این یک مقاله مرجع و تخصصی برای کالبدشکافی فنی تیلرها و کولتیواتورها (Power Tillers & Cultivators) است. این دستگاهها که به "تراکتورهای دستی" یا "تراکتورهای دوچرخ" نیز معروف هستند، ستون فقرات کشاورزی در زمینهای کوچک، باغات و گلخانهها محسوب میشوند.
کالبدشکافی جامع تیلرها و مینیتراکتورهای کشاورزی
تیلرها از نظر فنی به دو دسته کلی بنزینی (سبک و میانوزن) و دیزلی (سنگین و قدرتمند) تقسیم میشوند. ساختمان آنها شامل چهار بخش اصلی: موتور، سیستم انتقال قدرت (گیربکس)، واحد کارنده (تیغهها) و شاسی و کنترل است.
بخش اول: واحد توان (Engine)
موتور قلب تپنده تیلر است که نیروی لازم برای حرکت چرخها و چرخش تیغهها را فراهم میکند.
۱. موتور بنزینی vs دیزلی
- بنزینی: معمولاً ۴ زمانه و هواخنک هستند. وزن کمی دارند و استارت آنها (هندلی) بسیار راحت است. برای باغات کوچک و دور درختان عالی هستند.
- دیزلی: موتورهای سنگینتر با گشتاور (Torque) بسیار بالا. برای شخم زدن زمینهای سفت و شالیزارها که نیاز به قدرت مداوم دارند، استفاده میشوند.
۲. سیستم هواکش (Air Filter)
- توضیح: به دلیل کارکرد تیلر در محیطهای بسیار پر از گرد و غبار، اکثر تیلرها دارای هواکشهای روغنی هستند.
- عملکرد: ذرات خاک در ظرف روغن تهِ هواکش به دام میافتند تا وارد سیلندر نشوند.
- ارتباط: مستقیماً به کاربراتور (در بنزینی) یا منیفولد ورودی (در دیزلی) متصل است.
بخش دوم: سیستم انتقال قدرت (Transmission)
این بخش نیروی چرخشی موتور را به چرخها و تیغهها منتقل میکند.
۳. کلاچ (Clutch)
- انواع: کلاچهای تسمهای (در مدلهای سبک) و کلاچهای دیسکی یا روغنی (در مدلهای سنگین).
- عملکرد: قطع و وصل کردن جریان نیرو از موتور به گیربکس.
- ارتباط: رابط بین میللنگ موتور و شفت ورودی گیربکس.
۴. گیربکس (Gearbox)
- توضیح: مجموعهای از دندهها که سرعت خروجی را کاهش و قدرت (گشتاور) را افزایش میدهند.
- اجزاء: معمولاً دارای ۲ دنده جلو و ۱ دنده عقب (در مدلهای سبک) و تا ۶ دنده در مدلهای سنگین.
- ارتباط: خروجی آن به محور چرخها و محور تواندهی (PTO) متصل است.
بخش سوم: واحد کارنده و متعلقات (Working Tools)
۵. تیغههای روتاری (Tines/Blades)
- توضیح: تیغههای فولادی با آرایشهای مختلف (ناخنی، کلنگی).
- عملکرد: با چرخش سریع در خاک، لایههای سفت را شکسته و خاک را نرم و آماده کشت میکنند.
- ارتباط: روی محور خروجی گیربکس نصب میشوند.
۶. محور تواندهی (PTO - Power Take Off)
- توضیح: خروجی شفت از گیربکس که در پشت یا بغل تیلر قرار دارد.
- عملکرد: اجازه میدهد ادوات جانبی مثل پمپ آب، سمپاش یا دروگر به تیلر وصل شده و از نیروی موتور استفاده کنند.
بخش چهارم: انواع تیلر بر اساس ساختار
۷. کولتیواتورهای دوچرخ (Two-Wheel Tractors)
رایجترین نوع که کاربر پشت آن راه میرود. به دلیل ابعاد کوچک، قدرت مانور بالایی در باغات متراکم دارند.
۸. تیلرهای چهارچرخ یا مینیتراکتورها (Mini Tractors)
- توضیح: اینها یا به صورت فابریک چهارچرخ هستند و یا تیلرهای دوچرخی هستند که با اضافه کردن یک "گاری صندلیدار" به چهارچرخ تبدیل شدهاند.
- مزیت: کاربر روی صندلی مینشیند، خستگی کمتر است و توانایی حمل بار (تا ۱ تن) را پیدا میکند.
- قطعه اختصاصی: مالبند (Hitch) و سیستم ترمز پدالی.
مقایسه کاربردی تیلرهای بنزینی و دیزلی
ویژگی | تیلر بنزینی | تیلر دیزلی |
وزن و جابجایی | سبک و بسیار خوشدست | سنگین و نیازمند مهارت بیشتر |
عمق شخم | متوسط (15-25 cm) | زیاد (25-40 cm) |
نوع زمین | باغات، گلخانهها، خاکهای نرم | مزارع بزرگ، زمینهای سفت، شالیزار |
هزینه نگهداری | پایین (سرویس ساده شمع و روغن) | بالاتر (سرویس سیستم انژکتور) |
مصرف سوخت | بالا | بسیار کم و به صرفه |
چکلیست نگهداری برای جلوگیری از خرابی قطعات
- روغن گیربکس: برخلاف خودرو، روغن گیربکس تیلر باید زود به زود چک شود چون فشار زیادی برای شخم زدن تحمل میکند. (معمولاً واسکازین ۸۰-۹۰).
- آببندی کاسهنمد چرخها: چون این بخش مدام در گل و خاک است، کاسهنمدها به سرعت مستهلک میشوند. نشت روغن از محور چرخها را فوراً جدی بگیرید.
- گریسکاری: محورهای متحرک و اتصالات فرمان باید به صورت روزانه گریسکاری شوند.
- تیغهها: تیغههای کند شده فشار مضاعفی به گیربکس و موتور وارد میکنند. همیشه تیغهها را تیز یا تعویض کنید.
