انواع دستگاه سمپاش موتوری: مزایا، معایب و نحوه کاربرد

دستگاه‌های سمپاش موتوری ابزارهای حیاتی در کشاورزی، باغبانی، و حتی برای کارهای بهداشتی و ضدعفونی هستند. این سمپاش‌ها با استفاده از یک موتور (بنزینی یا دیزلی) نیروی لازم برای پمپ کردن و پاشش محلول را تأمین می‌کنند. این ویژگی، آن‌ها را از سمپاش‌های دستی یا شارژی قدرتمندتر و مناسب‌تر برای مساحت‌های بزرگ‌تر می‌سازد.

در ادامه، به معرفی انواع پرکاربرد سمپاش‌های موتوری، مزایا، معایب و نحوه کاربرد هر یک می‌پردازیم:

۱. سمپاش موتوری پشتی (Backpack Motorized Sprayer / Mist Blower)

این نوع سمپاش بر پشت کاربر حمل می‌شود و معمولاً شامل یک موتور کوچک بنزینی، پمپ، مخزن محلول و یک لوله پاشش (لانس) است.

• مزایا:

  • قابل حمل بودن: کاربر می‌تواند آن را در باغ‌ها، مزارع کوچک، مناطق کوهستانی یا شیب‌دار که دسترسی ماشین‌آلات بزرگ دشوار است، به راحتی حمل کند.

  • قدرت پاشش خوب: نسبت به سمپاش‌های دستی، قدرت پاشش و برد بیشتری دارد.

  • مناسب برای درختان و گیاهان بلند: برخی مدل‌ها دارای فن داخلی هستند که محلول را به صورت مه همراه با جریان هوا پرتاب می‌کنند (Mist Blower)، که برای سمپاشی درختان بلند یا پوشش گیاهی متراکم بسیار مؤثر است.

  • تطبیق‌پذیری: علاوه بر سمپاشی، برخی مدل‌ها می‌توانند برای پخش کودهای دانه‌ای یا پودری نیز استفاده شوند.

• معایب:

  • ظرفیت محدود مخزن: معمولاً ظرفیت مخزن بین ۱۵ تا ۲۵ لیتر است که برای مساحت‌های بزرگ نیاز به پر کردن مجدد زیاد دارد.

  • خستگی کاربر: وزن سمپاش (پر از محلول) می‌تواند باعث خستگی کاربر شود، به خصوص در طولانی مدت.

  • نویز و لرزش: موتور بنزینی نویز و لرزش تولید می‌کند که ممکن است برای کاربر آزاردهنده باشد.

  • نیاز به سوخت بنزین: نیاز به آماده‌سازی مخلوط سوخت و روغن و همچنین نگهداری موتور.

• نحوه کاربرد:

  1. مخزن سوخت را با مخلوط بنزین و روغن (طبق دستورالعمل سازنده) پر کنید.

  2. مخزن محلول را با آب و سم رقیق شده پر کنید.

  3. سمپاش را روی پشت خود قرار داده و بندها را تنظیم کنید تا وزن به درستی توزیع شود.

  4. موتور را روشن کنید.

  5. با گرفتن لانس، نازل را به سمت هدف نشانه رفته و اهرم پاشش را فشار دهید.

  6. به صورت منظم و با سرعت ثابت حرکت کنید تا پوشش یکنواختی حاصل شود.

۲. سمپاش موتوری زنبه‌ای (Skid Mounted Sprayer)

سمپاش زنبه‌ای یک واحد مستقل شامل موتور، پمپ، مخزن محلول و شیلنگ طولانی است که روی یک شاسی کوچک (معمولاً چرخ‌دار یا بدون چرخ برای قرارگیری روی وانت) نصب می‌شود.

• مزایا:

  • ظرفیت مخزن بالاتر: مخازن بزرگ‌تری (۵۰ تا ۲۰۰ لیتر یا بیشتر) دارند که نیاز به پر کردن مجدد را کاهش می‌دهد.

  • قدرت پاشش بالا: موتور و پمپ قوی‌تر، امکان پاشش با فشار و برد بسیار بالا را فراهم می‌کند.

  • کاهش خستگی کاربر: چون سمپاش حمل نمی‌شود، خستگی فیزیکی کاربر به حداقل می‌رسد.

  • انعطاف‌پذیری در حمل و نقل: می‌توان آن را روی وانت، گاری، تراکتورهای کوچک یا حتی با دست (در صورت داشتن چرخ) جابجا کرد.

  • مناسب برای شیلنگ کشی طولانی: با فشار بالا، امکان استفاده از شیلنگ‌های بلند برای دسترسی به نقاط دور را فراهم می‌کند.

• معایب:

  • جابجایی دستی در مزرعه: برای حرکت در مزرعه، نیاز به نیروی انسانی (برای مدل‌های چرخ‌دار کوچک) یا وسیله نقلیه (وانت، تراکتور) دارد.

  • نیاز به فضای نگهداری: ابعاد بزرگ‌تری نسبت به سمپاش‌های پشتی دارد.

  • هزینه بالاتر: گران‌تر از سمپاش‌های پشتی است.

• نحوه کاربرد:

  1. سمپاش را در مکان مناسب (نزدیک منبع آب و محل سمپاشی) قرار دهید.

  2. مخزن محلول را پر کنید.

  3. موتور را روشن کرده و فشار پمپ را تنظیم کنید.

  4. شیلنگ را باز کرده و با استفاده از لانس، شروع به سمپاشی کنید.

  5. به دلیل طولانی بودن شیلنگ، می‌توانید در یک نقطه ثابت قرار گرفته و مناطق وسیع‌تری را پوشش دهید، سپس سمپاش را جابجا کنید.

