خودروهای کوییک و ساینا که بر پایه پلتفرم X200 (نسل تکاملیافته X100 پراید) توسعه یافتهاند، به دلیل استفاده گسترده و قیمت اقتصادی، بخش بزرگی از بازار را در اختیار دارند. با این حال، مالکان این خودروها بهطور مکرر از ضعفهای ساختاری و عملکردی در سیستم انتقال قدرت (پُلوسها و گیربکس) و بهویژه جلوبندی (سیستم تعلیق و فرمان) گلایه میکنند.
۱. تحلیل دلایل ضعف ساختاری در جلوبندی و تعلیق
سیستم جلوبندی کوییک و ساینا از نوع مکفرسون استرات (MacPherson Strut) در جلو و تیر اکسل صلب (Torsion Beam) در عقب است. ضعفها در این بخشها عمدتاً ناشی از ترکیب طراحی قدیمی و کیفیت قطعات است.
الف) طراحی (Design Limitations)
- پلتفرم X200 و ریشههای پرایدی: پلتفرم پایه این خودروها برای سرعتهای پایینتر، وزن کمتر و استانداردهای پایینتر طراحی شده بود. افزایش ارتفاع (در کوییک) و وزن خودرو بدون تغییرات اساسی در هندسه تعلیق، باعث افزایش نیروی وارده به قطعات و کاهش پایداری شده است.
- سیستم تعلیق عقب صلب (Torsion Beam): این سیستم هرچند ساده و ارزان است، اما به دلیل عدم استقلال چرخها، ضربات جاده را به کابین منتقل میکند و در پیچهای تند، پایداری ضعیفتری نسبت به سیستمهای مستقل دارد.
- افزایش ارتفاع (کوییک): افزایش ارتفاع خودرو در مدل کوییک، مرکز ثقل را بالاتر برده و باعث میشود فشار بیشتری بر کمک فنرها و فنرهای اصلی وارد شود و در پیچها، حرکات عرضی بدنه (Body Roll) تشدید شود.
ب) کیفیت قطعات و مونتاژ
- ضعف قطعات پلاستیکی و لاستیکی: کیفیت پایین بوشهای طبق، سیبکها، و لاستیکهای چاکدار از دلایل اصلی ایجاد صدا، لرزش و لقی زودرس در جلوبندی است. این قطعات در برابر ضربه و فرسایش محیطی (گرما و رطوبت) مقاومت کمی دارند.
- خرابی زودهنگام کمک فنرها: کمک فنرهای فابریک این خودروها اغلب در کارکرد کم دچار نشت روغن شده و خاصیت ضربهگیری خود را از دست میدهند، که به کوبش شدید در دستاندازها منجر میشود.
۲. مشکلات متداول در انتقال قدرت (پُلوس و گیربکس)
ضعف در انتقال قدرت عمدتاً مربوط به موتور و فشار مضاعف بر قطعات متحرک است.
الف) خرابی سرپُلوسها و گردگیرها
- پُلوسهای ضعیف: محور پُلوس و سرپُلوسها به دلیل کیفیت پایین ساخت و تحمل گشتاور موتور M15، به ویژه در شروع حرکتهای ناگهانی یا شتابگیریهای سریع، مستعد خرابی هستند.
- پاره شدن گردگیر پُلوس: گردگیرهای پُلوس وظیفه حفاظت از گریس داخلی پُلوس در برابر گرد و خاک و رطوبت را دارند. پاره شدن زودهنگام آنها باعث خروج گریس و ورود آلودگی میشود که به سرعت به ساییدگی ساچمهها و ایجاد صدای تقتق در هنگام دور زدن منجر میشود.
ب) مشکلات گیربکس (مدلهای دستی)
- زوزهکشی و صدای دندهها: کیفیت پایین چرخدندهها، بهویژه در دندههای ۴ و ۵، و کمبود یا کیفیت نامناسب روغن واسکازین (واسکازین) از دلایل اصلی زوزهکشی در سرعتهای بالا هستند.
- سختی در تعویض دنده: این مشکل میتواند ناشی از معیوب بودن دیسک و صفحه کلاچ یا نامنظمی در عملکرد سیم کلاچ باشد.
۳. راهکارهای تقویت جلوبندی و افزایش طول عمر
برای بهبود پایداری و کاهش استهلاک، اقدامات زیر توصیه میشود:
الف) تقویت سیستم تعلیق
قطعه مورد تقویت | راهکار پیشنهادی | مزیت |
کمک فنرها | تعویض با کمک فنرهای گازی/روغنی باکیفیتتر: استفاده از برندهای معتبر با عمر مفید بیشتر. | کاهش کوبش، جذب بهتر ارتعاشات و بهبود کنترل پایداری. |
بوشها و سیبکها | استفاده از بوشهای پلیاورتان (Polyurethane): بهجای لاستیک معمولی. | مقاومت بسیار بالاتر در برابر سایش و فشار، طول عمر طولانیتر و افزایش حس فرمانپذیری. |
میل تعادل (Anti-Roll Bar) | استفاده از میل تعادل با قطر ضخیمتر (در صورت امکان): یا نصب میل تعادل استاندارد با کیفیت بالا. | کاهش حرکات عرضی بدنه (Body Roll) در پیچها و بهبود پایداری در سرعتهای بالا. |
ب) بهبود انتقال قدرت
- روانکاری تخصصی گیربکس: تعویض روغن واسکازین (گیربکس دستی) با واسکازین سنتتیک با کیفیت بالا (GL-4 یا GL-5 مناسب). این کار زوزهکشی و سایش داخلی دندهها را کاهش میدهد.
- نگهداری گردگیر پُلوس: بازرسی دورهای و تعویض فوری گردگیرهای پارهشده حیاتی است. در صورت مشاهده پارگی، باید بلافاصله اقدام به تعویض گردگیر و تزریق مجدد گریس مرغوب به سرپُلوسها شود.
ج) نکات رانندگی و نگهداری
- کاهش سرعت در دستاندازها: برای محافظت از کمک فنرها و بوشها، باید از عبور سریع و ناگهانی از دستاندازها و چالهها پرهیز کرد.
- بارگذاری استاندارد: پرهیز از حمل بار بیش از ظرفیت مجاز خودرو، که فشار مضاعفی بر فنرها و کمک فنرها وارد میکند.
- بازرسی مرتب: به دلیل حساسیت قطعات، بازرسی جلوبندی (از نظر لقی سیبکها و سلامت بوشها) باید در فواصل زمانی کوتاهتر از حد معمول انجام شود.
تقویت جلوبندی و توجه به کیفیت قطعات مصرفی میتواند بهطور قابل توجهی از فرسودگی زودهنگام کوییک و ساینا جلوگیری کرده و تجربه رانندگی باثباتتری را برای مالک فراهم سازد.
