موتورهای TU5 Plus (تولید ایران‌خودرو، نسخه ارتقاء یافته PSA) و EF7 (موتور ملی) دو پیشرانه اصلی در خودروهای داخلی ایران‌خودرو هستند که هرکدام با وجود مزایای راندمانی خود، در شرایط آب‌وهوایی، سوخت و زیرساخت‌های فنی ایران با چالش‌های ساختاری و عملیاتی خاصی مواجه‌اند. این مقاله به مقایسه جامع این دو موتور می‌پردازد.
۱. ساختار فنی و تفاوت‌های کلیدی
معیار | TU5 Plus (در تارا، ۲۰۷ جدید) | EF7 (در سمند، دنا) |
نسل و منشاء | فرانسوی (PSA)، ارتقاء یافته | طراحی ملی (IKCO) با کمک مشاوران آلمانی |
حجم موتور | 1.6 لیتر | 1.7 لیتر (دقیقاً 1645 سی‌سی) |
تعداد سوپاپ | ۱۶ سوپاپ | ۱۶ سوپاپ |
سیستم زمان‌بندی | VVT متغیر (فقط در سوپاپ‌های ورودی) | VVT متغیر (سوپاپ‌های ورودی و خروجی در نسخه‌های TC و NA جدید) |
جنس بدنه/سرسیلندر | بدنه چدنی / سرسیلندر آلومینیومی | بدنه آلومینیومی / سرسیلندر آلومینیومی |
تکنولوژی جانبی | هدرز و منیفولد دود چدنی | موتور دوگانه‌سوز (نسخه پایه بنزینی/گازسوز) |
۲. چالش‌های فنی و عملیاتی در ایران
هر دو موتور در شرایط سرویس و قطعات یدکی ایران با ضعف‌هایی روبرو هستند که بر عملکرد و دوام آن‌ها تأثیر می‌گذارد.
الف) چالش‌های EF7 (موتور ملی)
موتور EF7 به دلیل دمای کاری بالا و پیچیدگی‌های ساختاری، با مشکلات زیر دست و پنجه نرم می‌کند:
- ضعف سیستم خنک‌کاری و واشر سرسیلندر: EF7 در دمای بالایی کار می‌کند و اگر سیستم خنک‌کاری (رادیاتور، واتر پمپ، ترموستات) به‌خوبی عمل نکند، به سرعت دچار تنش حرارتی می‌شود. این تنش، به‌ویژه در مدل‌های اولیه، منجر به ضعف واشر سرسیلندر و سوختن آن می‌شد.
- مشکلات تایپیت‌های هیدرولیکی: این موتور از تایپیت‌های هیدرولیکی برای تنظیم خودکار لقی سوپاپ‌ها استفاده می‌کند. این سیستم به شدت به کیفیت و فشار روغن وابسته است. استفاده از روغن نامناسب یا کمبود فشار روغن می‌تواند منجر به شنیدن صدای شق‌شق (تیک‌تیک) از سرسیلندر شود.
- هزینه تعمیرات پیچیده: تعمیرات اساسی این موتور، به دلیل وجود تایپیت‌ها و طراحی پیچیده‌تر، عموماً گران‌تر و نیازمند تخصص بالاتر نسبت به تعمیرات عمومی TU5 است.
ب) چالش‌های TU5 Plus (ارتقاء یافته)
TU5 Plus اگرچه از سابقه طولانی‌تری در ایران برخوردار است، اما بخش‌های جدید آن حساسیت‌هایی را ایجاد کرده‌اند:
- حساسیت VVT به روغن: همانطور که پیش‌تر ذکر شد، سیستم VVT (که وظیفه بهبود راندمان را دارد) به شدت به کیفیت، تمیزی و فشار روغن موتور وابسته است. رسوب و لجن در روغن می‌تواند منجر به انسداد مجاری شیرهای برقی VVT و خطای ECU شود.
- حساسیت به سوخت: TU5 Plus با توجه به راندمان حرارتی بالاتر، نسبت به TU5 قدیمی، نیاز بیشتری به بنزین با اکتان بالا دارد. این امر در ایران که بنزین معمولی در دسترس است، منجر به پدیده ناک زدن (احتراق زودرس) و کاهش عمر مفید موتور می‌شود.
- قطعات یدکی غیر استاندارد: بازار پر از قطعات یدکی تقلبی TU5 (به‌ویژه سنسورها، کوئل و قطعات VVT) است که باعث می‌شود رفع یک عیب برقی/سنسوری، در بسیاری از تعمیرگاه‌ها به صورت ریشه‌ای انجام نشود.
۳. مقایسه عملکرد و راندمان
ویژگی | TU5 Plus | EF7 |
شتاب‌گیری (نسبت به قدرت) | خوب، با گشتاور در دورهای میانی (به لطف VVT) | بسیار خوب، به ویژه در دورهای بالا |
مصرف سوخت | بهینه‌تر (به دلیل VVT ورودی و حجم کمتر) | کمی بیشتر از TU5 Plus در حالت بنزینی |
پتانسیل گازسوز شدن | ضعیف | عالی (طراحی شده برای دوگانه‌سوز شدن) |
دوام مکانیکی پایه | اثبات شده، در صورت سرویس به موقع | اثبات شده، اما حساس به دما و روغن |
۴. نتیجه‌گیری: انتخاب بر اساس اولویت
- اگر اولویت، مصرف سوخت و راندمان شهری است: TU5 Plus به دلیل وزن کمتر و طراحی متمرکز بر راندمان در دورهای میانی، برتری دارد. اما باید حتماً از روغن و بنزین با کیفیت استفاده شود.
- اگر اولویت، قدرت بالا و قابلیت گازسوز شدن است: EF7 به دلیل حجم بیشتر و طراحی VVT در هر دو سمت، در دورهای بالاتر قدرت بیشتری تولید می‌کند و برای استفاده از سوخت گاز CNG، طراحی اصلی آن به مراتب بهتر است.
