مهاجرت یک فرآیند پیچیده و چندوجهی است که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، درک قوانین به‌روز و تطبیق مهارت‌های فردی با نیازهای کشور مقصد است. در این مقاله، شیوه‌های متداول مهاجرت از ایران به سه کشور مهاجرپذیر اصلی (کانادا، استرالیا و آلمان) همراه با قوانین، مهارت‌های مورد نیاز و الزامات عمومی بررسی شده‌اند.
۱. کانادا: سیستم مبتنی بر امتیاز و جذب نیروی کار ماهر
کانادا یکی از مهاجرپذیرترین کشورهای جهان است و بیشتر بر جذب نیروهای متخصص جوان و تحصیل‌کرده از طریق سیستم امتیازدهی تمرکز دارد.
الف) قوانین و شیوه‌های ورود
- اکسپرس اینتری (Express Entry): سیستم اصلی فدرال برای مدیریت درخواست‌های مهاجرت اقتصادی. متقاضیان بر اساس عواملی مانند سن، تحصیلات، سابقه کار، و تسلط به زبان امتیاز CRS (Comprehensive Ranking System) دریافت می‌کنند. بیشترین سهم مهاجرت از طریق سه برنامه زیر است:
- FSWP (Federal Skilled Worker Program)
- CEC (Canadian Experience Class)
- FSTP (Federal Skilled Trades Program)
- برنامه‌های نامزدی استانی (PNP): استان‌ها می‌توانند نامزدهای مورد نیاز خود را برای مهاجرت انتخاب کنند. این برنامه‌ها برای افرادی که امتیاز CRS پایینی دارند اما شغل آن‌ها در استان خاصی مورد نیاز است، بسیار مؤثر است.
- مهاجرت تحصیلی: اخذ پذیرش از دانشگاه‌های کانادا و تبدیل ویزای تحصیلی به ویزای کار پس از تحصیل (PGWP) و در نهایت اقدام از طریق CEC یا PNP.
ب) مهارت‌های مورد نیاز (بر اساس تقاضای بازار)
- NOC (National Occupational Classification): شغل‌های مورد تقاضا بر اساس سیستم NOC تعیین می‌شوند.
- حوزه فناوری: برنامه‌نویسان نرم‌افزار، توسعه‌دهندگان وب، تحلیلگران داده، و متخصصان AI و امنیت سایبری.
- حوزه سلامت: پرستاران، پزشکان عمومی و متخصص، داروسازان و فیزیوتراپ‌ها.
- حوزه فنی و مهندسی: مهندسین برق، مکانیک و تکنسین‌های فنی ماهر.
- زبان: تسلط بالا به زبان انگلیسی یا فرانسوی (حداقل نمره CLB 7 در IELTS یا CELPIP برای Express Entry).
۲. استرالیا: سیستم تخصصی و نیاز به اسپانسرشیپ ایالتی
استرالیا نیز از سیستم امتیازدهی مشابهی استفاده می‌کند، اما تمرکز زیادی بر اسپانسرشیپ‌های ایالتی و منطقه‌ای برای پر کردن شکاف‌های شغلی دارد.
الف) قوانین و شیوه‌های ورود
- ویزاهای کار ماهر (Skilled Visas):
- ویزای 189 (مستقل ویزای دائم): بر اساس امتیاز و بدون نیاز به اسپانسر ایالتی.
- ویزای 190 (اسپانسر ایالتی): نیاز به تعهد به کار و زندگی در ایالت اسپانسرکننده.
- ویزای 491 (منطقه‌ای موقت): متعهد شدن به زندگی و کار در مناطق کم‌جمعیت برای حداقل سه سال، که راهی برای دریافت ویزای دائم (191) است.
- مهاجرت تحصیلی: دانشجویان می‌توانند پس از فارغ‌التحصیلی ویزای کار موقت دریافت کرده و امتیاز مهاجرت خود را با کار در استرالیا افزایش دهند.
ب) مهارت‌های مورد نیاز (مشاغل در لیست‌های MLTSSL و STSOL)
- مهندسی: مهندسین عمران، معدن، نفت و مهندسی سیستم‌های IT.
