مشکل نوسان دور یا "هانتینگ" (Hunting) به پدیده‌ای گفته می‌شود که در آن موتور دیزلی ژنراتور به جای حفظ سرعت ثابت، به طور مداوم دور موتور را بین حد بالا و پایین تنظیم می‌کند. این مشکل در سیستم‌های مجهز به گاورنر الکترونیکی می‌تواند ناشی از نقص در سنسور سرعت، عملکرد نامناسب کنترلر یا ایراد در اکچویتور (محرک دریچه گاز) باشد و به شدت بر کیفیت برق خروجی تأثیر می‌گذارد.
۱. عملکرد سیستم گاورنر الکترونیکی
گاورنر الکترونیکی، یک سیستم کنترل حلقه بسته (Closed-Loop) است که شامل سه جزء اصلی است:
سنسور سرعت (Speed Sensor): معمولاً یک سنسور مغناطیسی است که روی دنده فلایویل نصب می‌شود و پالس‌های الکتریکی متناسب با سرعت (RPM) موتور را به کنترلر ارسال می‌کند.
کنترلر گاورنر (Governor Controller/ECU): این یونیت وظیفه مقایسه سرعت واقعی (Actual RPM) با سرعت مرجع (Desired RPM) را دارد و در صورت وجود خطا، سیگنال اصلاحی را به اکچویتور می‌فرستد.
اکچویتور (Actuator): یک موتور DC یا سلونوئید است که به اهرم سوخت یا دریچه گاز متصل بوده و میزان سوخت یا هوا را برای حفظ دور موتور ثابت، تنظیم می‌کند.
۲. عیب‌یابی مشکل نوسان دور (Hunting)
مشکل هانتینگ اغلب ناشی از تنظیمات نامناسب یا ایراد در یکی از اجزای حلقه کنترل است.
الف) عیب‌یابی سنسور سرعت
کثیفی یا فاصله نامناسب: کثیفی یا لقی بیش از حد بین نوک سنسور و دندانه‌های فلایویل می‌تواند سیگنال ضعیف یا نویزدار ایجاد کند.
راهکار: سنسور را از نظر براده و روغن تمیز کرده و فاصله هوایی (Air Gap) آن را طبق دستورالعمل سازنده (معمولاً 0.5 تا 1 میلی‌متر) تنظیم کنید.
تست سیگنال: با روشن بودن موتور، ولتاژ AC تولید شده توسط سنسور را اندازه‌گیری کنید. ولتاژ باید با افزایش دور موتور افزایش یابد و عاری از نویز باشد.
ب) عیب‌یابی اکچویتور (Actuator)
اکچویتور نیروی فیزیکی را به اهرم سوخت وارد می‌کند.
گیر کردن مکانیکی: اهرم سوخت یا اتصال مکانیکی اکچویتور به پمپ سوخت را از نظر سایش، خمیدگی یا گیر کردن بررسی کنید. هرگونه اصطکاک اضافی، پاسخ اکچویتور را کند می‌کند.
بررسی سیم‌پیچ داخلی: مقاومت سیم‌پیچ‌های داخلی اکچویتور را اندازه‌گیری کنید. این مقاومت باید با مشخصات سازنده مطابقت داشته باشد.
ج) مشکل سیستم سوخت‌رسانی
اگر گاورنر عملکرد درستی دارد، نوسان ممکن است به دلیل مشکلات تأمین سوخت باشد.
هوا در سیستم: وجود هوا در خطوط سوخت‌رسانی (به ویژه در مدل‌های دیزلی) می‌تواند باعث تغییر لحظه‌ای در توان و نوسان دور شود.
فیلترهای کثیف: گرفتگی فیلترهای سوخت، تأمین سوخت کافی تحت بار را مختل کرده و نوسان ایجاد می‌کند.
۳. تنظیم و کالیبراسیون کنترلر گاورنر
بیشترین علت هانتینگ، تنظیم نامناسب پارامترهای کنترلر است که باعث واکنش بیش از حد (Overshoot) یا واکنش بسیار کند (Undershoot) سیستم می‌شود. سه پارامتر اصلی در کنترلرهای گاورنر الکترونیکی (که اغلب به صورت پیچ‌های تنظیم روی برد هستند) عبارتند از:
الف) تنظیم پارامتر Gain (بهره)
عملکرد: حساسیت سیستم را نسبت به خطا تنظیم می‌کند. Gain تعیین می‌کند که سیستم چقدر سریع به تغییر سرعت واکنش نشان دهد.
نوسان دور: اگر Gain بسیار بالا باشد، سیستم بیش از حد حساس شده، بیش از نیاز سوخت را اصلاح می‌کند و باعث نوسان شدید و سریع (Hunting) می‌شود.
راهکار: در حین کارکرد موتور، تنظیم Gain را به تدریج کاهش دهید تا نوسان متوقف شود. سپس آن را تا حدی افزایش دهید که نزدیک به نوسان باشد اما وارد آن نشود.
ب) تنظیم پارامتر Stability (پایداری)
عملکرد: به نوعی کنترل‌کننده میرایی (Damping) سیستم است. Stability تعیین می‌کند که سیستم پس از اصلاح خطا، چقدر سریع در نقطه تنظیم شده تثبیت شود.
نوسان دور: اگر Stability پایین باشد، موتور در تلاش برای تثبیت سرعت، همچنان نوسان می‌کند، اما این نوسان معمولاً آهسته‌تر از نوسان ناشی از Gain بالا است.
راهکار: تنظیم Stability را به تدریج افزایش دهید تا نوسان‌ها کاملاً از بین بروند.
ج) تنظیم پارامتر Droop (افت دور)
عملکرد: Droop به معنای کاهش عمدی دور موتور با افزایش بار است. این ویژگی برای تقسیم بار (Load Sharing) بین ژنراتورهای موازی و جلوگیری از درگیری دو گاورنر ضروری است.
نوسان دور: Droop معمولاً مستقیماً باعث نوسان نمی‌شود، اما در صورت نیاز به کارکرد ایزوله، باید روی صفر تنظیم شود تا سرعت ۱۰۰٪ ثابت بماند (Isochronous Mode).
راهکار: برای کارکرد تکی، Droop را روی حداقل (صفر) تنظیم کنید. برای کارکرد موازی، آن را روی 3 تا 5 درصد تنظیم کنید تا موتور افت دور جزئی داشته باشد.
نکته کلیدی: همیشه ابتدا Gain را برای حذف نوسان سریع تنظیم کنید، سپس Stability را برای حذف نوسان کند و تثبیت نهایی تنظیم نمایید.
