مصرف آب خانگی
مصرف آب خانگی به مجموع آبی اطلاق میشود که برای نیازهای روزمره ساکنین یک منزل مسکونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مصارف شامل آب شرب، بهداشت فردی و عمومی، پخت و پز، شستشو و آبیاری فضای سبز خانگی میشود. با توجه به اهمیت مدیریت مصرف آب، درک جزئیات این مصارف به شناسایی نقاط پرمصرف و برنامه‌ریزی برای صرفه‌جویی کمک می‌کند.
مصرف آب خانگی تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد، از جمله:
عادات فردی و فرهنگی: دفعات استحمام، مدت زمان آن، استفاده از فلاش تانک، شستشوی لباس و ظروف.
تعداد افراد خانوار: هر چه تعداد افراد بیشتر باشد، مصرف کل آب بالاتر می‌رود، اما ممکن است مصرف سرانه به دلیل استفاده مشترک از برخی وسایل (مانند ماشین لباسشویی) کمی کاهش یابد.
نوع و راندمان تجهیزات: شیرآلات قدیمی در مقابل شیرآلات اهرمی یا هوشمند، توالت‌های تک‌فلشه در مقابل توالت‌های دوفلشه، ماشین لباسشویی و ظرفشویی با برچسب انرژی و آب.
آب و هوا و فصل: در فصول گرم، مصرف آب برای استحمام، شستشو و آبیاری باغچه ممکن است افزایش یابد.
وجود فضای سبز: میزان و نوع آبیاری باغچه یا گلدان‌ها.
میزان متوسط آب مصرفی در یک منزل مسکونی (به ازای هر نفر در شبانه‌روز)
همانطور که قبلاً اشاره شد، سرانه مصرف آب خانگی (فقط مصارف خانگی) در ایران حدود ۱۹۰ تا ۱۹۵ لیتر به ازای هر نفر در شبانه‌روز است. جدول زیر تفکیک تقریبی این مصرف را بر اساس فعالیت‌های مختلف نشان می‌دهد. (توجه: ارقام ارائه شده تقریبی هستند و ممکن است در منابع مختلف تفاوت‌های جزئی داشته باشند.)
| ردیف | فعالیت مصرفی آب | میزان متوسط مصرف آب (لیتر به ازای هر نفر در شبانه‌روز) | توضیحات و نکات |
| ۱ | استحمام | ۵۰ - ۷۰ (حدود ۳۰-۴۰% کل مصرف) | این رقم برای یک دوش متوسط ۱۰ دقیقه‌ای با جریان معمولی (۱۰-۱۵ لیتر در دقیقه) است. دوش‌های کم‌مصرف (۵-۷ لیتر در دقیقه) می‌توانند این رقم را به نصف کاهش دهند. وان حمام می‌تواند تا ۱۵۰-۲۰۰ لیتر آب مصرف کند. |
| ۲ | فلاش تانک توالت | ۳۰ - ۴۵ (حدود ۲۰-۲۵% کل مصرف) | هر بار استفاده از فلاش تانک‌های قدیمی حدود ۱۲-۱۵ لیتر آب مصرف می‌کند. فلاش تانک‌های دوحالته (۳/۶ لیتر) یا فلاش تانک‌های کم‌مصرف (۳-۴.۵ لیتر) می‌توانند این مقدار را به شدت کاهش دهند. |
| ۳ | ظرفشویی (دستی) | ۲۰ - ۳۰ (حدود ۱۰-۱۵% کل مصرف) | این مقدار بسیار به عادات شستشو بستگی دارد. شستشوی ظروف زیر آب جاری می‌تواند بسیار پرمصرف باشد. استفاده از یک سینک پر از آب برای شستشو و سینک دیگر برای آبکشی، مصرف را کاهش می‌دهد. |
| ۴ | شستشوی لباس (ماشین لباسشویی) | ۱۵ - ۲۰ (حدود ۸-۱۰% کل مصرف) | این مقدار به تعداد دفعات استفاده از ماشین لباسشویی و ظرفیت آن (و تعداد افراد خانواده) بستگی دارد. ماشین‌های قدیمی تا ۱۵۰-۲۰۰ لیتر در هر بار شستشو مصرف می‌کنند، در حالی که مدل‌های جدید و پربازده (مثلاً کلاس A+++) ممکن است ۴۰-۶۰ لیتر آب مصرف کنند. |