۳. سمپاش موتوری فرغونی (Wheelbarrow Sprayer)

این نوع سمپاش شبیه به یک فرغون (چرخ دستی) است که مخزن محلول، موتور و پمپ روی یک شاسی چرخ‌دار نصب شده‌اند.

• مزایا:

  • جابجایی آسان: به لطف چرخ‌ها و دستگیره، جابجایی آن در زمین‌های نسبتاً هموار آسان است.

  • ظرفیت مخزن متوسط تا بالا: معمولاً ظرفیتی بین ۵۰ تا ۱۰۰ لیتر دارند.

  • پاشش قوی: موتور و پمپ قدرتمند برای پاشش مؤثر.

  • کاهش خستگی کاربر: کاربر نیازی به حمل وزن سمپاش ندارد.

• معایب:

  • محدودیت در زمین‌های ناهموار و شیب‌دار: حرکت دادن آن در این شرایط دشوار است.

  • نیاز به فضای نگهداری: ابعاد بزرگ‌تری نسبت به سمپاش‌های پشتی دارد.

  • گران‌تر از مدل‌های پشتی.

• نحوه کاربرد:

  1. مخزن محلول را پر کنید.

  2. با استفاده از دستگیره‌ها، سمپاش را به محل مورد نظر منتقل کنید.

  3. موتور را روشن کرده و فشار پاشش را تنظیم کنید.

  4. با استفاده از لانس و شیلنگ بلند، اقدام به سمپاشی کنید.

  5. به مرور که سمپاشی می‌کنید، فرغون را به جلو هل دهید.

۴. سمپاش موتوری پشت تراکتوری (Tractor Mounted / Trailed Sprayer)

این سمپاش‌ها بزرگ‌ترین نوع سمپاش موتوری هستند که به پشت تراکتور متصل شده و توسط PTO (خروجی توان) تراکتور یا یک موتور مستقل روی خود سمپاش، نیروی لازم را دریافت می‌کنند.

• مزایا:

  • ظرفیت مخزن بسیار بالا: مخازن آن‌ها می‌توانند از ۲۰۰ لیتر تا ۲۰۰۰ لیتر یا حتی بیشتر باشند.

  • پوشش وسیع: دارای بوم‌های (Boom) بلند با چندین نازل که امکان پوشش مساحت‌های بسیار بزرگ را در زمان کم فراهم می‌کنند.

  • دقت بالا: مدل‌های پیشرفته‌تر می‌توانند به سیستم‌های GPS و کنترل نرخ متغیر (VRT) مجهز شوند.

  • سرعت و کارایی بسیار بالا: ایده‌آل برای مزارع بزرگ و وسیع.

• معایب:

  • گران‌قیمت‌ترین نوع سمپاش.

  • نیاز به تراکتور: بدون تراکتور قابل استفاده نیستند.

  • نیاز به فضای مانور بالا: برای چرخش در انتهای ردیف‌ها نیاز به فضای زیادی دارند.

  • فشردگی خاک: وزن تراکتور و سمپاش می‌تواند باعث فشردگی خاک شود.

  • نگهداری پیچیده‌تر.

• نحوه کاربرد:

  1. سمپاش را به تراکتور متصل کنید.

  2. مخزن را با دقت پر کنید.

  3. بوم‌ها را باز کرده و ارتفاع آن‌ها را تنظیم کنید.

  4. موتور سمپاش را روشن کنید (یا PTO تراکتور را درگیر کنید).

  5. با سرعت ثابت و مناسب (معمولاً ۱۰-۱۵ کیلومتر در ساعت) در مزرعه حرکت کنید تا پوشش یکنواختی حاصل شود.

  6. کنترل‌ها را از داخل کابین تراکتور انجام دهید (در مدل‌های پیشرفته).

نکات عمومی و ایمنی در استفاده از سمپاش‌های موتوری:

• ایمنی، اولویت اول: همیشه از لباس محافظ کامل (لباس یکسره، دستکش نیتریل، ماسک تنفسی فیلتردار، عینک ایمنی، چکمه‌های ضد آب) استفاده کنید.

• کالیبراسیون: قبل از هر بار استفاده، سمپاش و نازل‌ها را کالیبره کنید تا از دوز صحیح و پاشش یکنواخت مطمئن شوید.

• انتخاب نازل مناسب: نوع نازل بر اندازه قطرات و الگوی پاشش تأثیر می‌گذارد. نازل را متناسب با نوع سم، نوع گیاه و هدف سمپاشی انتخاب کنید.

• زمان سمپاشی: سمپاشی را در هوای آرام و بدون باد، و در ساعات خنک روز (صبح زود یا غروب) انجام دهید تا از تبخیر و رانش سم جلوگیری شود.

• تهیه محلول: محلول سم را در فضای باز و با تهویه مناسب و دور از کودکان و حیوانات خانگی تهیه کنید.

• تمیزکاری: پس از هر بار استفاده، مخزن و تمامی قطعات سمپاش را کاملاً شستشو دهید تا از خوردگی، گرفتگی نازل‌ها و باقی ماندن سموم جلوگیری شود.

• دفع صحیح زباله‌ها: آب شستشو و ظروف خالی سم را طبق دستورالعمل‌های زیست‌محیطی و ایمنی دفع کنید.

• نگهداری موتور: به سرویس‌های دوره‌ای موتور (تعویض روغن، فیلتر هوا، شمع) و نگهداری صحیح از آن (خصوصاً در پایان فصل) توجه کنید.

با انتخاب صحیح نوع سمپاش موتوری و رعایت دقیق نکات ایمنی و کاربردی، می‌توانید به بهترین نحو آفات و بیماری‌ها را کنترل کرده و سلامت و بهره‌وری محصولات کشاورزی خود را تضمین کنید.