کشاورزی بیوفارما (Agri-Pharma)، که به آن بیوفارمینگ نیز گفته می‌شود، یک فناوری نوین در حوزه بیوتکنولوژی است که از گیاهان دستکاری‌شده ژنتیکی (تراریخته) برای تولید دارو، واکسن و سایر پروتئین‌های درمانی با ارزش بالا استفاده می‌کند. در این روش، گیاه به عنوان یک "کارخانه زیستی" یا بیوراکتور عمل می‌کند.
بیوفارما چگونه کار می‌کند؟
این فرآیند شامل چندین مرحله اصلی است:
شناسایی ژن: ابتدا ژن مسئول تولید یک پروتئین دارویی خاص (مانند ژن تولید انسولین یا یک آنتی‌بادی) شناسایی و جداسازی می‌شود.
دستکاری ژنتیکی: این ژن به ژنوم یک گیاه میزبان (مانند تنباکو، برنج، ذرت یا سیب‌زمینی) منتقل می‌شود. این گیاهان به عنوان میزبان انتخاب می‌شوند، زیرا رشد آن‌ها آسان و سریع است.
رشد گیاه: گیاه مهندسی‌شده ژنتیکی رشد می‌کند و بر اساس اطلاعات ژنتیکی جدید، شروع به تولید پروتئین دارویی در سلول‌های خود می‌کند.
استخراج و خالص‌سازی: در نهایت، بافت گیاهی (مانند برگ یا دانه) برداشت شده و پروتئین دارویی مورد نظر از آن استخراج و خالص‌سازی می‌شود تا به شکل قابل مصرف برای بیماران درآید.
تولیدات پزشکی و واکسن‌ها
از طریق کشاورزی بیوفارما می‌توان طیف گسترده‌ای از محصولات پزشکی را تولید کرد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
واکسن‌ها (Vaccines): این یکی از پرکاربردترین زمینه‌های بیوفارما است. گیاهان می‌توانند واکسن‌های خوراکی را تولید کنند که نیازی به تزریق ندارند و مقاومت بدن را در برابر بیماری‌هایی مانند هپاتیت B، ویروس نورواک (عامل گاستروانتریت) و حتی برخی بیماری‌های دامی افزایش می‌دهند. این واکسن‌ها به دلیل عدم نیاز به زنجیره سرد (یخچال)، برای مناطق محروم بسیار مقرون‌به‌صرفه هستند.
آنتی‌بادی‌ها (Antibodies): گیاهان می‌توانند آنتی‌بادی‌های درمانی (که به آن‌ها پلنت‌بادی نیز می‌گویند) تولید کنند. این آنتی‌بادی‌ها در درمان بیماری‌های خودایمنی و برخی از سرطان‌ها کاربرد دارند.
هورمون‌ها و فاکتورهای رشد: تولید هورمون‌هایی مانند انسولین برای بیماران دیابتی و فاکتورهای رشد برای بهبود زخم و بافت‌سازی، از دیگر کاربردهای این فناوری است. تولید این پروتئین‌ها در گیاهان می‌تواند هزینه تولید را به شدت کاهش دهد.
آنزیم‌های درمانی: آنزیم‌های مورد نیاز برای درمان بیماری‌های متابولیک نادر، مانند بیماری گُوشه (Gaucher's disease)، از طریق این روش تولید می‌شوند.
به‌طور کلی، کشاورزی بیوفارما پتانسیل ایجاد یک انقلاب در صنعت داروسازی را دارد و می‌تواند دسترسی به داروهای حیاتی را در سراسر جهان ارتقاء بخشد.
