شلنگ‌های برزنتی (Lay-Flat Hoses)، که به آن‌ها شلنگ‌های تخت یا شلنگ‌های آتش‌نشانی نیز گفته می‌شود، به دلیل انعطاف‌پذیری بالا، وزن کم، و قابلیت جمع شدن آسان، در انتقال حجم زیادی از آب در مسافت‌های کوتاه یا متوسط کاربرد فراوانی دارند. نحوه اتصال این شلنگ‌ها به یکدیگر و به تجهیزات آبرسانی، به نوع خاصی از کوپلینگ‌ها (اتصالات سریع) وابسته است که برای تحمل فشار بالا و نصب سریع طراحی شده‌اند.
۱. ساختار و مشخصات فنی شلنگ‌های برزنتی
شلنگ برزنتی یک لوله منعطف است که از دو جزء اصلی تشکیل شده است:
- روکش خارجی (ژاکت): بافته‌ای محکم از الیاف پلی‌استر یا نایلون است که مقاومت شلنگ در برابر فشار، سایش و پارگی را تأمین می‌کند.
- پوشش داخلی (لایه داخلی): معمولاً از لاستیک مصنوعی (مانند EPDM یا PVC) ساخته می‌شود تا نفوذناپذیری مایعات را تضمین کند.
قطر و فشار: این شلنگ‌ها در قطرهای متنوعی (مانند 1.5 اینچ تا 6 اینچ) و با مقاومت‌های فشاری مختلف (بسته به تعداد لایه‌های بافت) تولید می‌شوند.
۲. نحوه اتصال شلنگ‌های برزنتی (کوپلینگ‌ها)
اتصال شلنگ‌های برزنتی به تجهیزات و به یکدیگر با استفاده از کوپلینگ‌های فشار بالا و سریع‌الوصل (Quick Connect) انجام می‌شود. این اتصالات معمولاً از آلومینیوم، برنج یا پلاستیک فشرده ساخته می‌شوند.
الف) کوپلینگ‌های آتش‌نشانی (Storz, NST/NH)
این کوپلینگ‌ها رایج‌ترین و استانداردترین روش اتصال برای شلنگ‌های با مقاومت فشار بالا هستند:
- کوپلینگ استورز (Storz Coupling):
- ساختار: این کوپلینگ‌ها فاقد رزوه‌های نر و مادگی هستند. اتصال با استفاده از شاخک‌ها (Lugs) و چرخش سریع برقرار می‌شود. دو سر کوپلینگ کاملاً شبیه به هم هستند (Genderless).
- نحوه اتصال: دو کوپلینگ روبروی هم قرار می‌گیرند، شاخک‌ها در شکاف‌ها جای می‌گیرند، و با یک چرخش کوتاه (90 درجه) محکم می‌شوند.
- کاربرد: رایج‌ترین کوپلینگ در سیستم‌های آتش‌نشانی و انتقال آب پرفشار در اروپا و ایران.
- کوپلینگ NST/NH (National Standard Thread/National Hose):
- ساختار: دارای رزوه‌های نر و مادگی استاندارد آمریکایی. اتصال با پیچاندن انجام می‌شود و نیاز به واشر مناسب دارد.
- کاربرد: در برخی سیستم‌های صنعتی و پمپ‌های با استاندارد آمریکایی.
ب) کوپلینگ‌های کملاک (Camlock / Cam and Groove)
این کوپلینگ‌ها نیز برای اتصالات سریع استفاده می‌شوند، به‌ویژه در انتقال مایعات صنعتی و کشاورزی:
- ساختار: شامل یک آداپتور نر (دارای شیار) و یک کوپلر مادگی (دارای دستگیره‌های بادامی شکل - Cam) است.
- نحوه اتصال: آداپتور نر وارد کوپلر مادگی شده و دستگیره‌های بادامی خوابانده می‌شوند تا اتصال را محکم کنند.
- کاربرد: انتقال آب و مواد شیمیایی با فشار متوسط در مقیاس‌های بزرگ.
ج) نحوه مونتاژ کوپلینگ به شلنگ (بست‌زنی)
اتصال کوپلینگ به انتهای شلنگ برزنتی از طریق فرآیندی به نام بست‌زنی (Banding) انجام می‌شود:
- ورود آداپتور: یک سر آداپتور کوپلینگ (که دارای یک خار یا شفت است) وارد انتهای شلنگ می‌شود.
- محکم‌سازی: یک یا چند بست تسمه‌ای فلزی (معمولاً از جنس فولاد ضدزنگ) دور لایه خارجی شلنگ و روی بخش شفت کوپلینگ، با استفاده از ابزار مخصوص محکم می‌شوند.
- ایمنی: این بست‌زنی باید به قدری محکم باشد که کوپلینگ تحت فشار بالا از شلنگ جدا نشود.
۳. کاربردهای شلنگ‌های برزنتی
شلنگ‌های برزنتی به دلیل مقاومت، انعطاف و سرعت نصب در صنایع و موقعیت‌های اضطراری زیر کاربرد دارند:
- آتش‌نشانی و امداد:
- مهم‌ترین کاربرد: انتقال آب از شیرهای هیدرانت، پمپ‌ها و منابع آب به محل حریق با فشار بالا.
- کشاورزی و آبیاری:
- انتقال آب از پمپ‌های اصلی به خطوط فرعی آبیاری قطرهای یا بارانی.
- تخلیه یا انتقال آب از استخرها، مخازن یا آبراه‌ها.
- صنایع و ساخت‌وساز:
- تخلیه آب: تخلیه آب جمع شده در گودال‌های ساختمانی (Water Pumping/Dewatering) با استفاده از پمپ‌های کفکش و لجن‌کش.
- انتقال آب در سایت‌های معدنی و پروژه‌های عمرانی.
- کارواش و مصارف صنعتی:
- استفاده در بخش‌های خاصی از کارواش‌های بزرگ و صنعتی که نیاز به انتقال حجم زیادی از آب با فشار متوسط دارند.
