تراشنده‌های سرد آسفالت (Cold Planers یا Millers) ماشین‌آلاتی تخصصی در راه‌سازی هستند که برای برداشتن (تراشیدن) لایه‌های آسیب‌دیده آسفالت و بتن از سطح جاده‌ها، پل‌ها و فرودگاه‌ها به کار می‌روند. این روش بدون نیاز به حرارت انجام می‌شود و سنگ بنای نگهداری مدرن روسازی است. عملکرد دقیق این دستگاه‌ها، کیفیت و طول عمر روکش جدید را تضمین می‌کند و از مشکلات ناشی از افزایش ارتفاع جاده جلوگیری می‌نماید.
۱. عملکرد و ساختار دستگاه‌های تراشنده سرد
تراشنده سرد ماشینی با قدرت و دقت بالا است که بر روی چرخ‌ها یا زنجیرها نصب می‌شود.
الف) نحوه عملکرد
- تراشیدن: قلب دستگاه، یک درام چرخشی است که در زیر شاسی قرار دارد و به صورت مکانیکی از طریق یک موتور پرقدرت (معمولاً دیزل) به حرکت در می‌آید. این درام مجهز به هزاران سوزن یا دندانه کاربیدی بسیار سخت است.
- برداشت و خرد کردن: هنگام حرکت ماشین، درام با سرعت بالا می‌چرخد و سطح آسفالت را به قطعات کوچک و یکنواخت خرد (تراشیده) می‌کند.
- تخلیه: مصالح خردشده (معروف به آسفالت بازیافتی یا RAP) توسط نوار نقاله‌های داخلی به سمت جلوی دستگاه هدایت شده و مستقیماً در قیف کامیون کمپرسی که در جلوی تراشنده حرکت می‌کند، تخلیه می‌شود. این فرآیند پیوسته و بسیار سریع است.
ب) سیستم کنترل عمق
مهم‌ترین ویژگی تراشنده‌های مدرن، توانایی کنترل دقیق عمق تراش است:
- حسگرهای التراسونیک و شیب: دستگاه‌های مدرن مجهز به حسگرهای التراسونیک یا سیمی هستند که به طور پیوسته ارتفاع ماشین را نسبت به سطح زمین مرجع پایش می‌کنند.
- کنترل خودکار عمق: این حسگرها اطلاعات را به یک سیستم کنترل رایانه‌ای ارسال می‌کنند که ارتفاع درام را با دقت میلی‌متری تنظیم می‌کند. این امر امکان تراشیدن دقیقاً لایه مورد نظر (مثلاً 5 سانتی‌متر) یا حفظ یک شیب عرضی خاص را فراهم می‌سازد.
۲. انواع تیغه‌ها و کاربردها
تیغه‌های تراشنده در واقع همان درام‌ها یا روتورهای مجهز به دندانه‌های کاربیدی هستند که انواع مختلفی دارند:
نوع تیغه | مشخصات فنی | کاربرد اصلی |
استاندارد (General-Purpose Drum) | دندانه‌ها با فاصله نسبتاً کم (15-20 mm فاصله) | برداشتن لایه‌های کامل آسفالت و روکش، بازیافت و آماده‌سازی برای روکش مجدد. رایج‌ترین نوع. |
فاصله زیاد (Fine Milling Drum) | دندانه‌ها با فاصله بسیار نزدیک (6-8 mm فاصله) | تراشیدن ظریف و بافت‌دهی سطح. برای بهبود خاصیت ضدلغزش و ایجاد شیار بر روی سطوح بتنی یا آسفالتی (Grooving). |
ترانشه (Micro Trenching Drum) | تیغه‌های بسیار باریک و عمیق | ایجاد ترانشه‌های بسیار باریک و عمیق برای کابل‌کشی فیبر نوری یا لوله‌های تأسیساتی در سطح جاده. |
۳. مزایای کلیدی روش تراشیدن سرد در راه‌سازی
تراشیدن سرد به یک استاندارد صنعتی تبدیل شده است، زیرا مزایای فنی و اقتصادی مهمی دارد:
الف) کنترل دقیق عمق و پروفیل سطح
- آماده‌سازی برای روکش جدید: سطح نهایی پس از تراشیده شدن، دارای یک بافت خشن و یکنواخت است. این بافت برای چسبندگی عالی (Bonding) لایه آسفالت جدید به سطح زیرین بسیار مناسب است.
- تصحیح ناهماهنگی‌ها: سیستم‌های کنترل عمق می‌توانند ناهماهنگی‌های موجی شکل (مانند شیارشدگی یا موج‌شدگی) را در لایه زیرین تصحیح کرده و یک سطح صاف و تراز برای روکش جدید ایجاد کنند.
ب) جلوگیری از افزایش ارتفاع جاده (Avoidance of Pavement Buildup)
- رفع مشکل اصلی: در گذشته، لایه جدید آسفالت مستقیماً روی لایه قدیمی اجرا می‌شد. این کار باعث افزایش پیوسته ارتفاع جاده می‌شد.
- تبعات افزایش ارتفاع: افزایش ارتفاع جاده مشکلات زیر را ایجاد می‌کند: (۱) ارتفاع جدول‌ها و پل‌ها کاهش می‌یابد و زه‌کشی با مشکل مواجه می‌شود. (۲) بار اضافی بر روی سازه جاده تحمیل می‌شود.
- راهکار تراشنده: با تراشیدن لایه قدیمی به عمق مساوی با ضخامت لایه جدید، سطح نهایی جاده به ارتفاع اولیه بازگردانده می‌شود، بدون اینکه در کیفیت روسازی جدید تداخلی ایجاد شود.
ج) پایداری و بازیافت اقتصادی
- تولید RAP با کیفیت: مصالح خردشده (RAP) به دلیل اندازه یکنواخت و تمیز بودن، مصالح بسیار ارزشمندی برای بازیافت آسفالت داغ هستند. این امر هزینه‌های مصالح جدید و هزینه‌های دفن زباله را به شدت کاهش می‌دهد و اصول اقتصاد چرخشی را تحقق می‌بخشد.
- کاهش توقف ترافیک: سرعت بالای عملیات تراش، به معنای کاهش زمان لازم برای کار و در نتیجه، کاهش اختلال در جریان ترافیک است.
۴. محدودیت‌ها و ملاحظات
- عمق کار: تراشیدن عمیق‌تر از 20 سانتی‌متر معمولاً نیازمند ماشین‌آلات بسیار سنگین است و ممکن است به لایه‌های زیرین آسیب بزند.
- حجم گرد و غبار: فرآیند تراشیدن گرد و غبار زیادی تولید می‌کند که نیازمند استفاده از سیستم‌های پاشش آب (Water Spray) برای کنترل آن است.
تراشنده‌های سرد آسفالت، با فراهم کردن قابلیت کنترل دقیق عمق و بهبود مشخصات سطح، به طور مؤثری عمر مفید شبکه‌های جاده‌ای را افزایش داده و نگهداری را از یک فرآیند واکنش‌گرا به یک فرآیند پیشگیرانه و پایدار تبدیل کرده‌اند.
