تصادفات رانندگی، به ویژه در شهرها، امری اجتنابناپذیر است. نحوه شناسایی مقصر بر اساس قوانین و آییننامههای راهنمایی و رانندگی، فرآیندی مشخص و مبتنی بر مستندات است. اطلاع از این قوانین، برای حفظ حقوق طرفین و تسریع در فرآیند دریافت خسارت از بیمه، حیاتی است.
۱. مبنای قانونی شناسایی مقصر
شناسایی مقصر در صحنه تصادف توسط افسر کارشناس پلیس راهور انجام میشود و مبنای کارشناسی، قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی و آییننامه راهنمایی و رانندگی است.
الف) اولویتهای قانونی در تعیین مقصر
- عدم رعایت حق تقدم: مهمترین و رایجترین علت مقصر شناخته شدن، عدم رعایت حق تقدم عبور است.
- فرعی به اصلی: خودروی خارجشونده از فرعی یا پارکینگ، مقصر است.
- دور زدن یا گردش: رانندهای که در حال گردش به چپ یا راست است، باید حق تقدم را به خودروهای مستقیم بدهد.
- تغییر مسیر ناگهانی: خودرویی که به صورت ناگهانی خط عوض میکند یا از مسیر اصلی خارج میشود، مقصر است.
- عدم رعایت فاصله طولی و عرضی: رانندهای که از عقب به خودروی جلویی برخورد میکند، معمولاً مقصر است (مگر در موارد خاص).
- تخلف از قوانین تابلو و چراغ راهنمایی: عبور از چراغ قرمز یا خط ممتد، و عدم توجه به علائم ایست یا محدودیت سرعت.
- تخلف در پارک و توقف: باز کردن ناگهانی در خودرو و برخورد با وسیله نقلیه عبوری، مقصر شناخته میشود.
ب) نقش کروکی پلیس
نظر افسر کارشناس پلیس راهور که در قالب کروکی (Sketches) تنظیم میشود، سند اصلی برای ارجاع به شرکت بیمه است.
- کروکی سازشی: برای تصادفات بدون مجروح و با توافق طرفین.
- کروکی غیرسازشی: برای تصادفات با مجروح یا فوت، یا عدم توافق طرفین. این کروکی به مراجع قضایی ارجاع میشود.
۲. سریعترین راه شناسایی مقصر (تصادفات بدون جرح)
در تصادفات خسارتی (بدون جرح) و ساده، سریعترین راه برای تعیین مقصر و دریافت خسارت، خوداظهاری و توافق طرفین است:
- توجه به قانون جدید بیمه: اگر خسارت مالی وارده کمتر از سقف مشخصشده توسط بیمه مرکزی باشد (هر سال اعلام میشود) و رانندگان هر دو وسیله بیمهنامه معتبر داشته باشند، نیاز به حضور پلیس نیست.
- توافق و مراجعه به بیمه: رانندگان مقصر و زیاندیده میتوانند با توافق، هر دو به یکی از مراکز پرداخت خسارت شرکت بیمه مقصر مراجعه کنند و خسارت بدون کروکی پلیس پرداخت میشود.
- شرایط توافق بدون پلیس:
- طرفین دارای گواهینامه مجاز رانندگی باشند.
- هر دو وسیله دارای بیمهنامه شخص ثالث معتبر باشند.
- تصادف منجر به جرح یا فوت نشده باشد.
- هر دو وسیله دارای پلاک باشند.
نکته: در صورتی که خسارت از سقف مجاز بیشتر باشد یا توافق حاصل نشود، فورا با پلیس 110 تماس بگیرید.
۳. راهحل پیگیری و اعتراض در صورت عدم توافق با نظر پلیس
اگر طرفین تصادف یا یکی از آنها با نظر افسر کارشناس (کروکی اولیه) موافق نباشند، حق پیگیری قانونی و اعتراض دارند.
الف) اعتراض به کروکی اولیه (کارشناس رسمی دادگستری)
- تشکیل پرونده قضایی: ابتدا باید شکایت خود را در مرجع قضایی (دادسرا) ثبت کرده و درخواست کارشناسی مجدد نمایید.
- ارجاع به هیئت کارشناسان: دادگاه، پرونده را به کارشناسان رسمی دادگستری ارجاع میدهد. این کارشناسی معمولاً توسط یک هیئت 3 نفره و سپس 5 نفره (در صورت نیاز به اعتراض مجدد) انجام میشود.
- مبنای حکم: نظر نهایی هیئت کارشناسان رسمی دادگستری، پس از بررسی مجدد صحنه تصادف، معیار نهایی برای صدور حکم و تعیین مقصر و پرداخت خسارت خواهد بود.
ب) شکایت از راننده مقصر
در تصادفاتی که منجر به جرح یا فوت میشود، راننده زیاندیده باید فوراً از راننده مقصر شکایت کند تا فرآیند تحقیقات توسط مراجع قضایی آغاز شود.
۴. نکات مهم در لحظه تصادف
- حفظ آرامش: درگیر مشاجره نشوید و صحنه تصادف را امن کنید.
- علامتگذاری و عکسبرداری: قبل از جابهجایی وسایل نقلیه (در صورت نیاز به پلیس)، جای دقیق چرخها و موقعیت آنها را علامتگذاری کرده و از زوایای مختلف عکس بگیرید.
- جابهجایی (در صورت امکان): اگر تصادف ساده است و ترافیک ایجاد کردهاید، پس از علامتگذاری و عکسبرداری، وسایل نقلیه را به حاشیه امن جاده منتقل کنید تا از تصادفات ثانویه جلوگیری شود.
- عدم پذیرش مسئولیت: در صحنه تصادف، از قبول کتبی یا شفاهی تقصیر به صورت قطعی خودداری کنید؛ تعیین مقصر نهایی بر عهده افسر راهور یا کارشناس دادگستری است.
