شیوه های نوین در کشت گندم در جهان 

کشاورزی نوین در کشت گندم، مجموعه‌ای از روش‌ها و فناوری‌های پیشرفته است که هدف آن افزایش عملکرد، بهینه‌سازی مصرف منابع و کاهش اثرات زیست‌محیطی است. این شیوه‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

۱. کشاورزی دقیق (Precision Farming)

این شیوه با استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی (ICT) و حسگرهای مختلف به کشاورزان امکان می‌دهد تا مدیریت مزرعه را با دقت بالا انجام دهند. از جمله ابزارهای این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سامانه موقعیت‌یاب جهانی (GPS): برای نقشه‌برداری دقیق از مزرعه و هدایت خودکار ماشین‌آلات کشاورزی مانند تراکتورها و کمباین‌ها استفاده می‌شود.

• پهپادها و تصاویر ماهواره‌ای: برای نظارت بر سلامت گیاهان، تشخیص آفات و بیماری‌ها و بررسی نیازهای آبی و کودی در نقاط مختلف مزرعه کاربرد دارند.

• حسگرهای خاک و هوا: اطلاعات لحظه‌ای درباره رطوبت خاک، دما و مواد مغذی را به کشاورز منتقل می‌کنند تا تصمیمات مدیریتی بهتری اتخاذ شود.

۲. کشت مستقیم (No-Till Farming)

این روش به معنای عدم شخم زدن یا برهم زدن خاک است. در این شیوه، بذر مستقیماً در بقایای محصول قبلی کاشته می‌شود. مزایای این روش عبارتند از:

• حفظ رطوبت خاک: بقایای گیاهی مانند کاه و کلش به عنوان یک لایه محافظ عمل می‌کنند و از تبخیر آب جلوگیری می‌کنند.

• افزایش مواد آلی خاک: تجزیه بقایای گیاهی به غنی شدن خاک کمک می‌کند.

• کاهش فرسایش خاک: ساختار خاک دست‌نخورده می‌ماند و در برابر باد و آب مقاوم‌تر می‌شود.

• کاهش مصرف سوخت و هزینه‌ها: نیاز به عملیات شخم‌زنی با ماشین‌آلات سنگین از بین می‌رود.

۳. آبیاری قطره‌ای و زیرسطحی

این شیوه‌ها با تحویل مستقیم آب به ریشه گیاه، مصرف آب را به شکل چشمگیری کاهش می‌دهند. در آبیاری قطره‌ای، آب از طریق لوله‌ها و قطره‌چکان‌ها به پای هر بوته می‌رسد. در آبیاری زیرسطحی نیز لوله‌ها در عمق مشخصی از خاک قرار می‌گیرند. این روش‌ها به ویژه در مناطق خشک و کم‌آب بسیار موثر هستند.

<br>

نژادهای گندم کم آب‌بر و مقاوم با اصلاحات ژنتیکی

اصلاحات ژنتیکی در گندم، به مجموعه‌ای از تکنیک‌ها اطلاق می‌شود که با دستکاری ژن‌ها، ویژگی‌های مطلوب مانند مقاومت به خشکی، آفات و بیماری‌ها و افزایش عملکرد را در گیاه ایجاد می‌کند. این فرایند به دو روش اصلی انجام می‌شود:

۱. اصلاح نژاد سنتی (Conventional Breeding)

این روش بر پایه تلاقی (هیبریداسیون) دو گیاه با ویژگی‌های متفاوت و انتخاب نسل‌های برتر استوار است. برای مثال، یک نوع گندم پرمحصول با یک نوع گندم مقاوم به خشکی تلاقی داده می‌شود تا نژادی با هر دو ویژگی ایجاد شود. این فرآیند طولانی و زمان‌بر است.

۲. اصلاح نژاد مولکولی و مهندسی ژنتیک (Molecular Breeding & Genetic Engineering)

این روش‌ها از ابزارهای پیشرفته‌تری استفاده می‌کنند و سرعت و دقت بالاتری دارند:

• نشانگرهای مولکولی (Molecular Markers): با استفاده از توالی‌های DNA، ژن‌های مسئول ویژگی‌های مطلوب (مانند مقاومت به خشکی) شناسایی می‌شوند. این کار به اصلاح‌گران کمک می‌کند تا با دقت بیشتری گیاهان مورد نظر را انتخاب کنند.

• مهندسی ژنتیک (Genetic Engineering): در این روش، یک ژن خاص (مثلاً از یک گیاه دیگر یا حتی باکتری) که مسئول ویژگی مقاومت به خشکی است، به ژنوم گندم منتقل می‌شود. این کار به سرعت منجر به تولید گندم‌های تراریخته (Genetically Modified Organism - GMO) می‌شود که می‌توانند در شرایط سخت‌تر زنده بمانند.

نژادهای مقاوم و کم آب‌بر

از طریق این روش‌ها، نژادهای جدیدی از گندم تولید شده‌اند که برای کشت در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایده‌آل هستند:

• گندم دوروم (Durum Wheat): گونه‌ای از گندم است که به طور طبیعی نسبت به گندم نان به خشکی مقاوم‌تر است و در مناطقی با بارندگی کم کشت می‌شود.

• واریته‌های اصلاح‌شده با ژن‌های مقاومت به خشکی: این واریته‌ها دارای ژن‌هایی هستند که به گیاه کمک می‌کنند تا با کاهش مصرف آب و یا افزایش توانایی ریشه در جذب آب، تنش خشکی را تحمل کند. برای مثال، برخی از این نژادها قادرند روزنه‌های برگ خود را در شرایط تنش آبی ببندند تا تبخیر آب کاهش یابد.

این نژادها و تکنیک‌های اصلاح نژاد، نقش کلیدی در تأمین امنیت غذایی جهان در شرایط تغییرات اقلیمی و کمبود منابع آبی ایفا می‌کنند.