| ۵ | آشپزی و آب آشامیدنی | ۴ - ۷ (حدود ۲-۴% کل مصرف) | شامل آب مورد نیاز برای پخت و پز غذا، شستشوی میوه‌جات و سبزیجات، و آب آشامیدنی. |
| ۶ | شستشوی دست و صورت | ۵ - ۱۰ (حدود ۳-۵% کل مصرف) | شامل مسواک زدن و وضو. بستن شیر آب در حین مسواک زدن می‌تواند مصرف را به شدت کاهش دهد. |
| ۷ | ماشین ظرفشویی | ۳ - ۶ (حدود ۱-۳% کل مصرف) | مصرف این دستگاه به مدل و دفعات استفاده بستگی دارد. مدل‌های جدید معمولاً ۱۰-۱۵ لیتر در هر چرخه مصرف می‌کنند. در صورت استفاده روزانه برای یک خانواده، این رقم سرانه خواهد بود. |
| ۸ | آبیاری باغچه و فضای سبز خانگی | متغیر (حدود ۰ - ۱۵% یا بیشتر) | این مقدار بسته به وجود باغچه، اندازه آن، نوع گیاهان و روش آبیاری بسیار متفاوت است. در منازل بدون باغچه صفر است، اما در خانه‌های ویلایی با فضای سبز بزرگ و آبیاری سنتی می‌تواند بسیار بالا باشد. |
| ۹ | سایر موارد (شستشوی حیاط، شستشوی خودرو، نشتی‌ها) | متغیر (حدود ۵-۱۰% یا بیشتر) | شامل شستشوی حیاط با شلنگ (بسیار پرمصرف)، شستشوی خودرو، و مهم‌تر از همه، نشتی‌های پنهان در لوله‌کشی یا شیرآلات که می‌توانند مقادیر قابل توجهی آب را هدر دهند. |
| کل مصرف سرانه (میانگین تقریبی) | ۱۸۰ - ۲۰۰ | این رقم بر اساس جمع میانگین‌های بالا است و ممکن است کمی با آمار رسمی متفاوت باشد. |
نکات مهم برای صرفه‌جویی در مصرف آب خانگی:
کاهش زمان استحمام: حتی یک دقیقه کمتر دوش گرفتن می‌تواند باعث صرفه‌جویی قابل توجهی شود.
نصب سرشیرهای کاهنده مصرف: این تجهیزات می‌توانند دبی آب خروجی را کاهش داده و بدون احساس کمبود فشار، در مصرف آب صرفه‌جویی کنند.
استفاده از فلاش تانک‌های دوحالته یا کم‌مصرف: جایگزینی یا تنظیم فلاش تانک‌های قدیمی.
عدم شستشوی مداوم زیر آب جاری: هنگام شستشوی ظروف، سبزیجات، یا مسواک زدن، شیر آب را ببندید.
پر کردن کامل ماشین لباسشویی و ظرفشویی: استفاده از این وسایل با ظرفیت کامل، به صرفه‌جویی در آب و انرژی کمک می‌کند.
رفع نشتی‌ها: حتی یک چکه آب می‌تواند صدها لیتر آب در ماه هدر دهد. بازرسی منظم شیرآلات و لوله‌ها برای شناسایی و رفع نشتی‌ها ضروری است.
آبیاری بهینه باغچه: آبیاری در ساعات خنک روز (صبح زود یا غروب) برای کاهش تبخیر، استفاده از روش‌های آبیاری قطره‌ای یا کوزه‌ای برای باغچه‌های کوچک، و کاشت گیاهان بومی و کم‌آب‌بر.
بازچرخانی آب خاکستری: در صورت امکان، آب حاصل از دوش، روشویی و ماشین لباسشویی (آب خاکستری) را پس از تصفیه اولیه برای آبیاری باغچه یا فلاش تانک توالت استفاده کنید.
با رعایت این نکات و تغییر عادات مصرفی، هر خانواده می‌تواند نقش مهمی در مدیریت و صرفه‌جویی منابع حیاتی آب ایفا کند.
