور یا پروانه.

  • خرابی شدید خازن (در پمپ‌های تک فاز).

  • ولتاژ نامناسب.

• راهکار:

  • 5.1. کابل برق پمپ رو بررسی کن: از نظر پارگی، بریدگی یا آسیب دیدگی عایق.

  • 5.2. تست موتور (با متخصص): نیاز به تست مقاومت سیم‌پیچ و مقاومت عایقی موتور داره.

  • 5.3. خارج کردن پمپ از چاه (نیاز به متخصص): برای بازرسی کامل موتور و پروانه و رفع هرگونه انسداد مکانیکی.

گام سوم: خارج کردن و تعمیر پمپ (همیشه با کمک متخصص)

اگر با مراحل بالا مشکل حل نشد، پمپ باید از چاه خارج شود. این کار به دلیل عمق زیاد، وزن پمپ، و طول کابل و لوله‌ها، نیازمند تجهیزات و نیروی کافی است.

1. تجهیزات لازم: جرثقیل یا ابزار مناسب برای بالا کشیدن پمپ، ابزار مخصوص اتصالات لوله، ابزار سیم‌کشی و تست، و فضای کافی برای کار.

2. بازرسی دقیق خارج از چاه:

   • پروانه و دیفیوزر: پس از باز کردن پمپ، پروانه‌ها و دیفیوزرها (جهت‌دهنده‌های آب) رو از نظر ساییدگی، شکستگی یا گرفتگی کامل بررسی کنید.

   • یاتاقان‌ها و بلبرینگ‌ها: لقی یا خرابی بلبرینگ‌ها نشونه صداهای غیرعادی یا گیر کردن موتور هست.

   • مهر و موم شفت (Mechanical Seal): اگه آب وارد موتور شده باشه، ممکنه مهر و موم شفت خراب شده باشه.

   • کابل برق پمپ: کل طول کابل رو از نظر هرگونه آسیب بررسی کنید.

3. تعمیر یا تعویض قطعات: قطعات آسیب‌دیده (پروانه، دیفیوزر، بلبرینگ، مهر و موم شفت، کابل) تعویض میشن. اگه موتور سوخته باشه، باید سیم‌پیچی مجدد بشه یا موتور تعویض شه.

4. تست پس از تعمیر: پمپ باید قبل از نصب مجدد در چاه، توسط یک متخصص تست شود تا از عملکرد صحیح و عدم نشتی آن اطمینان حاصل شود.

نگهداری پیشگیرانه برای جلوگیری از خرابی:

• نصب صحیح: از همان ابتدا مطمئن شوید پمپ توسط یک متخصص نصب شده و کابل و لوله‌کشی صحیح هستند.

• حفاظت‌ها: از تابلو برق مناسب با محافظ‌های اورلود، خشک کار کردن و نوسانات ولتاژ استفاده کنید.

• بررسی دوره‌ای: به صورت منظم سطح آب چاه رو چک کنید و از وجود ذرات بیش از حد (شن، ماسه) در آب آگاه باشید.

• تست دوره‌ای: پمپ و سیستم رو به صورت دوره‌ای (مثلاً سالی یک بار) توسط یک متخصص بررسی کنید.

با رعایت این نکات و کمک گرفتن از متخصصین در صورت لزوم، می‌تونید از پمپ شناور چاه عمیق خودتون به بهترین نحو نگهداری کرده و عمر مفید اون رو افزایش بدید.