موتور برق از دو بخش اصلی تشکیل شده است: موتور احتراقی (تولیدکننده نیروی مکانیکی) و آلترناتور (تبدیلکننده نیروی مکانیکی به الکتریسیته). در ادامه، قطعات را به تفکیک سیستمهای مختلف بررسی میکنیم. اگر در انتخاب موتور برق مناسب دچار مشکل هستید مقاله جامع انتخاب موتور برق و محاسبه گرهای هوشمند موتور برق مورد نیاز را مطالعه کنید. همچنین می توانید از فروشگاه موتور برق دیدن نمایید.
بخش اول: قطعات مشترک ساختاری موتور (Engine Core)
این قطعات در هر سه نوع موتور وجود دارند و اسکلت اصلی موتور را تشکیل میدهند.
۱. بلوک سیلندر (Cylinder Block)
- توضیح: بدنه اصلی موتور که تمامی قطعات داخل یا روی آن نصب میشوند.
- عملکرد: فضای لازم برای حرکت پیستون و کانالهای عبور روغن و آب (در مدلهای آبخنک) را فراهم میکند.
- ارتباط: با پیستون، میللنگ و سرسیلندر در ارتباط مستقیم است.
۲. پیستون و شاتون (Piston & Connecting Rod)
- توضیح: پیستون قطعهای استوانهای است که در سیلندر بالا و پایین میرود. شاتون رابط بین پیستون و میللنگ است.
- عملکرد: پیستون نیروی ناشی از انفجار سوخت را دریافت کرده و از طریق شاتون به میللنگ منتقل میکند.
- ارتباط: پیستون با رینگها و شاتون؛ شاتون با میللنگ.
۳. میللنگ (Crankshaft)
- توضیح: قطعهای فولادی با طراحی لنگدار.
- عملکرد: حرکت خطی پیستون را به حرکت دورانی (چرخشی) تبدیل میکند تا آلترناتور را بچرخاند.
- ارتباط: با شاتون، فلایویل و محور اصلی آلترناتور.
۴. میلسوپاپ (Camshaft)
- توضیح: میلهای دارای برجستگیهای بیضیشکل (بادامک).
- عملکرد: وظیفه باز و بسته کردن به موقع سوپاپهای ورودی و خروجی را بر عهده دارد.
- ارتباط: با سوپاپها و میللنگ (از طریق تسمه یا زنجیر تایم).
بخش دوم: قطعات اختصاصی بر اساس نوع سوخت
تفاوت اصلی موتور برقها در نحوه رساندن سوخت و ایجاد اشتعال است.
الف) مختص موتور برق بنزینی (Gasoline)
۵. کاربراتور (Carburetor)
- توضیح: مرکز مدیریت سوخت و هوا.
- عملکرد: مقدار مشخصی از بنزین را با هوا مخلوط کرده و به داخل سیلندر میفرستد.
- ارتباط: با مخزن سوخت، فیلتر هوا و منیفولد ورودی.
۶. کویل و شمع (Ignition Coil & Spark Plug)
- توضیح: سیستم جرقهزنی.
- عملکرد: کویل برق ولتاژ پایین را به ولتاژ بالا تبدیل کرده و شمع در لحظه مناسب جرقه میزند تا مخلوط بنزین و هوا منفجر شود.
- ارتباط: با سیستم برق خروجی موتور و اتاق احتراق.
ب) مختص موتور برق دیزلی (Diesel)
۷. پمپ انژکتور (Injection Pump)
- توضیح: پمپ فشار قوی سوخت.
- عملکرد: گازوئیل را با فشار بسیار بالا (تا چند صد بار) به سمت انژکتورها هدایت میکند.
- ارتباط: با باک گازوئیل و نازل انژکتور.
۸. سوزن انژکتور (Fuel Injector)
- توضیح: نازل پاشش سوخت.
- عملکرد: سوخت را به صورت پودر (اتمیزه) به داخل هوای داغ فشرده شده در سیلندر میپاشد تا خودبهخود مشتعل شود.
- ارتباط: با پمپ انژکتور و محفظه احتراق.
