سنسور سطح روغن Low Oil Sensor و سیستم قطع کن الکترونیکی آن، یک ویژگی ایمنی حیاتی در موتورهای کوچک (مانند موتوربرق‌ها، تیلرها و پمپ‌های آب) است. این سیستم وظیفه دارد در صورت کاهش سطح روغن به زیر حد مجاز، موتور را به طور خودکار خاموش کند تا از آسیب جدی به دلیل روانکاری ناکافی جلوگیری شود. خرابی در این سنسورها یا سیم‌کشی آن‌ها اغلب باعث عدم روشن شدن موتور یا خاموشی ناگهانی می‌شود، حتی اگر روغن کافی در کارتر وجود داشته باشد.
۱. عملکرد و عیب‌یابی سنسور سطح روغن
سنسور سطح روغن معمولاً یک سوئیچ شناور (Float Switch) است که در داخل محفظه کارتر (Oil Sump) قرار دارد. این سوئیچ وضعیت "سطح روغن پایین" را به واحد کنترل (ماژول قطع کن) ارسال می‌کند.
الف) علائم خرابی و فعال شدن سنسور
| علامت خرابی | علت احتمالی | تشخیص و بررسی |
| موتور اصلاً روشن نمی‌شود. | سنسور در وضعیت "روغن پایین" گیر کرده است (گیر کردن شناور یا اتصال کوتاه در سیم‌کشی). | بررسی سطح روغن: اولین قدم، اطمینان از پر بودن کارتر تا سطح مجاز است. |
| موتور بلافاصله پس از استارت خاموش می‌شود. | سنسور در حین کار به دلیل تکان خوردن روغن فعال می‌شود (حتی اگر سطح روغن کافی باشد). | تست شناور: اگر موتور سرد است، سنسور را از نظر گیر کردن شناور یا آسیب فیزیکی بررسی کنید. |
| لامپ هشدار روغن روشن است. | فعال شدن صحیح سنسور یا خرابی مدار الکتریکی. | سیم متصل به سنسور را از بدنه جدا کنید؛ اگر لامپ خاموش شد، سنسور خراب است. |
ب) تست سنسور (جداسازی)
تخلیه روغن و دسترسی: موتور را خاموش کرده و روغن را تخلیه کنید تا به سنسور (که معمولاً در زیر یا کنار محفظه کارتر قرار دارد) دسترسی پیدا کنید.
تست پیوستگی: سنسور را جدا کنید.
مولتی‌متر را روی پیوستگی (Continuity) یا {Ohms تنظیم کنید.
در حالت "شناور بالا" (سطح روغن کافی)، سنسور باید مدار باز Open Circuit یا مقاومت بی‌نهایت {OL} را نشان دهد (بسته به نوع سنسور: {Normally Open} یا {Normally Closed}).
در حالت "شناور پایین" (سطح روغن ناکافی)، سنسور باید پیوستگی یا مقاومت نزدیک به صفر را نشان دهد.
تصمیم‌گیری: اگر سنسور در وضعیت شناور بالا، پیوستگی نشان دهد (مدار کوتاه)، همیشه سیستم قطع کن را فعال کرده و مانع از روشن شدن موتور می‌شود.
۲. عیب‌یابی سیستم قطع کن الکترونیکی
سیستم قطع کن، یک ماژول الکترونیکی کوچک است که سیگنال سنسور روغن را دریافت کرده و به کویل احتراق (Ignition Coil) یا شیر برقی سوخت فرمان قطع برق می‌دهد.
الف) مکانیسم قطع کن
سیستم قطع کن اغلب با اتصال یک سیم به ورودی ولتاژ پایین کویل احتراق کار می‌کند. وقتی سنسور فعال می‌شود، ماژول قطع کن این سیم را به بدنه (Ground) متصل می‌کند و جرقه را از بین می‌برد (مانند خاموش کردن عادی موتور).
ب) مراحل عیب‌یابی ماژول و سیم‌کشی
بررسی اتصال کویل: سیم قطع کن متصل به کویل احتراق را پیدا کنید (معمولاً یک سیم کوچک که از بدنه موتور خارج می‌شود).
تست موقت (دور زدن):
اگر مشکوک هستید که سنسور یا ماژول مانع روشن شدن است، سیم سنسور روغن (سیمی که از سنسور به ماژول می‌رود) را از سوئیچینگ جدا کنید و موتور را روشن کنید.
هشدار: اگر موتور روشن شد، مشکل قطعاً از سنسور یا ماژول است. اما فقط برای تست کوتاه مدت این کار را انجام دهید، زیرا در صورت کاهش واقعی روغن، موتور محافظت نخواهد شد.
بررسی سیم‌کشی:
سیم اتصال بین سنسور و ماژول را برای هرگونه ساییدگی، قطع شدن یا اتصال تصادفی به بدنه بررسی کنید. اتصال بدنه در هر نقطه‌ای از این سیم می‌تواند سیستم را فعال کند.
۳. تعمیر و نگهداری پیشگیرانه
سطح روغن ثابت: مطمئن شوید که موتور همیشه با سطح روغن صحیح کار می‌کند. نادیده گرفتن هشدارهای سنسور و ادامه کار با روغن کم، حتی برای زمان کوتاه، می‌تواند باعث سوختن یاتاقان‌های شاتون و میل لنگ شود.
استفاده از روغن مناسب: از روغن موتور با گرید و ویسکوزیته مناسب {SAE 30} یا 10W-30}) و تعویض آن در فواصل زمانی استاندارد اطمینان حاصل کنید.
تمیزکاری سنسور: اگرچه این کار نیاز به تخلیه روغن دارد، اما در صورت مشاهده عملکرد نامنظم، سنسور را خارج کرده و شناور و بدنه آن را از لجن و کثیفی تمیز کنید تا از گیر کردن آن جلوگیری شود.
