خرید روغن موتور تقلبی یکی از جدی‌ترین تهدیدها برای سلامت موتور خودروهای داخلی و خارجی در ایران است. روغن‌های تقلبی اغلب از ترکیب روغن پایه تصفیه‌شده (نفت سوخته) با افزودنی‌های بی‌کیفیت ساخته می‌شوند که توانایی روانکاری، خنک‌کاری و حفاظت از قطعات داخلی موتور را ندارند. تشخیص روغن تقلبی نیازمند دقت به جزئیات فیزیکی، بسته‌بندی و تست‌های ساده حسی است.
۱. نشانه‌های ظاهری و بسته‌بندی (خط دفاع اول)
اولین مرحله برای تشخیص روغن تقلبی، بازرسی دقیق قوطی و پلمپ آن است.
الف) بررسی کیفیت گالن و چاپ
ویژگی | روغن موتور اصل | روغن موتور تقلبی |
جنس گالن | پلاستیک با کیفیت بالا، صاف، مقاوم و بدون بوی نامطبوع پلاستیک سوخته؛ اغلب دارای برجستگی‌های لوگوی برند در کف یا بدنه است. | پلاستیک نازک، نرم، بدشکل، مات یا کدر با بوی تند پلاستیک ارزان. |
کیفیت چاپ | برچسب‌های چاپی با کیفیت بالا، فونت واضح، وضوح رنگی یکنواخت و مقاوم در برابر رطوبت و گرما. | برچسب‌های کپی‌شده، رنگ‌های مات یا پخش شده، فونت‌های نامنظم و نامناسب. |
درب و پلمپ | پلمپ پلاستیکی یا فویلی بسیار محکم و یکپارچه با درب؛ درب دارای ضامن یا واشر اطمینان است که هنگام باز شدن صدای شکستن می‌دهد. | پلمپ شل، فویلی نازک و غیرمعمول، یا آثاری از پلمپ مجدد با حرارت روی درب و لبه‌ها. |
ب) بررسی شناسه و اطلاعات محصول
- کد QRو بارکد: روغن‌های اصلی دارای کد QRمعتبر و قابل اسکن هستند که به وب‌سایت یا سامانه استعلام اصالت کالا متصل می‌شود. کد QRو بارکد روی گالن اصلی باید واضح و خوانا باشد.
- تاریخ تولید و بچ نامبر (Batch Number): این کدها اغلب به صورت برجسته یا لیزری روی گالن حک می‌شوند و با اطلاعات روی برچسب مطابقت دارند. در نمونه‌های تقلبی، این کدها ممکن است ناخوانا، کپی یا فاقد سوابق باشند.
- سطح روغن: در برخی برندها، خط تراز سطح روغن روی گالن اصل، کاملاً دقیق و منظم است، در حالی که در نمونه‌های تقلبی ممکن است سطح پر شدن نامنظم یا غیردقیق باشد.
۲. ارزیابی کیفیت فیزیکی روغن (پس از باز کردن)
پس از باز کردن گالن، می‌توانید با استفاده از حواس خود، کیفیت اولیه روغن را بسنجید.
الف) بو و رنگ روغن
ویژگی | روغن موتور اصل (نو) | روغن موتور تقلبی (تصفیه‌شده) |
رنگ | شفاف، کهربایی روشن، عسلی، یکنواخت و فاقد کدر بودن یا کدری. | کدر، تیره یا رنگ غیرمعمول (مانند قهوه‌ای مایل به سبز)، وضوح کم. |
بو | بوی ملایم، کمی شیمیایی یا پلیمری، بدون بوی تند یا زننده. | بوی تند و سوختگی (نشان‌دهنده روغن پایه تصفیه‌شده یا نفت سوخته)، بوی مشابه بنزین یا مواد شیمیایی قوی. |
شفافیت | کاملاً شفاف، فاقد ذرات معلق، رسوب، یا ناخالصی. | دارای ذرات معلق ریز (مشاهده شده در نور قوی)، ناخالصی یا رسوب در کف گالن. |
ب) تست‌های حسی ساده
- ویسکوزیته (غلظت): روغن را بین دو انگشت بمالید. روغن اصلی دارای ویسکوزیته و چسبندگی مناسب و مشخص است. روغن تقلبی ممکن است به طور غیرمعمولی رقیق یا بیش از حد غلیظ باشد و به سرعت از روی انگشتان بریزد.
- جذب نور: روغن اصلی، در برابر نور، شفافیت و انعکاس مشخصی دارد. روغن تصفیه‌شده یا تقلبی، نور را به شکل متفاوتی جذب کرده و ظاهری کدر و مرده دارد.
۳. خطرات استفاده از روغن موتور تقلبی
استفاده از روغن تقلبی، که فاقد مواد افزودنی حیاتی (مانند پاک‌کننده‌ها، ضدسایش‌ها و پایدارکننده‌ها) است، منجر به آسیب‌های شدید به موتور می‌شود:
- سایش قطعات: عدم وجود افزودنی‌های ضدسایش (مانند ZDDP) باعث تماس مستقیم فلز با فلز، افزایش اصطکاک و سایش سریع رینگ‌ها، پیستون‌ها و یاتاقان‌ها می‌شود.
- افزایش دما: روغن تقلبی خاصیت خنک‌کاری ضعیفی دارد و منجر به افزایش شدید دمای موتور می‌شود.
- تشکیل لجن و رسوب: به دلیل نبود افزودنی‌های پاک‌کننده (Detergent)، ناخالصی‌ها و کربن‌ها به سرعت در موتور رسوب کرده و مجاری روغن (به ویژه در موتورهای دارای VVTیا توربو) را مسدود می‌کنند.
۴. توصیه‌های نهایی برای پیشگیری
- محل خرید: روغن موتور را فقط از نمایندگی‌های رسمی، تعویض روغنی‌های معتبر و مورد اعتماد یا فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ خریداری کنید که فاکتور رسمی ارائه می‌دهند.
- عدم اعتماد به قیمت پایین: قیمت‌های بسیار پایین‌تر از نرخ بازار، قوی‌ترین نشانه تقلبی بودن روغن است. روغن‌های اصلی دارای هزینه‌های تولید و واردات مشخصی هستند.
- بررسی پلمپ در حضور خود: هنگام تعویض روغن، شخصاً در حضور خود از باز شدن پلمپ کارخانه‌ای اطمینان حاصل کنید.
با دقت به این جزئیات، می‌توانید احتمال خرید روغن تقلبی را به شدت کاهش داده و از موتور خودروی خود محافظت کنید.
