باتری‌ها و پاوربانک‌های تقلبی یا غیراستاندارد، یکی از خطرناک‌ترین محصولات الکترونیکی هستند. آن‌ها نه تنها ظرفیت بسیار پایین‌تری از ظرفیت ادعایی دارند، بلکه به دلیل استفاده از سلول‌های نامرغوب، مدار حفاظت ضعیف یا باتری‌های بازسازی‌شده، خطر آتش‌سوزی، انفجار و آسیب جدی به دستگاه‌های متصل (مانند گوشی‌های هوشمند) را افزایش می‌دهند. تشخیص اصالت در این محصولات حیاتی است.
۱. تشخیص اصالت پاوربانک‌ها
پاوربانک‌های اصلی، به ویژه برندهای معتبر مانند شیائومی (Xiaomi)، انکر (Anker)، و سامسونگ (Samsung)، دارای استانداردهای بالایی در ساخت، سلول‌های داخلی و مدار حفاظت هستند.
الف) بازرسی ظاهری و بسته‌بندی
- وزن (Weight Test): مهم‌ترین شاخص تشخیص، وزن است. سلول‌های باتری (لیتیوم-یون یا لیتیوم-پلیمر) با کیفیت بالا، سنگین هستند. یک پاوربانک تقلبی با ظرفیت بالا (مانند 20,000 mAh) که به طور غیرعادی سبک است، نشان‌دهنده استفاده از سلول‌های خالی یا دارای ظرفیت بسیار پایین‌تر است.
- کیفیت ساخت و بدنه: بدنه پاوربانک اصلی باید محکم، یکپارچه، بدون درز، و از مواد با کیفیت (ماند آلومینیوم یا پلاستیک فشرده) ساخته شده باشد. نمونه‌های تقلبی اغلب دارای پلاستیک نازک، بوی پلاستیک سوخته یا مونتاژ ضعیف هستند.
- چاپ و نوشته‌ها: نوشته‌های روی بدنه (ظرفیت، ولتاژ و شدت جریان) باید واضح، دقیق و با فونت صحیح باشند. پاوربانک تقلبی ممکن است غلط املایی یا چاپ ضعیف داشته باشد.
ب) بررسی فنی و مدار حفاظت
- کد استعلام اصالت: بسیاری از برندهای معتبر (مانند Xiaomi) دارای کد استعلام اصالت یا QR کد روی بسته‌بندی هستند که با خراشیدن آن و وارد کردن کد در وب‌سایت رسمی شرکت، می‌توانید اصالت محصول را تأیید کنید.
- ولتاژ و شدت جریان خروجی: پاوربانک اصل دارای مدار حفاظت هوشمند است که ولتاژ و شدت جریان را به درستی تنظیم می‌کند. پاوربانک‌های فیک اغلب فاقد حفاظت در برابر نوسانات، اتصال کوتاه و شارژ بیش از حد هستند.
- مدار شارژ همزمان (Pass-Through): بسیاری از پاوربانک‌های اصلی قابلیت شارژ شدن همزمان خود و دستگاه متصل را دارند. این قابلیت اغلب در نمونه‌های تقلبی یا حذف شده یا ضعیف عمل می‌کند.
۲. تشخیص ظرفیت واقعی (آمپر-ساعت: mAh)
ظرفیت ادعایی روی بسته‌بندی، اغلب در نمونه‌های تقلبی، اغراق‌آمیز است. برای تخمین ظرفیت واقعی، باید به راندمان و تبدیل انرژی توجه کرد.
الف) تفاوت ظرفیت اسمی و واقعی (راندمان)
- ظرفیت اسمی: عددی است که روی پاوربانک نوشته می‌شود (مانند 20,000 mAh). این ظرفیت در ولتاژ داخلی سلول (3.7V) اندازه‌گیری می‌شود.
- ظرفیت خروجی (واقعی): هنگام شارژ دستگاه شما، ولتاژ داخلی به ولتاژ استاندارد USB (5V) تبدیل می‌شود. این تبدیل انرژی باعث هدر رفتن 15% تا 25% از ظرفیت می‌شود.
- محاسبه تخمینی ظرفیت واقعی:
Capacity_real approx Capacity_nominal times frac3.7V5V times 0.85
- برای یک پاوربانک 10,000 mAh، ظرفیت واقعی در خروجی 5V حدود 6,300 mAh خواهد بود.
- نکته مهم: اگر پاوربانک 10,000 mAh شما نتواند یک باتری موبایل 4,000 mAh را حداقل 1.5 بار به طور کامل شارژ کند، احتمالاً تقلبی است.
ب) تست عملکرد شارژ
- از دستگاه‌های تستر USB استفاده کنید. این دستگاه‌های کوچک می‌توانند میزان دقیق mAh را که از پاوربانک خارج می‌شود، اندازه‌گیری کنند. این بهترین روش برای مقایسه خروجی واقعی با ظرفیت مورد انتظار است.
۳. تشخیص اصالت باتری‌های قابل تعویض (مانند لپ‌تاپ یا 18650)
تشخیص باتری‌های بازسازی‌شده (Refurbished) یا سلول‌های تقلبی داخلی بسیار مهم است.
الف) بازرسی فیزیکی سلول‌ها
- وزن سلول: سلول‌های اصلی (به‌ویژه سلول‌های 18650) دارای وزن مشخص و سنگین هستند. باتری‌های تقلبی یا سلول‌های ارزان اغلب سبک هستند.
- بدنه و روکش: روکش پلاستیکی (Wrap) سلول اصلی باید محکم، بدون چروکیدگی و بدون بوی شیمیایی باشد. سلول‌های بازسازی‌شده ممکن است دارای روکش‌های جدید با کیفیت پایین یا آثار فرورفتگی و آسیب روی بدنه فلزی باشند.
- قطب‌ها: قطب‌های مثبت و منفی باتری اصل باید تمیز و بدون آثار لحیم‌کاری نامنظم باشند. لحیم‌کاری‌های ضخیم یا نامنظم نشان‌دهنده دستکاری یا بازسازی است.
ب) ظرفیت‌سنجی و عملکرد
- برچسب ظرفیت: ظرفیت چاپ شده روی سلول‌های تقلبی اغلب بسیار بالاتر از ظرفیت واقعی است. بهترین سلول‌های 18650 در بازار معمولاً ظرفیتی بالاتر از 3500 mAh ندارند. هر ادعایی بالاتر از این میزان مشکوک است.
- اندازه‌گیری ولتاژ: ولتاژ اولیه یک سلول کاملاً شارژ شده باید دقیقاً با ولتاژ نامی (3.7V یا 4.2V در شارژ کامل) مطابقت داشته باشد.
توصیه نهایی: برای حفظ ایمنی، همیشه باتری و پاوربانک را از فروشگاه‌های مجاز و معتبر که گارانتی رسمی ارائه می‌دهند، خریداری کنید. هرگز از باتری‌هایی که متورم یا داغ شده‌اند، استفاده نکنید.
