این یک مقاله تخصصی و کالبدشکافی فنی در مورد دو ستون اصلی کارگاههای ساختمانی، یعنی بالابر ساختمانی و بتونیر (میکسر بتن) است. این دستگاهها با وجود سادگی، در معرض شدیدترین فشارها و آلودگیها (گرد و غبار بتن و رطوبت) قرار دارند.
هر دو دستگاه از یک الگوی ثابت استفاده میکنند: الکتروموتور - رابط (تسمه یا کوپلینگ)
بخش اول: کالبدشکافی الکتروموتور (واحد توان)
در اکثر پروژههای ساختمانی از موتورهای تکفاز با توان 3 اسب بخار (2.2 کیلووات) استفاده میشود.
۱. استاتور و روتور
- استاتور (سیمپیچ): در مدلهای باکیفیت حتماً باید از مس باشد. سیمپیچهای آلومینیومی در اثر فشارِ زیاد هنگام استارت بالابر، به سرعت میسوزند.
- روتور: قطعه چرخنده که قدرت را به شفت منتقل میکند.
۲. سیستم خازنی (دو خازن)
موتورهای بالابر معمولاً "دو خازن" هستند:
- خازن استارت (راه انداز): برای ایجاد گشتاور اولیه جهت بلند کردن بار سنگین.
- خازن دائم: برای حفظ پایداری موتور در حین کار.
بخش دوم: گیربکس حلزونی (Worm Gearbox)
گیربکس حلزونی به دلیل ویژگی "عدم برگشتپذیری" در بالابرها حیاتی است؛ یعنی اگر موتور خاموش شود، بار به صورت خودکار سقوط نمیکند.
۳. اجزای داخلی گیربکس:
- ماردون (Worm): یک شفت فولادی مارپیچ که به موتور متصل است.
- چرخدنده برنجی (Worm Wheel): دندهای از جنس آلیاژ فسفر-برنز که با ماردون درگیر میشود.
- پوسته: معمولاً از چدن یا آلومینیوم ساخته میشود تا گرمای حاصل از اصطکاک را دفع کند.
۴. تفاوت در بتونیر:
در بتونیرها معمولاً از گیربکسهای چدنی سری VF86 استفاده میشود تا قدرت چرخش دیگ پر از بتن (حدود ۲۵۰ تا ۳۵۰ کیلوگرم) را داشته باشد.
بخش سوم: کلید بالابر (Drum Switch)
کلید بالابر وظیفه چپگرد و راستگرد کردن موتور (بالا بردن و پایین آوردن بار) را دارد.
۵. ساختار کلید:
- شامل یک استوانه عایق با تیغههای مسی است که با چرخاندن اهرم، جای فاز و نول را در سیمپیچ کمکی تغییر میدهد.
- بدنه: معمولاً برای ایمنی در برابر برقگرفتگی از جنس پلاستیک فشرده یا کائوچو ساخته میشود.
۶. ایمنی کلید:
بسیاری از حوادث ناشی از "چسبیدن کنتاکتها" در کلیدهای ارزانقیمت است که باعث میشود دستگاه حتی پس از رها کردن اهرم، از حرکت نایستد.
بخش چهارم: کالبدشکافی بتونیر (دنده دور دیگ)
در بتونیرها، انتقال قدرت از گیربکس به دیگ معمولاً از دو طریق انجام میشود:
- دنده کمر (دنده دور دیگ): یک دنده بزرگ چدنی دور دیگ بسته شده که با یک دنده کوچک (پینیون) درگیر میشود.
- نکته نگهداری: هرگز به این دنده گریس نزنید! گریس باعث جذب ماسه و سیمان شده و مانند سنباده، دندهها را در عرض چند هفته نابود میکند.
- فرمان: مکانیزم چرخی که برای تخلیه دیگ استفاده میشود و مجهز به یک قفل پدالی است.
راهنمای عیبیابی و نگهداری پیشگیرانه
مشکل | علت احتمالی | راه حل |
موتور بالابر زور میزند اما بالا نمیبرد | ضعیف شدن خازن استارت | تعویض خازن با ظرفیت مشابه (معمولاً ۱۰۰ تا ۲۰۰ میکروفاراد) |
صدای زوزه شدید از گیربکس | تموم شدن یا سفت شدن روغن | تعویض واسکازین (معمولاً واسکازین ۱۴۰ استفاده میشود) |
سیم بکسل ریشریش شده | تاب خوردن یا برخورد به لبهها | تعویض فوری سیم بکسل (بسیار خطرناک) |
لرزش شدید دیگ بتونیر | گشاد شدن بوش یا بلبرینگ ته دیگ | تعویض بلبرینگهای شفت اصلی دیگ |
- روغنکاری گیربکس: گیربکس حلزونی به دلیل اصطکاک بالای ماردون و دنده برنجی، گرمای زیادی تولید میکند. همیشه سطح واسکازین را چک کنید؛ خشک کار کردن باعث خورده شدن دنده برنجی در کمتر از یک روز میشود.
- سیم ارت: بدنه بالابر حتماً باید به سیم ارت متصل باشد. خیس بودن محیط ساختمان و فلزی بودن اسکلت، خطر برقگرفتگی را ۱۰۰ برابر میکند.
- ترمز موتور: در پایان کار، لنت ترمز انتهای موتور را چک کنید تا بار در ارتفاع دچار لغزش نشود.
