چرخ خیاطی‌های خانگی و نیمه‌صنعتی برای عملکرد صحیح، به یک موتور سالم و یک سیستم کنترل سرعت دقیق (پدال) نیاز دارند. مشکلات رایج در این دستگاه‌ها شامل نوسان سرعت، عدم کارکرد موتور و یا توقف ناگهانی است که معمولاً ناشی از فرسودگی موتور، خرابی ذغال‌ها یا نقص در پدال کنترل سرعت است.
۱. عیب‌یابی و تعمیر موتور
موتورهای چرخ خیاطی معمولاً از نوع موتورهای یونیورسال (ذغالی) هستند و مشکلات اصلی آن‌ها حول محور ذغال‌ها و تسمه می‌چرخد.
الف) علائم خرابی موتور
عدم کارکرد کامل: موتور با وجود فشار پدال روشن نمی‌شود. (ابتدا پدال را بررسی کنید).
کاهش قدرت: موتور تحت بار ضعیف عمل می‌کند یا دوخت‌های ضعیفی ایجاد می‌شود.
صدای بلند و جرقه‌زنی: شنیدن صدای سایش یا دیدن جرقه‌های شدید در ناحیه موتور.
ب) بررسی ذغال‌ها (Carbon Brushes)
ذغال‌ها قطعات مصرفی هستند که جریان را به آرمیچر موتور منتقل می‌کنند.
بررسی طول: دستگاه را از برق بکشید و درپوش‌های ذغال‌ها را باز کنید (معمولاً در کناره‌های موتور قرار دارند). اگر طول ذغال‌ها کمتر از ۴ تا ۵ میلی‌متر است، باید تعویض شوند.
جرقه‌زنی: جرقه‌زنی شدید نشان‌دهنده فرسودگی ذغال‌ها یا آسیب به کلکتور موتور است. اگر کلکتور (سطح مسی چرخنده که ذغال با آن در تماس است) سیاه یا شیاردار شده باشد، باید تمیز و در صورت لزوم تراشیده شود.
ج) عیب‌یابی تسمه (Belt) و سفت‌کننده
تسمه وظیفه انتقال چرخش موتور به چرخ فلک (Handwheel) اصلی چرخ خیاطی را دارد.
لغزش تسمه (Slippage): اگر موتور صدا می‌دهد اما سوزن حرکت نمی‌کند، تسمه شل یا فرسوده شده است.
تنظیم سفت‌کننده: در بسیاری از مدل‌ها، تسمه توسط یک پیچ تنظیم یا یک اهرم (سفت‌کننده) که موقعیت موتور را تنظیم می‌کند، سفت می‌شود. تسمه باید به اندازه‌ای سفت باشد که لغزش نکند، اما نه آنقدر که به شفت موتور فشار وارد کرده و باعث گرم شدن آن شود. (معمولاً باید بتوان تسمه را کمی با انگشتان فشار داد).
ترک‌خوردگی: تسمه‌های ترک‌خورده یا خشک شده باید تعویض شوند.
۲. عیب‌یابی و تعمیر پدال کنترل سرعت (Foot Pedal)
پدال کنترل سرعت، یک مقاومت متغیر (پتانسیومتر) یا مدار دیمر است که جریان ورودی به موتور را تنظیم می‌کند. خرابی در پدال، شایع‌ترین دلیل مشکلات سرعت است.
الف) علائم خرابی پدال
عدم کارکرد در سرعت پایین: موتور فقط در حالت فشار کامل پدال کار می‌کند و در فشارهای کمتر، هیچ حرکتی ندارد.
نوسان سرعت: سرعت موتور به طور ناگهانی در حین دوخت کم یا زیاد می‌شود.
گرم شدن بیش از حد پدال: پدال یا جعبه آن به شدت داغ می‌شود و بوی پلاستیک سوخته می‌دهد.
ب) مراحل عیب‌یابی و تعمیر پدال
بررسی سیم و دوشاخه: ابتدا سیم‌های ورودی و خروجی پدال را برای هرگونه پارگی یا آسیب فیزیکی بررسی کنید.
تست مقاومت (در پدال‌های قدیمی):
دستگاه را از برق جدا کنید. پدال‌های قدیمی از یک سیم‌پیچ مقاومتی و دیسک‌های کربنی استفاده می‌کنند.
مولتی‌متر را روی OHMES تنظیم کرده و مقاومت بین دو ترمینال خروجی پدال را اندازه‌گیری کنید.
با فشار دادن آرام پدال، مقاومت باید به تدریج کاهش یابد (از مقاومت بالا به نزدیک صفر). اگر مقاومت به صورت ناگهانی کم یا زیاد شود، دیسک‌های کربنی داخل پدال کثیف یا فرسوده شده‌اند.
تمیزکاری و تنظیم:
پدال‌های کربنی را باز کنید. نقاط تماس و دیسک‌های کربنی را با الکل ایزوپروپیل یا اسپری کنتاکت‌شور تمیز کنید.
در پدال‌های جدیدتر (دیمر الکترونیکی)، تعمیر معمولاً شامل تعویض کامل ماژول کنترل سرعت است، زیرا قطعات نیمه‌هادی به صورت مجزا قابل تعمیر نیستند.
۳. بازبینی و تنظیم سفت‌کننده نخ (Tension Regulator)
اگرچه سفت‌کننده نخ مستقیماً سرعت را کنترل نمی‌کند، اما سفت بودن بیش از حد نخ می‌تواند بار مکانیکی زیادی به موتور وارد کرده و عملکرد آن را تحت فشار قرار دهد.
بار اضافی: اگر نخ به درستی از میان دیسک‌های سفت‌کننده عبور نکند یا تنظیم آن بیش از حد سفت باشد، این امر مانند دوختن یک پارچه ضخیم عمل کرده و باعث می‌شود موتور زور بزند و سرعت آن ناپایدار شود.
بررسی: مطمئن شوید که نخ به آسانی و با فشار مناسب از میان صفحات سفت‌کننده عبور می‌کند و پرز یا گره‌ای در مسیر نخ وجود ندارد.
نتیجه‌گیری: مشکلات رایج در چرخ‌های خیاطی اغلب با تعویض ذغال‌های موتور و تمیزکاری یا تعویض پدال کنترل سرعت حل می‌شوند. تنظیم صحیح سفت‌کننده تسمه برای انتقال قدرت کارآمد و تنظیم مناسب سفت‌کننده نخ برای جلوگیری از بار اضافی بر موتور نیز از مراحل حیاتی تعمیر و نگهداری هستند.
