سیستم‌های No-Frost یا بدون برفک (که از فناوری برفک‌زدایی خودکار استفاده می‌کنند) برای جلوگیری از انباشت یخ روی کویل‌های اواپراتور طراحی شده‌اند. این سیستم بر سه جزء اصلی متکی است: فن اواپراتور (Evaporator Fan) برای گردش هوای سرد، سنسورهای یخ‌زدایی (Defrost Sensors/Thermistor) برای نظارت بر دما، و المنت حرارتی (Heater Element) برای ذوب یخ. خرابی هر یک از این اجزا، چرخه No-Frost را مختل کرده و منجر به یخ‌زدگی شدید کویل، مسدود شدن مجرای هوا و در نهایت عدم سرمایش کافی در بخش یخچال می‌شود.
۱. اصول عملکرد و نقش قطعات
| جزء | وظیفه در چرخه No-Frost | علائم خرابی |
| فن اواپراتور | گردش اجباری هوا از روی کویل سرد به داخل کابین‌ها. | صدای بلند یا عدم گردش هوا؛ عدم سرمایش در یخچال (هوا به کابین نمی‌رسد). |
| سنسور یخ‌زدایی (ترموفیوز) | ارسال اطلاعات دما به برد کنترلی (PCB)؛ شروع چرخه یخ‌زدایی. | المنت فعال نمی‌شود، یا چرخه زودتر/دیرتر از موعد شروع می‌شود. |
| المنت حرارتی | ذوب کردن یخ‌های انباشته شده روی کویل در طول چرخه Defrost. | تجمع شدید یخ روی کویل اواپراتور؛ صدای تق‌تق زیاد. |
۲. عیب‌یابی المنت حرارتی و سنسور یخ‌زدایی
این قطعات معمولاً در پشت پنل فریزر و در مجاورت کویل اواپراتور قرار دارند. قبل از شروع، یخچال را از برق جدا کنید.
الف) تست سنسورهای دما (Thermistor)
سنسورهای دما (ترمیستورها) در یخچال‌های No-Frost، قطعاتی هستند که مقاومت آن‌ها با دما تغییر می‌کند.
جداسازی سنسور: سنسور اواپراتور را از سیم‌کشی جدا کنید.
تست مقاومت: مولتی‌متر را روی حالت Ohms قرار دهید.
تفسیر مقاومت: مقاومت سنسور را در دمای محیط اندازه بگیرید (مقدار دقیق مقاومت به مدل یخچال بستگی دارد، اما معمولاً در دمای اتاق بین 5 KΩ تا 10 KΩ است).
تست با یخ: سنسور را در یک لیوان آب یخ قرار دهید. مقاومت باید به طور قابل توجهی افزایش یابد. اگر سنسور در دماهای مختلف مقاومت یکسانی را نشان دهد یا مقاومت بی‌نهایت (OL) نشان دهد، معیوب است.
ب) تست المنت حرارتی (Heater Element)
المنت معمولاً یک قطعه سیم‌پیچ مقاومتی است و باید در مدار پیوستگی داشته باشد.
جداسازی المنت: سیم‌های المنت را جدا کنید.
تست پیوستگی: مولتی‌متر را در حالت پیوستگی یا مقاومت قرار دهید.
نتیجه: المنت باید مقاومت مشخصی (معمولاً بین 10 تا 50 اهم) داشته باشد. اگر مقاومت بی‌نهایت (OL) باشد، المنت سوخته است و نیاز به تعویض دارد.
۳. عیب‌یابی و تعمیر موتور فن اواپراتور
فن اواپراتور (واقع در فریزر) هوا را از طریق کویل اواپراتور مکیده و به سمت یخچال هدایت می‌کند. خرابی فن علت اصلی عدم سرمایش طبقات بالایی یخچال است.
الف) تشخیص خرابی فن
عدم کارکرد: با باز کردن درب فریزر، ممکن است فن متوقف شود (به دلیل سوئیچ درب). دکمه سوئیچ درب را فشار دهید تا فن شروع به کار کند. اگر صدایی شنیده نشد، فن کار نمی‌کند.
صدای بلند: صدای ناهنجار (مانند صدای پرخاشگرانه یا کلیک) اغلب نشان‌دهنده یخ‌زدگی پره‌های فن یا فرسودگی بلبرینگ‌های موتور است.
ب) تست موتور فن
بررسی ولتاژ: برق یخچال را وصل کنید. ولتاژ ورودی به فن را با مولتی‌متر اندازه‌گیری کنید (بسته به نوع فن، ممکن است 12V DC یا 120V AC باشد). اگر ولتاژ به درستی می‌رسد اما فن کار نمی‌کند، موتور فن سوخته است.
تست فیزیکی: اگر فن به دلیل یخ‌زدگی متوقف شده، ابتدا سیستم را کاملاً یخ‌زدایی کنید (با خاموش کردن 24 ساعته یا سشوار گرم). سپس فن را با دست بچرخانید. اگر حرکت آن سخت است، احتمالاً موتور نیاز به تعویض دارد.
ج) تعویض موتور فن
جدا کردن و تعویض: فن را از نگهدارنده پلاستیکی‌اش جدا کرده و آن را با قطعه یدکی کاملاً مشابه (با توجه به ولتاژ و نوع اتصال) تعویض کنید.
روان‌کاری (توصیه نمی‌شود): در فن‌های جدید، روان‌کاری توصیه نمی‌شود زیرا اکثر آن‌ها دارای بلبرینگ‌های آب‌بندی شده هستند. موتورهای قدیمی‌تر AC ممکن است نیاز به روغن‌کاری جزئی داشته باشند.
۴. رفع مشکل یخ‌زدگی شدید کویل
اگر سیستم به دلیل خرابی المنت یا سنسور یخ‌زدایی، کویل‌ها را یخ زده باشد، باید قبل از تعویض قطعه، کاملاً یخ‌زدایی شود.
خاموش کردن سیستم: یخچال را حداقل 24 ساعت خاموش کنید.
استفاده از سشوار (با احتیاط): با استفاده از سشوار (در حالت گرم، نه داغ) یخ‌های تجمع یافته روی کویل اواپراتور و اطراف فن را ذوب کنید. مراقب باشید که گرما به قطعات پلاستیکی یا سنسورهای حساس آسیب نرساند.
پاکسازی کانال تخلیه: اغلب یخ‌زدگی شدید باعث مسدود شدن مجرای تخلیه آب یخ‌زده می‌شود. این مجرا را با آب گرم یا یک مفتول نازک کاملاً باز کنید تا آب حاصل از یخ‌زدایی خارج شود و دوباره یخ نزند.
نتیجه‌گیری: عیب‌یابی سیستم No-Frost یک فرآیند متوالی است که با بررسی المنت، ترموفیوز و سنسورها (با استفاده از تست مقاومت و پیوستگی) آغاز می‌شود. در صورت سالم بودن این قطعات، باید عملکرد فن و برد کنترلی را مورد بررسی قرار داد. اغلب یخ‌زدگی کویل و مسدود شدن جریان هوا، دلیل اصلی عدم کارایی سیستم و در نتیجه، ناکارآمدی سرمایش یخچال است که نیاز به یخ‌زدایی کامل دارد.
