برشکاری فلزات یکی از اساسی‌ترین عملیات در صنایع فلزکاری، ساخت‌وساز، خودروسازی و کارگاه‌های کوچک است. بسته به ضخامت، جنس فلز و حجم کاری، ابزارهای مختلفی از قیچی‌های دستی ساده گرفته تا گیوتین‌های هیدرولیک صنعتی به کار می‌روند.
این مقاله به بررسی انواع قیچی‌های فلز بر و گیوتین‌های دستی و برقی، قدرت و مشخصات فنی آن‌ها می‌پردازد.
۱. قیچی‌های فلز بر دستی (Manual Snips)
قیچی‌های دستی برای برش ورق‌ها و فلزات نازک استفاده می‌شوند و ابزارهای ضروری هر کارگاه کوچک و تعمیرگاهی هستند.
نوع قیچی | کاربرد اصلی | ضخامت برش (تقریبی) | ویژگی‌های مهم |
قیچی حلب بر (دسته عینکی) | برش‌های مستقیم و بلند در ورق‌های نازک (مانند حلب). | تا 0.7 mm | دسته‌های بلند برای افزایش اهرم، اما برای برش‌های منحنی مناسب نیست. |
قیچی ورق بر هواپیمایی | برش‌های منحنی، چپ‌بر و راست‌بر در ورق‌های نازک‌تر. | ورق‌های آلومینیومی و فولادی سبک | دارای کد رنگی دسته (زرد: مستقیم، قرمز: چپ‌بر، سبز: راست‌بر)؛ قدرت اهرمی بالا. |
قیچی اهرمی ساده | برش ورق‌های کمی ضخیم‌تر؛ اغلب به‌صورت ثابت روی میز نصب می‌شوند. | تا 1.5 تا 2 mm | استفاده از اهرم بلند برای تقویت نیروی دست؛ مناسب برای برش‌های تکراری و سنگین‌تر از دستی. |
قیچی مفتول بر | برش میلگرد، مفتول و شمش‌های کوچک. | بسته به اندازه تا 10 mm | دارای مکانیزم اهرم مرکب برای افزایش چشمگیر قدرت برش. |
نکته فنی: قدرت برش در قیچی‌های دستی مستقیماً با طول دسته و مکانیزم اهرم ارتباط دارد. هرچه دسته بلندتر باشد، نیروی کمتری از کاربر برای برش مورد نیاز است.
۲. قیچی‌های ماشینی (برقی، بادی و هیدرولیک)
برای برش فلزات با ضخامت بیشتر، حجم کاری بالا و نیاز به دقت، از ابزارهای ماشینی استفاده می‌شود.
الف) قیچی‌های ورق بر برقی (Electric Shears)
- عملکرد: از یک موتور الکتریکی برای ایجاد حرکت برش تیغه‌ها استفاده می‌کنند.
- قدرت برش: قابلیت برش ورق‌هایی با ضخامت بین 1.6 mm تا 3.2 mm (بسته به توان موتور و مدل).
- کاربرد: برش‌های طولی و منحنی با کیفیت بالا و لبه‌های صاف؛ مناسب برای تولید قطعات با حجم متوسط در صنایع تابلوسازی، ساخت کابینت فلزی و تهویه مطبوع.
ب) گیوتین‌های اهرمی/پدالی (دستی پیشرفته)
- عملکرد: از مکانیزم گیوتین (تیغه بالایی متحرک و تیغه پایینی ثابت) استفاده می‌کند، اما نیروی محرکه توسط فشار پا یا دست قوی تأمین می‌شود.
- قدرت برش: برش ورق‌های سبک و نرم (آلومینیوم، مس) تا ضخامت زیر 1 تا 2 mm.
- کاربرد: کارگاه‌های کوچک با برش‌های محدود و ورق‌های نازک.
۳. دستگاه‌های گیوتین صنعتی (برقی/مکانیکی و هیدرولیکی)
گیوتین‌های صنعتی برای برش ورق‌های فلزی سنگین و در ابعاد بزرگ در خطوط تولید و کارخانجات استفاده می‌شوند.
نوع گیوتین | مکانیزم نیروی محرکه | ضخامت و طول برش (مشخصات کلیدی) | مزایا و معایب اصلی |
گیوتین مکانیکی (برقی) | نیروی الکتروموتور و سیستم میل‌لنگ/بادامک (تبدیل حرکت دورانی به خطی). | ضخامت متوسط (مثلاً 1 تا 6 mm) و طول برش محدود. | سرعت برش بالا، هزینه نگهداری پایین‌تر؛ اما دقت برش کمی پایین‌تر از هیدرولیک. |
گیوتین هیدرولیکی | فشار روغن تحت فشار بالا در سیلندرهای هیدرولیک برای حرکت تیغه. | ضخامت بالا (از 4 mm تا 40 mm) و طول برش زیاد (تا 8 متر). | قدرت بسیار بالا، دقت عالی در برش، حرکت نرم و یکنواخت تیغه (کاهش اعوجاج ورق). |
گیوتین CNC | مکانیزم هیدرولیک یا مکانیکی با کنترل عددی کامپیوتری. | ضخامت‌های مختلف. | دقت تکرارپذیری فوق‌العاده، تنظیم خودکار زاویه برش و گونیا، مناسب برای تولید سری و انبوه. |
مشخصات فنی مهم در گیوتین‌های صنعتی:
- ضخامت برش (Cutting Capacity): حداکثر ضخامت ورق فولادی که دستگاه قادر به برش آن است. این معیار معمولاً بر اساس فولاد ST37 (ورق سیاه) سنجیده می‌شود.
- طول برش (Cutting Length): حداکثر عرض ورق که دستگاه می‌تواند در یک پاس برش دهد (از 1 متر تا 8 متر).
- زاویه برش (Rake Angle): زاویه بین تیغه بالا و پایین (معمولاً بین 1 تا 6 درجه). تنظیم این زاویه برای برش ورق‌های با ضخامت و جنس متفاوت حیاتی است.
- فشار خط (Line Pressure) / قدرت جک‌ها (در مدل هیدرولیک): تعیین‌کننده نیروی برش نهایی دستگاه است.
۴. موارد مهم در انتخاب و نگهداری
انتخاب صحیح قیچی یا گیوتین به نیازهای پروژه و شرایط مالی بستگی دارد:
- لقی بین تیغه‌ها (Blade Clearance): این فاصله کوچک بین دو تیغه باید بر اساس ضخامت ورق تنظیم شود (معمولاً حدود 1/20 ضخامت ورق). تنظیم نادرست لقی باعث برش کج یا سایش سریع تیغه‌ها می‌شود.
- جنس تیغه: تیغه‌ها باید از فولادهای کروم دار سخت‌کاری شده ساخته شوند تا در برابر نیروی برش و سایش مقاومت کنند.
- سیستم نگهدارنده ورق (Hold-Downs): در گیوتین‌ها، نگهدارنده‌های پنوماتیک یا هیدرولیک وظیفه دارند ورق را محکم روی میز نگه دارند تا در هنگام برش جابجا نشود و کیفیت لبه برش حفظ شود.
- ایمنی: در گیوتین‌های ماشینی، استفاده از محافظ انگشت (Finger Guard) و پدال اضطراری برای توقف فوری دستگاه، حیاتی است.
آیا تمایل دارید اطلاعات بیشتری در مورد "تنظیم دقیق زاویه برش (Rake Angle) در گیوتین‌های هیدرولیک بر اساس ضخامت ورق" ارائه دهم؟
