ژنراتورهای قدیمی‌تر و مدل‌های ساده‌تر (اغلب بنزینی تک فاز) به جای استفاده از AVR، برای تحریک اولیه و تثبیت ولتاژ، از خازن استفاده می‌کنند. همچنین، در ژنراتورهایی که از سیم‌پیچ‌های تحریک خارجی یا باتری استفاده می‌کنند، از دیودهای یکسوکننده (Rectifiers) برای تبدیل AC به DC برای شارژ باتری یا تغذیه تحریک استفاده می‌شود. خرابی این قطعات ساده الکترونیکی، علت اصلی عدم تولید برق یا نوسان ولتاژ در این دستگاه‌ها است.
۱. عیب‌یابی و تعویض خازن (Capacitor) در ژنراتورها
در ژنراتورهای خازنی، خازن به سیم‌پیچ اصلی متصل است و ولتاژ و جریان را برای تحریک اولیه و تنظیم ولتاژ در حد استاندارد تثبیت می‌کند.
الف) علائم خرابی خازن
| علامت خرابی | علت احتمالی | پیامد فنی |
| عدم تولید ولتاژ | اتصال کوتاه (Short Circuit) یا مدار باز (Open Circuit) کامل خازن. | خازن نمی‌تواند فاز ولتاژ را برای تحریک اولیه سیم‌پیچ‌ها تغییر دهد. |
| ولتاژ بسیار پایین یا نوسان شدید | کاهش ظرفیت (Capacitance) خازن به دلیل فرسودگی یا داغ شدن بیش از حد. | ولتاژ خروجی به شدت ناپایدار است و ممکن است زیر بار به سرعت افت کند. |
| گرم شدن بیش از حد خازن | نشتی داخلی (Internal Leakage) یا اتصال داخلی نادرست. | خازن می‌تواند متورم شده و در نهایت منفجر شود. |
ب) مراحل تست و تعویض خازن
ایمنی: قبل از دست زدن به خازن، موتور را خاموش کرده و خازن را دشارژ (تخلیه) کنید. این کار را با اتصال یک مقاومت با وات بالا به پایانه‌های خازن برای چند ثانیه انجام دهید.
تست بصری: خازن را برای هرگونه تورم، نشت روغن (در مدل‌های روغنی) یا آسیب فیزیکی بررسی کنید.
تست ظرفیت: با استفاده از مولتی‌متر دارای قابلیت اندازه‌گیری ظرفیت (Capacitance Meter)، مقدار ظرفیت خازن را اندازه‌گیری کنید. این مقدار باید در محدوده \pm 5\ مقدار نامی روی بدنه خازن (معمولاً بر حسب میکروفاراد (mu\{F}) باشد.
انتخاب جایگزین: خازن جدید باید دقیقاً با ظرفیت ({F}) و ولتاژ کاری (VAC) خازن اصلی مطابقت داشته باشد. (استفاده از خازن با ولتاژ پایین‌تر مجاز نیست).
۲. عیب‌یابی و تعویض دیودهای یکسوکننده (Rectifiers)
دیودهای یکسوکننده در ژنراتورهای قدیمی دو وظیفه اصلی دارند:
تبدیل AC تولیدی سیم‌پیچ شارژ به DC برای شارژ باتری استارت.
تأمین جریان DC برای سیم‌پیچ‌های تحریک روتور (در مدل‌هایی که تحریک از طریق دیودهای چرخشی انجام می‌شود).
الف) علائم خرابی دیودها
شارژ نشدن باتری: در صورت خرابی دیودهای یکسوکننده در مدار شارژ باتری، ولتاژ DC به باتری نمی‌رسد.
تولید ولتاژ متناوب ضعیف (در تحریک خارجی): در ژنراتورهایی که دیودها روی خود روتور (دیودهای چرخشی) نصب شده‌اند، خرابی یک یا چند دیود باعث کاهش شدید جریان تحریک و ولتاژ خروجی نامنظم می‌شود.
ب) مراحل تست و تعویض دیود
تست پیوستگی (Continuity Test):
دیودها را از مدار جدا کنید. مولتی‌متر را روی حالت دیود یا مقاومت قرار دهید.
در یک جهت: مولتی‌متر باید یک افت ولتاژ کوچک (حدود 0.5V تا 0.7V) یا مقاومت کم را نشان دهد (هدایت).
در جهت معکوس: مولتی‌متر باید مدار باز (OL) یا مقاومت بسیار بالا را نشان دهد (عدم هدایت).
نتیجه: دیودی که در هر دو جهت هدایت می‌کند (اتصال کوتاه) یا در هیچ جهتی هدایت نمی‌کند (مدار باز) خراب است و باید تعویض شود.
انتخاب جایگزین: دیودهای جدید باید با ولتاژ معکوس پیک (PIV) و جریان عملیاتی (Amperage) دیودهای اصلی مطابقت داشته باشند.
۳. نکات نگهداری برای سیستم‌های قدیمی
بررسی سیم‌کشی: به دلیل حساسیت سیم‌پیچ‌ها به جریان ناپایدار، تمامی اتصالات سیم‌کشی خازن و دیود را از نظر شل بودن، خوردگی یا آسیب عایق بررسی کنید.
جلوگیری از گرمای بیش از حد: مطمئن شوید که خازن‌ها و دیودها در معرض گرمای مستقیم موتور قرار ندارند. گرمای شدید عمر آن‌ها را به شدت کاهش می‌دهد.
