نفوذ مایعات به داخل گوشی موبایل یکی از حساسترین و اورژانسیترین حوادث در دنیای تعمیرات است. برخلاف تصور عمومی، دشمن اصلی گوشی «آب» نیست، بلکه «اتصال کوتاه» و «اکسیداسیون (شوره)» ناشی از املاح موجود در آب است.
در ادامه، راهنمای جامع و تخصصی احیای گوشیهای آبخورده را در دو بخش «اقدامات فوری» و «تعمیرات تخصصی» بررسی میکنیم.
احیای گوشیهای آبخورده
۱. فاز اول: اقدامات اورژانسی (حیاتی)
ثانیههای اول پس از خارج کردن گوشی از آب، تعیینکننده مرگ یا زندگی دستگاه هستند.
- خاموش کردن فوری: اگر گوشی روشن است، بلافاصله آن را خاموش کنید. اگر صفحه نمایش کار نمیکند، از کلیدهای ترکیبی (Force Restart) برای خاموش کردن اجباری استفاده کنید.
- قطع جریان برق (اگر ممکن است): در گوشیهای قدیمی باتری را خارج کنید. در گوشیهای جدید، اگر تخصص ندارید، هرگز سعی نکنید با پیچگوشتی غیرتخصصی گوشی را باز کنید؛ فقط جریان برق را با خاموش کردن قطع کنید.
- خارج کردن متعلقات: خشاب سیمکارت و کارت حافظه را خارج کنید تا مسیر برای خروج رطوبت باز شود.
- خشک کردن سطحی: با یک دستمال میکروفایبر، رطوبت ظاهری را بگیرید.
نبایدهای بزرگ: > * سشوار: حرارت سشوار باعث ذوب شدن چسبهای آببندی و نفوذ بیشتر آب به لایههای زیرین نمایشگر میشود.
- تکان دادن شدید: این کار باعث میشود قطرات آب به بخشهای خشک مادربرد پرتاب شوند.
- کیسه برنج: برنج قدرت جذب رطوبت داخلی را ندارد و گرد و غبار آن میتواند وارد پورتها شده و وضعیت را بدتر کند.
۲. فاز دوم: فرآیند تخصصی تعمیر (در تعمیرگاه)
وقتی گوشی به دست متخصص میرسد، مراحل زیر برای احیای آن طی میشود:
الف) باز کردن دستگاه و جداسازی کامل
تعمیرکار ابتدا گوشی را باز کرده و تمام شیلدهای فلزی روی مادربرد را برمیدارد. باتری، دوربینها و فلتهای نمایشگر باید جدا شوند تا زیر آنها بررسی شود.
ب) شستشو با دستگاه اولتراسونیک (Ultrasonic Cleaner)
این مهمترین مرحله است. حتی اگر گوشی خشک شود، املاح و مواد معدنی آب روی پایههای آیسیها باقی میماند و به مرور زمان باعث خوردگی (Corrosion) میشود.
- نحوه کار: مادربرد در یک وان مخصوص پر از محلول ایزوپروپیل الکل ۱۰۰٪ یا محلولهای شوینده خاص قرار میگیرد. دستگاه با ایجاد ارتعاشات با فرکانس بالا، تمام جرمها و شورهها را از زیر کوچکترین قطعات خارج میکند.
ج) عیبیابی تحت منبع تغذیه
پس از خشک شدن کامل برد با پمپ باد و هیتر (دمای پایین)، تعمیرکار مادربرد را به منبع تغذیه (Power Supply) متصل میکند.
- جریانکشی: اگر دستگاه قبل از فشردن دکمه پاور جریان بکشد، یعنی همچنان در مدار "اتصال کوتاه" وجود دارد.
- استفاده از دوربین حرارتی (Thermal Camera): برای یافتن قطعهای که بر اثر اتصالی داغ شده است، از دوربین حرارتی استفاده میشود تا قطعه معیوب (معمولاً خازنهای مسیر تغذیه) شناسایی و تعویض شود.
۳. فاز سوم: قطعات آسیبپذیر که معمولاً نیاز به تعویض دارند
برخی قطعات بعد از آبخوردگی به ندرت تعمیر میشوند و باید تعویض شوند:
- مجموعه نمایشگر (LCD/OLED): نفوذ آب به لایههای بکلایت باعث ایجاد لکههای سفید یا سیاه میشود.
- باتری: نفوذ مایع به مدار حفاظت باتری (BMS) میتواند باعث تورم یا تخلیه ناگهانی شارژ شود.
- دوربینها: نفوذ رطوبت به داخل لنز دوربین باعث تاری همیشگی میشود.
- کانکتور شارژ و میکروفون: به دلیل تماس مستقیم با محیط بیرون، اولین نقاطی هستند که اکسید میشوند.
جدول علائم خرابی و راه حل فنی
علامت بعد از روشن شدن | علت احتمالی | راه حل تخصصی |
صفحه سیاه است اما گوشی ویبره میزند | سوختن لایت یا تصویر نمایشگر | تعویض السیدی یا بررسی مسیر تصویر روی برد |
گوشی روی آرم گیر کرده (Bootloop) | اتصال کوتاه در کلیدها یا سنسورها | جداسازی فلتهای غیرضروری و تست مجدد |
گوشی شارژ نمیشود | اکسیداسیون پورت یا آیسی شارژ | تعویض فلت شارژ یا ریبال (Reball) آیسی تغذیه |
صدای اسپیکر خشخش میکند | آسیب به پرده دیافراگم اسپیکر | تعویض کپسول اسپیکر |
۴. تکنولوژیهای جدید: ضدآب بودن (IP68) چقدر واقعی است؟
گوشیهای جدید دارای واشرها و چسبهای ضدآب هستند، اما:
- فرسودگی: چسبهای ضدآب به مرور زمان و در اثر گرما خاصیت خود را از دست میدهند.
- نوع مایع: استانداردهای ضدآب برای آب شیرین است. آب شور دریا یا آب استخر (دارای کلر) به سرعت چسبها را تخریب کرده و به شدت خورنده هستند.