ج) مختص موتور برق گازی (LPG/CNG)
۹. رگولاتور یا میکسر (Gas Regulator/Mixer)
- توضیح: قطعه کاهش فشار و ترکیب.
- عملکرد: فشار گاز ورودی از کپسول یا لوله را کاهش داده و آن را با نسبت دقیق هوا برای احتراق مخلوط میکند.
- ارتباط: با شیلنگ گاز ورودی و ورودی هوای موتور.
بخش سوم: سیستم تولید برق (Alternator)
این بخش در همه موتور برقها مشابه است و وظیفه تولید الکتریسیته را دارد.
۱۰. استاتور (Stator)
- توضیح: بخش ثابت آلترناتور شامل هسته آهنی و سیمپیچهای مسی.
- عملکرد: در اثر چرخش میدان مغناطیسی روتور در مرکز آن، جریان الکتریکی در سیمپیچهای استاتور القا میشود.
- ارتباط: با خروجی برق و پنل کنترل.
۱۱. روتور (Rotor)
- توضیح: بخش چرخنده که مستقیماً به میللنگ موتور متصل است.
- عملکرد: با چرخش خود یک میدان مغناطیسی متحرک ایجاد میکند.
- ارتباط: با میللنگ موتور و زغالها (در مدلهای زغالدار).
۱۲. رگولاتور ولتاژ (AVR)
- توضیح: قطعهای الکترونیکی (Automatic Voltage Regulator).
- عملکرد: تثبیت ولتاژ خروجی؛ اجازه نمیدهد با تغییر دور موتور، ولتاژ برق خروجی نوسان کند (مانع سوختن وسایل برقی میشود).
- ارتباط: با خروجی استاتور و ورودی روتور.
بخش چهارم: سیستمهای جانبی و کنترل
۱۳. گاورنر (Governor)
- توضیح: سیستم کنترل سرعت.
- عملکرد: با افزایش بار (وصل کردن وسایل برقی بیشتر)، دریچه گاز را بازتر میکند تا سرعت موتور ثابت بماند و فرکانس برق (50Hz) بهم نخورد.
- ارتباط: با دریچه گاز کاربراتور یا پمپ انژکتور.
۱۴. فلایویل (Flywheel)
- توضیح: چرخ طیار سنگین متصل به میللنگ.
- عملکرد: ذخیره انرژی جنبشی برای یکنواخت کردن چرخش موتور و جلوگیری از لرزش ناشی از ضربات پیستون.
- ارتباط: با میللنگ و استارت.
۱۵. پنل کنترل (Control Panel)
- توضیح: پیشخوان کاربری موتور برق.
- اجزاء: شامل پریزها، ولتمتر، کلید قطع اضطراری (Breaker)، ساعت کارکرد و چراغ هشدار روغن.
- عملکرد: رابط نهایی کاربر با برق تولید شده.
۱۶. فیلتر هوا و اگزوز (Air Filter & Muffler)
- عملکرد: فیلتر هوا مانع ورود گرد و غبار به سیلندر میشود و اگزوز وظیفه کاهش صدای وحشتناک انفجارهای داخلی و هدایت دود به بیرون را دارد.
خلاصه تفاوتهای عملکردی قطعات:
- در بنزینی: بنزین و هوا در کاربراتور مخلوط شده و با جرقه شمع میسوزند.
- در دیزلی: هوا به شدت فشرده شده و داغ میشود، سپس گازوئیل توسط انژکتور پاشیده شده و در اثر حرارت هوا منفجر میشود.
- در گازی: گاز از رگولاتور عبور کرده، با هوا ترکیب شده و مانند بنزینی با جرقه شمع میسوزد.
عیب یابی و رفع مشکل انواع موتور برق:
در سایت پرسام مقالات بسیاری در زمینه عیب یابی انواع موتور برق ارائه شده است. می توانید با مراجعه به بخش تعمیرات موتور برق و عیب یابی قطعات اصلی، نسبت به تعمیر و نگهداری اقدام نمایید. در این بخش راهنماهای جامعی در خصوص تعمیر انواع موتور برق بنزینی، دیزلی و گازی ارائه شده است.
