حفظ ظاهر لوازم خانگی در گرو پاکیزگی است، اما لکه‌های سخت و مقاوم مانند زنگ‌زدگی، چربی‌های کهنه، جوهر یا سوختگی سطحی، نیاز به رویکرد تخصصی دارند. استفاده از مواد و تکنیک‌های نامناسب می‌تواند به جای تمیز کردن، به رنگ یا جلای سطح آسیب بزند.
۱. اصول اولیه و نکات ایمنی
شناسایی سطح و لکه: قبل از استفاده از هر نوع حلال، نوع سطح (چوب، فلز رنگ شده، پلاستیک) و نوع لکه (آلی، معدنی، روغنی) را شناسایی کنید.
تست اولیه: همیشه ابتدا حلال یا ماده پاک‌کننده را روی یک قسمت کوچک و نامشخص از سطح تست کنید تا مطمئن شوید به رنگ یا بافت آسیب نمی‌رساند.
ایمنی: هنگام کار با حلال‌ها و مواد شیمیایی قوی (مانند استون، الکل یا اسیدهای ضعیف)، از دستکش، ماسک و عینک ایمنی استفاده کنید و محیط را تهویه کنید.
شروع ملایم: همیشه با ملایم‌ترین روش (آب و صابون، سپس الکل یا سرکه) شروع کرده و به تدریج به مواد قوی‌تر برسید.
۲. رفع لکه‌های سخت از روی سطوح فلزی (یخچال، ماشین لباسشویی، بدنه لوازم)
سطوح فلزی لوازم خانگی معمولاً با رنگ کوره‌ای یا اپوکسی پوشانده شده‌اند که در برابر حلال‌ها تا حدودی مقاوم هستند.
| نوع لکه | حلال/تکنیک تخصصی | ملاحظات مهم |
| زنگ‌زدگی سطحی | سرکه سفید گرم یا آب‌لیمو: یک پارچه را به سرکه گرم آغشته کرده و برای 15 تا 30 دقیقه روی لکه قرار دهید. یا از ژل‌های ضدزنگ‌زدگی (مانند اسید اگزالیک ضعیف) استفاده کنید. | پس از اتمام کار، محل را کاملاً با آب شسته و سریعاً خشک کنید تا زنگ‌زدگی مجدد رخ ندهد. |
| چربی کهنه و سوخته | ایزوپروپیل الکل (IPA) یا حلال‌های غیرقطبی (مانند نفتا یا تینر رقیق). | از تینر فقط به مقدار بسیار کم و روی یک پارچه استفاده کنید تا رنگ زیرین حل نشود. تینر را مستقیماً روی سطح نریزید. |
| باقی‌مانده چسب و برچسب | استون (یا لاک‌پاک‌کن) یا گریس‌زدای صنعتی. | استون را روی یک تکه پنبه بمالید و سریعاً لکه را پاک کنید. تماس طولانی مدت استون با رنگ کوره‌ای می‌تواند آن را کدر کند. |
| علائم قلم یا ماژیک | الکل یا الکل متانول. | به آرامی روی لکه بکشید تا جوهر حل شود و سپس با آب و صابون تمیز کنید. |
۳. رفع لکه‌ها از روی سطوح پلاستیکی (بدنه داخلی، قطعات دستگاه‌ها)
پلاستیک‌ها در برابر سایش فیزیکی ضعیف بوده و در برابر حلال‌ها حساس‌تر هستند.
| نوع لکه | حلال/تکنیک تخصصی | ملاحظات مهم |
| تغییر رنگ (زردی) ناشی از UV | روش رتروبرایت (Retrobrite): استفاده از پراکسید هیدروژن غلیظ (مانند 40 vol) و نور UV (نور خورشید). | این روش برای بازگرداندن رنگ اصلی پلاستیک‌های قدیمی به کار می‌رود و تخصصی است. سطح را به آرامی سنباده بزنید و ماده را اعمال کنید. |
| لکه مواد غذایی و کپک | محلول سفیدکننده رقیق (کلر) یا جوش شیرین و سرکه. | از محلول کلر رقیق برای از بین بردن لکه‌های کپک در واشرهای پلاستیکی یخچال یا ماشین لباسشویی استفاده کنید. |
| خش‌های سطحی پلاستیک | سنباده زنی مرطوب (Wet Sanding) با سنباده‌های بسیار نرم (مثلاً 1500 به بالا). | سطح را به آرامی و با آب سنباده بزنید تا خش‌ها محو شوند. سپس از پولیش پلاستیک برای بازگرداندن شفافیت استفاده کنید. |
| لکه جوهر دائم | ایزوپروپیل الکل. | از استون برای پلاستیک‌ها بپرهیزید، زیرا بسیاری از پلاستیک‌ها را حل کرده و کدر می‌کند. |
۴. رفع لکه‌ها از روی سطوح چوبی (کابینت‌های چوبی لوازم توکار)
سطوح چوبی (روکش یا چوب خالص) به آب، حرارت و حلال‌های قوی بسیار حساس هستند.
| نوع لکه | حلال/تکنیک تخصصی | ملاحظات مهم |
| لکه آب سفید (آب‌خورده) | حرارت ملایم: استفاده از سشوار یا اتو با حرارت کم (با یک پارچه ضخیم بین اتو و چوب). | حرارت به تبخیر رطوبت زیر لاک کمک کرده و لکه سفید را از بین می‌برد. بلافاصله پس از رفع لکه، واکس بزنید. |
| لکه سیاه جوهر یا کپک | اسید اگزالیک رقیق (Bleach چوب): محلول اسید اگزالیک را با احتیاط روی لکه بزنید. | این اسید رنگدانه‌ها را از بین می‌برد. پس از اتمام کار، حتماً با محلول آب و جوش شیرین، اسید را خنثی کنید. |
| لکه چربی عمیق | جوش شیرین یا پودر تالک: پودر را روی لکه بریزید و بگذارید روغن را جذب کند. | اگر لکه قدیمی است، ممکن است نیاز باشد ابتدا روغن را با کمی حلال نفتی (مانند نفتا) نرم کرده و سپس پودر را اعمال کنید. |
| لکه رنگ و لاک ناخن | تینر یا استون (با کمترین تماس). | فقط در صورتی استفاده کنید که مطمئن باشید سطح با لاکی پوشیده شده که در برابر تینر مقاوم است. در غیر این صورت، از حلال‌های ضعیف‌تر استفاده کنید. |
۵. بازگرداندن جلای نهایی
پس از رفع موفقیت‌آمیز لکه، همیشه سطح را با مواد مناسب محافظت کنید:
سطوح فلزی رنگ شده: از پولیش‌های خودرو یا واکس محافظ استفاده کنید تا لایه محافظ (Clear Coat) تقویت شود.
سطوح پلاستیکی: از روغن‌های معدنی یا پولیش‌های مخصوص پلاستیک استفاده کنید تا از خشک شدن و کدر شدن سطح جلوگیری شود.
سطوح چوبی: از واکس یا روغن‌های مخصوص چوب (مانند روغن دانمارکی) برای تغذیه و محافظت از چوب استفاده کنید.
