راه‌اندازی کسب و کار تعویض روغنی و فیلتر (سرویس دوره‌ای خودرو) یک فرصت تجاری با تقاضای بالا و درآمدزایی مستمر است. موفقیت در این حوزه نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، انتخاب تجهیزات مناسب و دانش کافی از محصولات بازار است.
این مقاله، مروری جامع بر تجهیزات مورد نیاز، الزامات قانونی و برندهای مهم در بازار ایران و جهان در این صنعت ارائه می‌دهد.
۱. تجهیزات ضروری برای راه‌اندازی واحد تعویض روغنی
تجهیزات یک واحد تعویض روغنی باید به نحوی انتخاب شوند که سرعت، ایمنی و کیفیت خدمات را تضمین کنند.
الف) تجهیزات اصلی بالابری و تخلیه
تجهیزات | وظیفه اصلی | نکات فنی مهم |
جک بالابر خودرو | بالابردن خودرو برای دسترسی به زیر موتور و کارتر. | جک‌های دو ستونه یا چهار ستونه (ایمنی بالاتر)؛ یا جک‌های قیچی (فضای کمتر). برای تعویض روغنی ساده، جک‌های ترافیکی یا چاله سرویس نیز متداول است. |
دستگاه تخلیه روغن | مکش و جمع‌آوری روغن سوخته از طریق سوراخ تخلیه یا گیج روغن. | دستگاه‌های ساکشن بادی/برقی: مدل‌هایی که قابلیت مکش روغن از طریق گیج (ساکشن) را دارند، سرعت کار را بسیار بالا می‌برند. |
مخزن نگهداری روغن سوخته | ذخیره‌سازی ایمن روغنهای تخلیه‌شده قبل از فروش به شرکت‌های بازیافت. | باید دارای استاندارد و ضد نشت باشد تا محیط زیست آلوده نشود. |
ب) تجهیزات توزیع و اندازه‌گیری
تجهیزات | وظیفه اصلی | نکات فنی مهم |
پمپ روغن‌ریز یا گالن‌های مدرج | پر کردن روغن موتور جدید در خودرو. | پمپ‌های برقی یا بادی با نازل‌های دقیق (جهت جلوگیری از سرریز) و قیف‌های تمیز و تفکیک‌شده برای انواع روغن. |
ابزارهای تنظیم باد | تنظیم فشار باد تایرها پس از تعویض روغن. | کمپرسور هوا (با مخزن حداقل ۱۰۰ لیتر) و گیج باد دقیق با کیفیت بالا. |
لوازم جانبی و ابزار دقیق | باز و بسته کردن فیلترها و پیچ کارتر. | انواع آچار فیلتر (کاسه‌ای، تسمه‌ای، زنجیری)، آچارهای بکس و ترکمتر (برای سفت کردن دقیق پیچ کارتر). |
ج) تجهیزات جانبی و خدماتی
- دستگاه شستشوی انژکتور (Injector Cleaner): برای سرویس‌های پیشرفته‌تر و کسب درآمد بیشتر.
- سیستم تهویه: برای حذف بخارات روغن سوخته، بنزین و مواد شیمیایی.
- سیستم مدیریت پسماند: سطل‌های مجزا برای فیلترهای روغنی و کاغذی استفاده شده.
۲. برندهای مهم در بازار روانکارها (روغن موتور و فیلتر)
انتخاب برندهای معتبر برای روغن موتور و فیلتر، کلید جلب اعتماد مشتری و جلوگیری از آسیب به موتور خودرو است.
الف) برندهای بین‌المللی روغن موتور (با سهم بازار قابل توجه در ایران)
- Castrol (کاسترول): یکی از بزرگترین تولیدکنندگان روانکار با طیف وسیعی از محصولات.
- Shell (شل): با برندهایی مانند Helix در بازار روغنهای با کیفیت حضور دارد.
- Total / Elf (توتال/الف): بسیار متداول در خودروهای اروپایی.
- Mobil 1 (موبیل ۱): به عنوان استاندارد روغنهای تمام سنتتیک شناخته می‌شود.