- مالی و حسابداری: حسابداران رسمی و تحلیلگران مالی (البته رقابت در این حوزه بسیار بالاست).
- تجارت: مدیران پروژه‌های ساخت‌وساز، برق‌کاران و لوله‌کش‌ها.
- زبان: تسلط به زبان انگلیسی (عموماً حداقل نمره 6 یا 7 در IELTS).
۳. آلمان: تمرکز بر تخصص فنی و مهاجرت کاری
آلمان، به عنوان بزرگترین اقتصاد اروپا، نیازمند متخصصان فنی و مهندسی است و سیستم مهاجرت آن بیشتر بر یافتن شغل و قرارداد کاری استوار است.
الف) قوانین و شیوه‌های ورود
- کارت آبی اتحادیه اروپا (EU Blue Card): برای متخصصان با تحصیلات دانشگاهی که پیشنهاد شغلی با درآمدی بالاتر از حد متوسط ملی دارند، ارائه می‌شود. این سریع‌ترین راه برای دریافت اقامت موقت است.
- ویزای جستجوی کار (Job Seeker Visa): به افراد واجد شرایط اجازه می‌دهد برای 6 ماه وارد آلمان شده و به دنبال شغل بگردند.
- مهاجرت آموزشی (آوسبیلدونگ - Ausbildung): برای افرادی که به دنبال آموزش‌های فنی و حرفه‌ای هستند، مسیری عالی برای ورود به بازار کار و دریافت اقامت بلندمدت.
ب) مهارت‌های مورد نیاز (مشاغل کمبود)
- مهندسی: مهندسان مکانیک، خودرو، برق و متخصصان ساخت‌وساز.
- حوزه IT: متخصصان نرم‌افزار، توسعه‌دهندگان و متخصصان امنیت شبکه.
- بهداشت و درمان: پرستاران و پزشکان (به دلیل نیاز به نیروی کار جوان).
- زبان: تسلط به زبان آلمانی (B1 تا C1) برای ادغام شغلی و اجتماعی بسیار حیاتی است؛ اگرچه Blue Card گاهی با انگلیسی هم ممکن است، اما زبان آلمانی کلید موفقیت است.
۴. الزامات عمومی و مراحل اقدام برای مهاجرت
متقاضی مهاجرت از ایران برای هر یک از کشورهای فوق، باید الزامات زیر را رعایت کند:
الف) الزامات آموزشی و کاری
- معادل‌سازی مدارک: مدارک تحصیلی (لیسانس، ارشد) باید توسط نهادهای مربوطه در کشور مقصد تأیید و معادل‌سازی شوند (مانند WES برای کانادا، Anabin برای آلمان).
- تجربه کاری مرتبط: ارائه مدارک رسمی و قابل اثبات تجربه کاری مرتبط با رشته تحصیلی و لیست مشاغل مورد تقاضا.
- گواهی عدم سوء پیشینه: ارائه گواهی رسمی از مراجع قضایی ایران.
ب) الزامات مالی و پزشکی
- اثبات تمکن مالی (Proof of Funds): ارائه مدارک بانکی برای اثبات اینکه متقاضی توانایی تأمین هزینه‌های زندگی خود و خانواده‌اش را برای ماه‌های اولیه پس از ورود دارد (به ویژه در برنامه‌های بدون پیشنهاد شغلی).
- معاینات پزشکی: گذراندن معاینات پزشکی جامع توسط پزشکان معتمد سفارتخانه در ایران.
ج) تسلط به زبان
- آزمون‌های رسمی: ارائه نمره رسمی در آزمون‌های زبان معتبر بین‌المللی مانند IELTS، TOEFL (برای انگلیسی) یا Goethe (برای آلمانی) که معمولاً باید در دو سال اخیر اخذ شده باشد.
نکته کلیدی: به دلیل نوسانات سیاسی و اقتصادی، قوانین مهاجرتی و لیست مشاغل مورد نیاز به صورت سالانه و حتی فصلی تغییر می‌کنند. متقاضیان باید همیشه اطلاعات خود را مستقیماً از وب‌سایت‌های رسمی دولتی (مانند اداره مهاجرت کانادا - IRCC) به‌روزرسانی کنند.
