۱. نژادهای مقاوم و پربازده پرتقال
انتخاب نژاد مناسب با توجه به اقلیم منطقه، خاک و هدف تولید (تازه‌خوری، آبگیری یا فرآوری) بسیار حیاتی است. برخی از پرطرفدارترین و پربازده‌ترین نژادهای پرتقال در ایران عبارتند از:
پرتقال تامسون (تامسون ناول): این نژاد یکی از محبوب‌ترین انواع پرتقال در جهان است که میوه‌هایی شیرین، آبدار و بدون هسته دارد. برای تازه‌خوری و آبگیری بسیار مناسب است و به‌طور گسترده در شمال و جنوب ایران کشت می‌شود.
پرتقال والنسیا: این پرتقال دیررس بوده و برداشت آن در اواخر بهار و تابستان انجام می‌شود. میوه‌های آن برای آبگیری بسیار مناسب هستند.
پرتقال خونی: این نژاد با رنگ قرمز جذاب و طعم منحصربه‌فرد، بازارپسندی بالایی دارد و به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی، مورد توجه است.
پرتقال محلی (مشهور به شمال و جنوب): این ارقام، سازگاری بالایی با اقلیم منطقه دارند و با وجود پوست نازک، میوه‌هایی بسیار آبدار و خوش‌طعم تولید می‌کنند.
۲. مرحله کاشت
انتخاب محل: درخت پرتقال به نور کامل خورشید و خاک با زهکشی مناسب نیاز دارد. این درخت به سرما بسیار حساس است، بنابراین باید در مناطق با زمستان‌های معتدل و عاری از یخبندان شدید کاشته شود.
آماده‌سازی خاک: پیش از کاشت، خاک را تا عمق مناسب شخم زده و با افزودن کود دامی پوسیده یا کمپوست، آن را غنی‌سازی کنید. pH مناسب خاک برای پرتقال بین ۶ تا ۷.۵ است.
زمان کاشت: بهترین زمان کاشت نهال پرتقال، در اواخر زمستان یا اوایل بهار، پس از گذراندن خطر یخبندان شدید است.
روش کاشت: نهال‌ها را در گودال‌هایی با عمق و عرض مناسب قرار دهید. رعایت فاصله ۶ تا ۷ متر بین درختان ضروری است تا فضای کافی برای رشد کامل آن‌ها فراهم شود.
۳. مرحله داشت (مراقبت از درخت)
آبیاری: درخت پرتقال به آبیاری منظم و کافی نیاز دارد، به‌ویژه در زمان گل‌دهی و رشد میوه. آبیاری ناکافی می‌تواند باعث ریزش گل‌ها و میوه‌ها شود. آبیاری قطره‌ای بهترین روش برای رساندن آب به ریشه درخت است.
هرس: هرس برای حذف شاخه‌های خشک، بیمار و شکسته و همچنین برای شکل‌دهی به درخت و افزایش نفوذ نور و هوا به بخش‌های داخلی آن انجام می‌شود. بهترین زمان هرس پس از برداشت محصول است.
کوددهی: پرتقال به عناصر غذایی، به‌ویژه نیتروژن نیاز زیادی دارد. کوددهی منظم با کودهای آلی و معدنی بر اساس آزمایش خاک، به رشد و تولید محصول کمک می‌کند.
مدیریت آفات و بیماری‌ها: پرتقال به برخی آفات مانند شته و بیماری‌هایی مانند شانکر باکتریایی حساس است. سم‌پاشی‌های پیشگیرانه و از بین بردن شاخه‌ها و میوه‌های آلوده، در کنترل این مشکلات مؤثر است.
۴. مرحله برداشت
زمان برداشت: زمان برداشت پرتقال بسته به نژاد آن متفاوت است و بر اساس رنگ پوست، طعم و میزان قند میوه تعیین می‌شود. پرتقال برخلاف برخی میوه‌ها، پس از چیده شدن دیگر نمی‌رسد، بنابراین باید در زمان مناسب برداشت شود.
روش برداشت: برداشت پرتقال باید به صورت دستی و با استفاده از قیچی باغبانی انجام شود تا میوه و شاخه‌ها آسیب نبینند. برداشت باید با دقت انجام شود تا میوه دچار لهیدگی یا خراش نشود.
۵. فرآوری
بسته‌بندی برای مصرف تازه‌خوری: پس از برداشت، میوه‌ها بر اساس اندازه و کیفیت دسته‌بندی می‌شوند و در جعبه‌های مناسب، به‌ویژه برای صادرات، بسته‌بندی می‌گردند.
تولید آب پرتقال: پرتقال‌هایی که از نظر ظاهری برای فروش تازه مناسب نیستند، برای تولید آب پرتقال طبیعی استفاده می‌شوند.
تولید چیپس پرتقال و پوست خشک: پوست پرتقال را می‌توان خشک کرده و برای مصارف مختلفی مانند تهیه دمنوش یا طعم‌دهنده غذا استفاده کرد. میوه‌ها نیز پس از برش به صورت حلقه‌ای خشک می‌شوند و به عنوان میان‌وعده مصرف می‌گردند.