- Liqui Moly (لیکومولی): برندی آلمانی که در ایران برای محصولات با کیفیت و مواد افزودنی خاص شناخته شده است.
ب) برندهای داخلی و منطقه‌ای روغن موتور
- ایرانول / بهران / پارس: برندهای اصلی و با سابقه در ایران که سهم بزرگی از بازار روغنهای نیمه سنتتیک و معدنی را دارند.
- سایر برندها: سپاهان (اسپیدی)، آترود و ...
ج) برندهای مهم فیلتر روغن و هوا
- Mann-Filter / Mahle: برندهای اروپایی شناخته شده برای فیلترهای با کیفیت بالا.
- سرکان / بهران فیلتر / فیلترک: برندهای داخلی با کیفیت که پوشش‌دهنده اکثر خودروهای داخلی هستند.
۳. الزامات مهم قانونی، فنی و مدیریتی
موفقیت در تعویض روغنی به چیزی فراتر از تجهیزات نیاز دارد.
الف) الزامات قانونی و ایمنی
- مجوز کسب: اخذ جواز کسب از اتحادیه صنف تعویض روغنی، فیلتر و لاستیک شهر مربوطه.
- ایمنی آتش‌سوزی: نصب کپسول‌های آتش‌نشانی پودری و CO_2 در نقاط در دسترس (روغن‌ها و سوخت‌ها به شدت اشتعال‌زا هستند).
- استانداردهای محیط زیست: رعایت پروتکل‌های جمع‌آوری روغن سوخته، ضدیخ و فیلترهای استفاده شده و همکاری با شرکت‌های مجاز بازیافت.
- بیمه: تهیه بیمه مسئولیت مدنی برای پوشش خسارات احتمالی به خودروهای مشتریان در حین سرویس.
ب) الزامات فنی و مهارتی
- دانش فنی به‌روز: آگاهی از آخرین استانداردهای روغن موتور (مانند API SN، SP و درجه گرانروی SAE مانند 5W-30 یا 10W-40) و روغنهای گیربکس اتوماتیک (ATF).
- تخصص در فیلترها: توانایی شناسایی سریع فیلترهای مناسب برای انواع خودروها (آلمانی، کره‌ای، ژاپنی و داخلی).
- توجه به جزئیات: تعویض واشر پیچ کارتر، چک کردن سطح مایعات (آب رادیاتور، شیشه‌شور، روغن ترمز) و ثبت دقیق سرویس‌های انجام شده.
ج) الزامات مدیریتی (خدمات مشتری)
- سیستم ثبت سوابق: استفاده از نرم‌افزار ساده یا سیستم کاغذی برای ثبت دقیق نوع روغن و تاریخ/کیلومتر سرویس.
- ارائه مشاوره: توصیه صادقانه و علمی به مشتریان در مورد روغنهای مناسب خودروی آن‌ها و فواصل تعویض.
- نظافت و نظم: محیط کار تمیز و مرتب، به‌ویژه در بخش پذیرش، تأثیر بسزایی در اعتماد مشتری دارد.
۴. سرویس‌های جانبی برای افزایش درآمد
برای متمایز شدن در بازار، خدمات زیر می‌توانند به درآمدزایی کمک کنند:
- تعویض روغن گیربکس (دستی و اتوماتیک): نصب دستگاه تخصصی ATF Changer.
- تعویض ضدیخ و آب رادیاتور: با استفاده از دستگاه تخلیه و پر کردن خلاء.
- فروش مکمل‌های روغن و سوخت: برندهای معتبر افزودنی (مانند STP, Lucas یا Liqui Moly).
شایان ذکر است که محل درآمد تعویض روغنی نه تنها در تعویض روغن و فلیترهای مربوطه بلکه بخش قابل توجهی در فروش روغن سوخته و بازیافت بسته بندی روغنهای فروخته شده می باشد. همچنین تجهیزات بالانس چرخ و آپاراتی نیز جزو بخشهای درآمد زای هر تعویض روغنی بشمار می رود.
