پلاستیک‌های لوازم آشپزخانه، به ویژه پلاستیک‌های ABS، پلی‌پروپیلن یا پلی‌کربنات، به مرور زمان و در اثر تماس با گرما، چربی، مواد شوینده قوی و نور UV (مانشی از نور خورشید یا حتی لامپ‌ها) تغییر رنگ داده و کدر می‌شوند. بازسازی و رنگ‌آمیزی این سطوح نه تنها ظاهر لوازم را بهبود می‌بخشد، بلکه عمر مفید آن‌ها را افزایش می‌دهد.
۱. تشخیص نوع پلاستیک و آماده‌سازی سطح
موفقیت در رنگ‌آمیزی پلاستیک کاملاً وابسته به آماده‌سازی صحیح سطح و استفاده از پرایمر (آستری) مخصوص است.
الف) تشخیص و چالش‌های پلاستیک
| نوع پلاستیک | چالش اصلی در رنگ‌آمیزی | ملاحظات |
| پلی‌پروپیلن) و پلی‌اتیلن | چسبندگی ضعیف: رنگ به سختی به آن‌ها می‌چسبد. | نیاز به پرایمرهای چسبندگی (Adhesion Promoters) مخصوص {PP} دارند. |
| ABS و پلی‌کربنات | حساسیت به حلال: بسیاری از تینرها یا حلال‌ها (مانند استون) می‌توانند سطح را کدر یا حل کنند. | حلال‌های قوی را فقط برای تمیزکاری سریع استفاده کنید. |
ب) تمیزکاری و آماده‌سازی
جداسازی: قطعات پلاستیکی را تا حد امکان از دستگاه جدا کنید.
چربی‌زدایی عمیق: سطح را با یک شوینده ملایم و آب گرم یا ایزوپروپیل الکل (IPA) کاملاً بشویید. چربی‌ها و روغن‌های کهنه باید کاملاً پاک شوند تا پرایمر به پلاستیک خالص بچسبد.
سنباده‌زنی (اختیاری): برای ایجاد یک سطح زبر و افزایش چسبندگی، سطح پلاستیک را با سنباده‌های بسیار نرم (مانند 800 تا 1200) به آرامی سنباده بزنید. این مرحله به از بین بردن خش‌های ریز نیز کمک می‌کند.
۲. استفاده از پرایمر تخصصی (Adhesion Promoter)
پرایمر مهم‌ترین مرحله در رنگ‌آمیزی پلاستیک است؛ زیرا پلیمرها به طور طبیعی جاذبه کمی برای رنگ دارند.
انتخاب پرایمر: حتماً از پرایمر چسبندگی پلاستیک (Plastic Adhesion Promoter) یا پرایمر مخصوص خودرو استفاده کنید. این پرایمرها لایه‌ای شیمیایی ایجاد می‌کنند که رنگ می‌تواند به آن بچسبد.
اعمال: پرایمر را در یک لایه نازک و یکنواخت اسپری کنید. نیازی نیست سطح کاملاً پوشیده شود، فقط یک لایه چسبنده نیاز است.
زمان فعال‌سازی: اجازه دهید پرایمر برای مدت زمان توصیه شده توسط سازنده (معمولاً 10 تا 15 دقیقه) خشک شود تا خاصیت چسبندگی خود را فعال کند.
۳. رنگ‌آمیزی و اجرای پوشش نهایی (Top Coat)
برای لوازم آشپزخانه، مقاومت در برابر حرارت و رطوبت بسیار حیاتی است.
الف) انتخاب نوع رنگ
رنگ‌های پایه حلال (Solvent-Based): دوام و مقاومت بیشتری در برابر سایش و چربی دارند (مانند رنگ‌های خودرویی یا اپوکسی‌های تک جزئی).
رنگ‌های پایه آب (Water-Based): سازگار با محیط زیست هستند، اما ممکن است در برابر چربی و حرارت، مقاومت کمتری داشته باشند.
ب) تکنیک رنگ‌آمیزی
اعمال رنگ: رنگ را با استفاده از اسپری یا پیستوله کوچک (Airbrush/HVLP) در لایه‌های نازک و یکنواخت اعمال کنید.
اجرای لایه‌ها: به جای استفاده از یک لایه ضخیم، 2 تا 3 لایه نازک اعمال کنید. این روش از شره کردن رنگ جلوگیری کرده و دوام پوشش را افزایش می‌دهد. بین هر لایه، اجازه دهید رنگ کمی خشک شود (زمان Flash-off).
رنگ‌های بافت‌دار: در صورت تمایل به ایجاد بافت (مانند بافت‌های زبر پلاستیک‌های صنعتی)، می‌توانید از رنگ‌های مخصوص بافت‌دهی (Textured Paint) استفاده کنید.
ج) اجرای لایه محافظ (Clear Coat)
ضرورت: برای قطعاتی مانند بدنه میکروویو یا مخلوط‌کن که در معرض چربی و تمیزکاری مداوم هستند، استفاده از یک لایه محافظ شفاف (Clear Coat) ضروری است.
انتخاب: از کیلر (Clear Coat) پلی‌اورتان یا دو جزئی (2K) استفاده کنید، زیرا این نوع کیلرها مقاومت شیمیایی و فیزیکی بسیار بالایی دارند.
۴. بازگرداندن رنگ اصلی پلاستیک‌های سفید (Retrobrite)
اگر هدف، بازگرداندن رنگ اصلی پلاستیک‌های زرد شده (مانند پلاستیک‌های سفید قدیمی) باشد، می‌توان از روش‌های غیررنگ‌آمیزی استفاده کرد.
تغییر رنگ (UV Yellowing): زرد شدن اغلب به دلیل واکنش شیمیایی عوامل بازدارنده شعله با نور UV رخ می‌دهد.
محلول: از محلول پراکسید هیدروژن غلیظ (Hydrogen Peroxide - 10%}$ تا 40% حجم) استفاده کنید.
روش: محلول را روی پلاستیک اعمال کرده و قطعه را برای چندین ساعت در معرض نور مستقیم خورشید یا نور فرابنفش (UV) مصنوعی قرار دهید. نور UV باعث واکنش پراکسید شده و رنگ زرد را سفید می‌کند.
نکته ایمنی: پراکسید هیدروژن غلیظ یک ماده خورنده است و باید با دستکش و عینک ایمنی استفاده شود.
