گیربکس (جعبه دنده) تیلرها و کولتیواتورها وظیفه انتقال و تبدیل قدرت و گشتاور موتور به چرخ‌ها یا تیغه‌های شخم‌زنی را بر عهده دارد. به دلیل کارکرد تحت بار شدید و در محیط‌های آلوده (گرد و غبار و رطوبت)، دنده‌ها و کاسه‌نمدهای گیربکس مستعد سایش و خرابی هستند. خرابی دنده‌ها، به ویژه دنده معکوس، می‌تواند ایمنی و کارایی دستگاه را به شدت کاهش دهد. تعمیر موفقیت‌آمیز گیربکس نیازمند دقت بالا در جداسازی، تشخیص سایش و استفاده از قطعات و روانکارهای صحیح است.
۱. عیب‌یابی: تشخیص خرابی‌های دنده
مشکلات گیربکس معمولاً از طریق صدا، نشت روغن یا عدم درگیر شدن صحیح دنده‌ها مشخص می‌شوند.
| علامت خرابی | علت احتمالی | تشخیص |
| صدای زوزه یا ناله شدید | سایش یا فرسودگی بلبرینگ‌های شفت (شایع‌ترین علت صدا) یا فرسایش جزئی دندانه‌ها. | صدای زوزه با سرعت دستگاه تغییر می‌کند. |
| صدای تق‌تق یا خرد شدن | شکستگی دندانه‌ها (به خصوص در دنده‌های معکوس به دلیل درگیری تحت فشار) یا وجود قطعات فلزی شکسته در محفظه روغن. | صدای ناگهانی و بلند که معمولاً مانع از درگیری دنده می‌شود. |
| خارج شدن دنده یا درگیری سخت | فرسودگی ماهک تعویض دنده (Shift Fork) یا فرسودگی بیش از حد لبه‌های دنده (Dog Teeth) که وظیفه قفل شدن را دارند. | دنده زیر بار خارج می‌شود (پرش دنده). |
| نشت روغن از شفت‌ها | خرابی کاسه‌نمدهای شفت اصلی یا شفت‌های خروجی به دلیل سایش یا آلودگی. | مشاهده روغن در محل اتصال شفت‌ها به بیرون بدنه. |
۲. مراحل تخصصی باز کردن و دسترسی به گیربکس
باز کردن گیربکس یک فرآیند پیچیده است که نیاز به ابزار و محیط تمیز دارد.
تخلیه روغن: تیلر را خاموش کرده و روغن کهنه گیربکس را به طور کامل تخلیه کنید. هرگونه ذرات فلزی در روغن تخلیه شده، نشان‌دهنده سایش شدید داخلی است.
جداسازی: ابتدا اجزای خارجی متصل به گیربکس، مانند کلاچ اصلی و شفت‌های خروجی چرخ‌ها یا تیغه‌ها را جدا کنید.
باز کردن پوسته: پیچ‌ها و مهره‌های نگهدارنده دو نیمه پوسته گیربکس را باز کنید. پوسته را به آرامی و به صورت عمودی باز کنید تا از جابجایی دنده‌ها و واشرهای تنظیم (Shim/Spacer) جلوگیری شود.
۳. بازسازی دنده‌ها و شفت‌ها
پس از باز شدن گیربکس، فرسودگی و آسیب دنده‌ها و بلبرینگ‌ها به دقت بررسی می‌شود.
الف) بررسی شفت اصلی و دنده‌های متصل
دنده‌های شفت اصلی: تمامی دنده‌ها را از نظر ساییدگی جانبی، شکستگی لبه‌ها یا شیارهای عمیق بررسی کنید. اگر دندانه‌ها بیش از حد نازک شده باشند، باید تعویض شوند.
بلبرینگ‌ها: بلبرینگ‌های هر شفت (اصلی، واسطه و معکوس) را تست کنید. بلبرینگ نباید هیچ‌گونه بازی یا صدای سایش داشته باشد. بلبرینگ‌ها پس از باز شدن گیربکس، بهتر است به صورت پیشگیرانه تعویض شوند، زیرا دلیل اصلی زوزه در گیربکس هستند.
بازی شفت (Shaft End Play): پس از تعویض بلبرینگ‌ها، بازی انتهایی شفت‌ها باید با استفاده از واشرهای تنظیم (Shim) کنترل شود. بازی بیش از حد باعث حرکت محوری دنده‌ها و خارج شدن دنده می‌شود.
ب) تعویض دنده معکوس (Reverse Gear)
موقعیت: دنده معکوس معمولاً روی یک شفت واسطه مجزا نصب می‌شود و وظیفه دارد جهت چرخش را معکوس کند. این دنده به دلیل درگیر شدن ناگهانی در برخی مدل‌ها، مستعد شکستگی است.
تعویض: دنده معکوس، شفت و بلبرینگ‌های آن را بررسی کنید. در صورت مشاهده هرگونه آسیب، قطعات را تعویض کنید.
تغییر مسیر (Shift Fork): مطمئن شوید ماهک تعویض دنده (که دنده معکوس را به صورت دستی درگیر می‌کند) سالم است و به درستی دنده را حرکت می‌دهد.
ج) تعویض کاسه‌نمدها (Oil Seals)
تمامی کاسه‌نمدهای شفت‌های خروجی (چرخ‌ها و تیغه‌ها) باید در هنگام بازسازی گیربکس تعویض شوند تا از نشت روغن و ورود آب و گرد و غبار به محفظه دنده جلوگیری شود.
۴. مونتاژ، روانکاری و کالیبراسیون نهایی
مونتاژ مجدد باید با دقت بسیار بالا انجام شود تا اجزای آب‌بندی و تنظیمات دنده‌ها به درستی اعمال شوند.
گریس‌کاری (Lubrication): دنده‌ها و بلبرینگ‌ها را قبل از بستن پوسته، با روغن گیربکس تمیز (معمولاً روغن دنده {SAE 90} یا {SAE 140}) روغن‌کاری کنید. از استفاده از گریس سنگین که جریان روغن را مسدود می‌کند، خودداری کنید.
آب‌بندی پوسته: از واشر کاغذی جدید یا درزگیر سیلیکونی مناسب گیربکس برای آب‌بندی دو نیمه پوسته استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید که واشر کاملاً تمیز باشد تا نشت روغن رخ ندهد.
تست دستی: پس از بستن پوسته و قبل از نصب مجدد، تمامی دنده‌ها (جلو، عقب و خلاص) را با دست تعویض کرده و شفت را بچرخانید. حرکت باید نرم و بدون گیر کردن باشد.
تزریق روغن: پس از نصب نهایی، گیربکس را با روغن دنده تمیز (طبق سطح مشخص شده در گیج یا پیچ پرکننده) پر کنید.
تعمیر گیربکس تیلر یک کار سنگین و دقیق است، اما بازسازی دنده‌ها و بلبرینگ‌ها، عمر دستگاه را به میزان قابل توجهی افزایش داده و عملکرد آن را بهبود می‌بخشد.
