شیر پر کن (Fill Valve) و فلوتر (Float) اجزای کلیدی در سیستم عملکرد مخازن آب (تانک سیفون) توالت‌های فرنگی هستند. وظیفه این سیستم، کنترل جریان آب ورودی به مخزن پس از هر بار تخلیه و قطع کردن جریان آب در سطح تنظیم شده است. خرابی این قطعات منجر به هدر رفت دائم آب (نشتی)، پر نشدن صحیح مخزن یا صدای دائمی آب می‌شود. با توجه به مدل شیر پر کن، روش تعمیر و تنظیم متفاوت خواهد بود.
۱. عیب‌یابی: تشخیص منشأ نشتی
بیشتر مشکلات توالت فرنگی به دلیل خرابی یکی از این دو قطعه است:
الف) نشتی از شیر تخلیه (Flush Valve) (فلپر)
علامت: آب بدون توقف از مخزن به کاسه توالت می‌ریزد (آب در کاسه جریان دائمی دارد).
توضیح: این مشکل به شیر پر کن مربوط نیست و معمولاً ناشی از خرابی فلپر (Flapper) یا واشر لاستیکی کف مخزن است.
ب) نشتی از شیر پر کن (Fill Valve)
علامت: سطح آب در مخزن به حدی بالا می‌رود که به داخل لوله سرریز (Overflow Pipe) سرازیر می‌شود و به صورت دائم به کاسه می‌ریزد.
توضیح: در این حالت، شیر پر کن خراب شده و نتوانسته جریان آب را در سطح تنظیم شده قطع کند.
ج) عدم قطع شدن جریان آب ورودی
علامت: آب ورودی قطع نمی‌شود، اما به دلیل تنظیم نبودن فلوتر یا خرابی آن، شیر پر کن به درستی عمل نمی‌کند و آب همچنان وارد مخزن می‌شود.
۲. تنظیم و تعمیر فلوتر (Float) و ارتفاع آب
فلوتر، حسگر سطح آب است که به شیر پر کن سیگنال قطع می‌دهد. تنظیم صحیح آن کلید توقف جریان آب است.
الف) فلوتر پیوندی/بازویی (Ball-and-Arm - مدل قدیمی)
توصیف: یک بازوی فلزی یا پلاستیکی که به یک توپ پلاستیکی یا مسی (فلوتر) متصل است.
تنظیم: برای تنظیم سطح آب:
سطح پایین‌تر: بازوی فلزی را به آرامی به سمت پایین خم کنید.
سطح بالاتر: بازو را به سمت بالا خم کنید.
نکته: مطمئن شوید توپ فلوتر سوراخ نشده باشد (که باعث پر شدن آن از آب و عدم شناور شدن می‌شود).
ب) فلوتر ستونی/کاسه‌ای (Canister - مدل جدید)
توصیف: یک فلوتر به شکل کاسه که مستقیماً اطراف بدنه شیر پر کن بالا و پایین می‌رود.
تنظیم: این مدل‌ها یک پیچ تنظیم (Adjustment Screw) در بالای شیر یا یک میله تنظیم دارند. با چرخاندن پیچ، فلوتر (بدون نیاز به خم کردن) تنظیم می‌شود.
نکته: سطح آب نهایی باید حدود یک اینچ (2.5 cm) پایین‌تر از بالای لوله سرریز باشد تا از سرریز شدن به دلیل حرکات آب جلوگیری شود.
۳. تعویض تخصصی شیر پر کن (Fill Valve)
در صورت خرابی داخلی شیر (عدم قطع جریان حتی پس از تنظیم)، کل شیر باید تعویض شود.
قطع آب: ابتدا شیر قطع کن کوچک (Stopcock) زیر توالت را ببندید. سپس مخزن را تخلیه کنید.
تخلیه آب باقی‌مانده: آب باقی‌مانده در کف مخزن را با اسفنج تخلیه کنید.
جداسازی شلنگ و مهره پایینی:
شلنگ اتصال آب را از زیر مخزن (متصل به شیر) جدا کنید.
مهره بزرگ نگهدارنده پلاستیکی را از زیر مخزن باز کنید (معمولاً با دست یا آچار قابل تنظیم).
خارج کردن شیر قدیمی: شیر پر کن قدیمی را به سمت بالا بکشید و از مخزن خارج کنید.
نصب شیر جدید:
یک شیر پر کن جدید (از نوع ستونی/کاسه‌ای که کارآمدتر است) تهیه کنید.
واشر لاستیکی آب‌بندی را در زیر پایه شیر جدید قرار داده و آن را در سوراخ پایین مخزن قرار دهید.
مهره نگهدارنده را از زیر مخزن محکم کنید.
نکته: شیر را بیش از حد سفت نکنید تا به سرامیک یا پلاستیک پایه مخزن آسیب نرسد.
اتصال مجدد: شلنگ ورودی آب را دوباره وصل کرده و شیر آب را باز کنید. سطح آب را با پیچ تنظیم، کالیبره کنید.
۴. تمیزکاری و نگهداری
فیلتر شیر پر کن: برخی از شیرهای پر کن در پایه خود یک فیلتر توری دارند. این فیلتر می‌تواند با شن و رسوبات مسدود شود و جریان آب ورودی را کند کند. بازرسی و تمیزکاری این فیلتر می‌تواند مشکل آبگیری کند را حل کند.
رسوب‌زدایی: رسوبات آهکی می‌توانند واشرهای داخلی شیر پر کن را سفت کنند. اگر مشکل جزئی است، جداسازی شیر و شستشوی آن در سرکه سفید می‌تواند کمک کننده باشد.
نتیجه‌گیری: نشتی آب در توالت فرنگی یک مشکل رایج و پرهزینه است. در صورت سرریز شدن آب به لوله مرکزی، مشکل قطعاً به شیر پر کن و فلوتر مربوط است. با تنظیم دقیق فلوتر (پیچ تنظیم یا بازوی فلزی) می‌توان سطح آب را کنترل کرد. اگر تنظیم مشکل را حل نکرد، تعویض کامل شیر پر کن با یک مدل کارآمدتر، تنها راهکار تضمینی برای رفع نشتی و جلوگیری از هدر رفت دائمی آب است.
