تیغه‌ها (Tines) در تیلرها و کولتیواتورها، اجزای مستقیمی هستند که با خاک و موانع برخورد می‌کنند. شکستگی، خم شدن یا سایش نامتقارن تیغه‌ها نه تنها کارایی شخم‌زنی را کاهش می‌دهد، بلکه به دلیل ایجاد عدم بالانس لرزشی (Vibration Imbalance)، می‌تواند به سرعت به گیربکس، بلبرینگ‌ها و شاسی دستگاه آسیب جدی وارد کند. بازرسی دوره‌ای و تعویض دقیق برای حفظ سلامت کلی تیلر ضروری است.
۱. بازرسی و تشخیص خرابی تیغه‌ها
سلامت تیغه‌ها مستقیماً بر میزان لرزش دستگاه تأثیر می‌گذارد.
الف) علائم بصری و عملکردی
خم‌شدگی یا شکستگی: این واضح‌ترین علامت است. یک تیغه خم شده باعث می‌شود تیلر به طور نامنظم یا با جهش حرکت کند. تیغه‌های شکسته باید فوراً تعویض شوند.
سایش نامتقارن (ناموزون): سایش بیش از حد در یک سمت مجموعه تیغه‌ها نسبت به سمت دیگر، نشان‌دهنده کار در خاک‌های سخت‌تر در آن ناحیه یا عدم بالانس است.
لرزش شدید: اگر دستگاه در حین کار یا حتی در حالت بدون بار (فقط با چرخش تیغه‌ها) لرزش شدید و غیرعادی دارد، اولین مظنون، عدم بالانس جرمی ناشی از آسیب تیغه‌ها است.
عملکرد ضعیف شخم‌زنی: تیغه‌های فرسوده یا کند، به جای برش خاک، آن را فقط روی سطح می‌کشند و عمق‌زنی صحیح انجام نمی‌شود.
ب) بررسی اتصال
پین‌ها و پیچ‌ها: مطمئن شوید که تمامی پین‌های نگه‌دارنده تیغه‌ها یا پیچ‌هایی که تیغه‌ها را به شفت متصل می‌کنند، سالم، سفت و در جای خود قرار دارند. اگر تیغه‌ای شل باشد، باعث ضربه و لرزش شدید می‌شود.
۲. تعویض و مونتاژ تیغه‌های جدید
تعویض تیغه‌ها باید به صورت جفت انجام شود تا بالانس حفظ گردد.
الف) انتخاب تیغه جایگزین
نوع تیغه: اطمینان حاصل کنید که تیغه جدید از نظر شکل (C-shape، L-shape و غیره)، طول و جهت چرخش (مستقیم یا معکوس) با تیغه اصلی مطابقت داشته باشد. استفاده از تیغه‌های نامتناسب باعث می‌شود تیلر به یک سمت کشیده شود.
تعویض جفتی: اگر یک تیغه در یک مجموعه (چپ یا راست) به شدت فرسوده یا شکسته است، بهتر است تیغه متقارن آن در همان مجموعه یا کل مجموعه را تعویض کنید. هرگز یک تیغه کاملاً نو را کنار یک تیغه کاملاً فرسوده نصب نکنید، زیرا عدم بالانس جرمی ایجاد می‌کند.
ب) مراحل تعویض
ایمنی: دستگاه را خاموش کرده، شمع را جدا کنید (موتور بنزینی/دیزلی) و دستگاه را در یک سطح محکم و پایدار قرار دهید.
جداسازی: پین‌های اشپیل یا پیچ و مهره‌های اتصال تیغه را باز کنید.
تمیزکاری: محل نشستن تیغه روی شفت یا بازوی اتصال را کاملاً تمیز کنید تا هیچ زباله‌ای باقی نماند.
نصب: تیغه جدید را نصب کرده و پین‌ها یا پیچ‌ها را محکم کنید. استفاده از پین‌های جدید یا پیچ‌های درجه سختی مناسب ضروری است.
۳. بررسی و بالانس لرزشی (Vibration Balance)
بالانس لرزشی مجموعه تیغه‌ها برای عمر طولانی گیربکس و راحتی کاربر حیاتی است. عدم بالانس به معنی توزیع نامتوازن جرم در اطراف محور چرخش است.
الف) تست بالانس (روش تقریبی)
در تعمیرات کارگاهی، برای تست بالانس می‌توان از یک روش ساده استفاده کرد:
آزادسازی: تیغه‌ها را از گیربکس جدا کرده یا چرخ‌های دستگاه را از زمین بلند کنید.
چرخش دستی: شفت تیغه‌ها را با دست بچرخانید و رها کنید.
تشخیص: اگر شفت به طور خودکار در یک موقعیت خاص (مثلاً با تیغه شکسته در پایین) متوقف شود، نشان‌دهنده آن است که جرم در آن نقطه سنگین‌تر یا سبک‌تر از نقاط متقارن است.
ب) اصلاح عدم بالانس
اصلاح عدم بالانس معمولاً با اضافه کردن یا کاهش جرم انجام می‌شود:
اضافه کردن جرم: اگر پس از تعویض یک تیغه، بخش متقارن آن سبک‌تر است (به دلیل فرسودگی جزئی)، می‌توانید با جوش دادن یک وزنه کوچک (Weld Weight) یا بستن یک مهاربند فلزی سبک در سمت مقابل، بالانس را بهبود دهید.
کاهش جرم: اگر قسمتی بیش از حد سنگین است، می‌توان با ساییدن (Grinding) مقداری از فلز از لبه‌های تیغه یا بازو در آن ناحیه، وزن را کاهش داد.
هشدار: اصلاح بالانس باید با دقت انجام شود. جوشکاری یا سایش بیش از حد می‌تواند استحکام ساختاری تیغه را کاهش دهد.
ج) تأثیر بر قطعات دیگر
لرزش ناشی از عدم بالانس، در دراز مدت باعث سایش سریع بلبرینگ‌های شفت خروجی و بلبرینگ‌های گیربکس می‌شود.
لرزش همچنین می‌تواند باعث شل شدن اتصالات موتور و شاسی و در نهایت شکستگی در نقاط جوش و اتصالات پیچ و مهره‌ای شود.
توجه به بالانس لرزشی مجموعه تیغه‌ها، کلید جلوگیری از تعمیرات گران‌قیمت در سیستم انتقال قدرت تیلر است.
