این یک کالبدشکافی فنی و تخصصی از قطعات دستگاههای کفکش (مناسب آبهای تمیز) و لجنکش (مناسب آبهای آلوده و دارای ذرات) است. این دو دستگاه از نظر ساختار کلی بسیار شبیه هستند، اما در بخش هیدرولیک (پروانه و ورودی) تفاوتهای حیاتی دارند.
کالبدشکافی جامع قطعات پمپهای کفکش و لجنکش
این دستگاهها از نوع پمپهای سانتریفیوژ مستغرق هستند؛ یعنی کل بدنه آنها باید داخل مایع قرار بگیرد تا کار کنند. ساختار آنها به سه بخش اصلی الکتریکال، آببندی و هیدرولیک تقسیم میشود.
بخش اول: بخش الکتریکال (موتور پمپ)
این بخش وظیفه تبدیل انرژی الکتریکی به نیروی چرخشی را بر عهده دارد.
۱. استاتور (Stator)
- توضیح: بخش ثابت موتور شامل هسته آهنی و سیمپیچی مسی.
- عملکرد: با عبور جریان برق، میدان مغناطیسی ایجاد میکند که باعث چرخش روتور میشود.
- ارتباط: داخل پوسته اصلی قرار دارد و با روتور و خازن در ارتباط است.
۲. روتور (Rotor)
- توضیح: بخش چرخنده موتور که در مرکز استاتور قرار میگیرد.
- عملکرد: تحت تأثیر میدان مغناطیسی استاتور میچرخد و گشتاور را به شفت منتقل میکند.
- ارتباط: به شفت اصلی متصل است و توسط بلبرینگها مهار میشود.
۳. شفت (Shaft)
- توضیح: میله مرکزی از جنس استیل (معمولاً استیل ۳۰۴ یا ۳۱۶ برای مقاومت در برابر خوردگی).
- عملکرد: انتقال نیروی چرخشی از روتور به پروانه پمپ.
- ارتباط: روتور، بلبرینگها، مکانیکال سیل و پروانه همگی روی این میله سوار میشوند.
۴. خازن (Capacitor) - در مدلهای تکفاز
- توضیح: قطعه ذخیره انرژی الکتریکی.
- عملکرد: ایجاد اختلاف فاز برای استارت اولیه موتور و افزایش گشتاور.
- ارتباط: در مدار سیمپیچی استاتور قرار دارد.
بخش دوم: سیستم حساس آببندی (Sealing System)
حیاتیترین بخش یک پمپ مستغرق، جلوگیری از نفوذ آب به داخل موتور است.
۵. مکانیکال سیل (Mechanical Seal)
- توضیح: قطعهای دو تیکه (ثابت و متحرک) از جنس سرامیک، گرافیت یا تنگستن.
- عملکرد: با قرار گرفتن دو سطح بسیار صاف روی هم، اجازه نمیدهد مایع از اطراف شفت به داخل بخش موتور نفوذ کند.
- ارتباط: روی شفت و بین محفظه پمپ و موتور نصب میشود.
۶. محفظه روغن (Oil Chamber)
- توضیح: فضایی بین پمپ و موتور که با روغن مخصوص (معمولاً روغن پارافین خوراکی) پر شده است.
- عملکرد: خنککاری و روانکاری مکانیکال سیل و همچنین عمل به عنوان سد دوم در برابر نفوذ آب.
- ارتباط: مکانیکال سیل در داخل این محفظه عمل میکند.
بخش سوم: بخش هیدرولیک (تفاوت اصلی کفکش و لجنکش)
این بخش با مایع در تماس مستقیم است و فشار لازم را ایجاد میکند.
- در کفکش: معمولاً بسته یا نیمهباز است تا آب تمیز را با فشار بالا پرتاب کند.
- در لجنکش: معمولاً از نوع باز، نیمهباز یا "ورکتس" (Vortex) است تا ذرات معلق، نخ و فضولات باعث گیر کردن آن نشوند.
- عملکرد: با چرخش سریع، انرژی جنبشی را به مایع منتقل کرده و آن را به بیرون پرتاب میکند.
- ارتباط: به انتهای شفت متصل است و داخل حلزونی یا بدنه پمپ میچرخد.
۸. کلگی یا واسطه (Diffuser/Volute)
- توضیح: محفظهای که اطراف پروانه را در بر میگیرد.
- عملکرد: جهت دادن به مایع پرتاب شده توسط پروانه و تبدیل سرعت به فشار.
- ارتباط: پروانه داخل آن میچرخد و خروجی آن به لوله تخلیه وصل است.
۹. صافی یا استرینر (Strainer) - مخصوص کفکش
- توضیح: توری مشبک در کف دستگاه.
- عملکرد: جلوگیری از ورود سنگریزه و ذرات درشت به داخل پمپ جهت جلوگیری از شکستن پروانه.
- ارتباط: در پایینترین نقطه ورودی آب نصب میشود.
۱۰. تیغه خردکن (Cutter/Grinder) - مخصوص لجنکشهای خردکندار
- توضیح: تیغهای فولادی و بسیار تیز در ورودی پمپ.
- عملکرد: خرد کردن الیاف، پارچه، نایلون و اجسام نرم قبل از ورود به پروانه.
- ارتباط: قبل از پروانه نصب میشود و با همان دور موتور میچرخد.
بخش چهارم: بدنه و قطعات جانبی
۱۱. فلوتر (Float Switch)
- توضیح: یک سوئیچ شناور متصل به کابل.
- عملکرد: با بالا آمدن سطح آب، پمپ را روشن و با پایین رفتن آب، جهت جلوگیری از سوختن موتور (خشک کار کردن)، پمپ را خاموش میکند.
- ارتباط: به مدار برق ورودی دستگاه متصل است.
۱۲. بدنه یا پوسته (Casing)
- توضیح: معمولاً از جنس چدن (برای لجنکش)، آلومینیوم یا استیل (برای کفکش).
- عملکرد: حفاظت فیزیکی از قطعات داخلی و دفع حرارت موتور به سیال اطراف.
- ارتباط: تمام قطعات داخلی را در بر میگیرد.
۱۳. بلبرینگها (Bearings)
- توضیح: دو عدد در بالا و پایین شفت.
- عملکرد: تسهیل چرخش شفت و حذف اصطکاک و لرزش.
- ارتباط: بین شفت و پوسته موتور قرار دارند.
۱۴. کابل و گلند (Cable & Gland)
- توضیح: کابل مخصوص ضد آب و قطعه آببندی ورود کابل به بدنه.
- عملکرد: انتقال برق و اطمینان از اینکه آب از محل ورود کابل به داخل موتور نفوذ نمیکند.
مقایسه سریع در یک نگاه:
قطعه | در کفکش | در لجنکش |
ورودی آب | دارای توری (صافی) ریز | ورودی بزرگ و آزاد (بدون توری) |
پروانه | ظریف و چند پره (بسته) | ضخیم و با فاصله زیاد (باز) |
خردکن | ندارد | در مدلهای خاص برای بریدن اجسام دارد |
جنس بدنه | اغلب آلومینیوم یا استیل | اغلب چدن ضد سایش |
نوع سیال | آب زلال چشمه و استخر | فاضلاب، گل و لای، آب صابون |
