بست‌های کمربندی که اغلب با نام بست‌های زیپی شناخته می‌شوند، ابزارهای ساده اما بسیار کارآمدی هستند که برای مهار، دسته‌بندی و نگهداری کابل‌ها، لوله‌ها، سیم‌ها و اجسام مختلف در طیف وسیعی از صنایع و مصارف خانگی استفاده می‌شوند. این بست‌ها عمدتاً به دو دسته پلاستیکی (نایلونی) و فلزی (استیل) تقسیم می‌شوند که هر یک مشخصات و کاربردهای خاص خود را دارند.
۱. بست‌های کمربندی پلاستیکی (نایلونی)
رایج‌ترین نوع بست کمربندی هستند که به دلیل سادگی، قیمت مناسب و نصب سریع کاربرد گسترده‌ای دارند.
الف) ساختار و مشخصات فنی
- جنس: عمدتاً از پلی‌آمید 6.6 (نایلون 6/6) ساخته می‌شوند.
- ساختار قفل: دارای یک بخش کمربندی با لبه‌های دندانه‌دار و یک بخش حفره‌ای (قفل) هستند که نوار کمربندی پس از عبور از آن، به دلیل وجود یک زائده یا ساچمه داخلی، فقط در یک جهت حرکت کرده و قفل می‌شود (یک‌بار مصرف).
- مشخصات ابعادی: بست‌های پلاستیکی بر اساس طول و عرض (عرض باند) مشخص می‌شوند.
- عرض: معمولاً از 2.5 mm (باریک) تا 9 mm یا بیشتر (پهن) متغیر است. عرض بست، مستقیماً با مقاومت کششی آن مرتبط است.
- طول: بر اساس حداکثر قطری که می‌توانند مهار کنند، از 100 mm تا 1000 mm تولید می‌شوند.
- مقاومت: مقاومت کششی آن‌ها معمولاً از 18 lb (سبک) تا بیش از 175 lb (سنگین) متغیر است.
ب) انواع بر اساس کاربرد
نوع بست پلاستیکی | ویژگی‌های کلیدی | کاربرد اصلی |
استاندارد (Nylon 6/6) | مقاومت خوب در برابر کشش، قیمت اقتصادی. | مصارف عمومی، دسته‌بندی کابل‌های داخلی، تابلوهای برق. |
مقاوم در برابر UV (Carbon Black) | حاوی کربن بلک برای مقاومت در برابر اشعه فرابنفش (UV). | محیط‌های بیرونی و در معرض نور خورشید (مانند دکل‌های مخابراتی). |
قابل باز شدن (Releasable) | دارای اهرم یا زبانه برای باز و بسته‌کردن مجدد. | کاربردهای موقت، نمونه‌سازی، وایربندی‌های نیازمند تغییرات مکرر. |
مقاوم در برابر حرارت | برای محیط‌هایی با دمای بالاتر از دمای ذوب استاندارد نایلون. | موتور خودروها، اطراف دستگاه‌های گرمایشی. |
۲. بست‌های کمربندی فلزی (استیل)
این بست‌ها برای محیط‌های خشن و کاربردهایی که به مقاومت مکانیکی یا محیطی بسیار بالا نیاز دارند، طراحی شده‌اند.
الف) ساختار و مشخصات فنی
- جنس: اغلب از فولاد ضدزنگ (Stainless Steel) گرید 304 یا 316 ساخته می‌شوند. گرید 316 به دلیل مقاومت عالی در برابر خوردگی و مواد شیمیایی (مانند آب نمک) در صنایع نفت، گاز و دریایی ترجیح داده می‌شود.
- ساختار قفل: معمولاً از نوع قفل توپی (Ball Lock) است؛ یک ساچمه فلزی داخل محفظه قفل قرار دارد که با عبور بند فلزی، در شیارها نشسته و قفل می‌شود (غیرقابل بازگشت).
- مشخصات ابعادی: مانند نوع پلاستیکی، بر اساس عرض (مثلاً 4.6 mm تا 12 mm) و طول مشخص می‌شوند.
- مقاومت: دارای مقاومت کششی بسیار بالا هستند، که می‌تواند به راحتی بیش از 100 kg (حدود 220 lb) باشد.
ب) انواع و کاربردهای اصلی
نوع بست فلزی | ویژگی‌های کلیدی | کاربرد اصلی |
بدون روکش (Uncoated) | مقاومت حرارتی و مکانیکی بالا، مقاومت عالی در برابر خوردگی. | صنایع نفت و گاز، پتروشیمی، بستن لوله‌ها، محیط‌های با دمای بالا. |
روکش‌دار (Coated) | دارای روکش پلاستیکی (مانند اپوکسی یا PVC) روی استیل. | حفاظت از روکش کابل‌های حساس در برابر سایش یا آسیب ناشی از لبه‌های تیز فلز. |
بست‌های آسانسوری (Lashing) | عرض و ضخامت بسیار زیاد، طراحی شده برای بارهای فوق سنگین. | بستن و تثبیت لوله‌ها و کابل‌های فشار قوی، تونل‌ها و سازه‌های دریایی. |
۳. عوامل مهم در انتخاب و الزامات فنی
انتخاب بست کمربندی مناسب مستلزم ارزیابی دقیق شرایط محیطی و الزامات فنی پروژه است:
- مقاومت کششی (Tensile Strength): مهم‌ترین معیار؛ بست باید قادر باشد نیروی مورد نیاز برای مهار کابل‌ها را تحمل کند. هر چه عرض بست بیشتر باشد، مقاومت کششی بالاتری دارد.
- دمای محیطی:
- نایلون: معمولاً تا 85^circ C (اما انواع مقاوم به حرارت بالاتر نیز موجود است). در دمای پایین‌تر از 0^circ C شکننده‌تر می‌شوند.
- استیل: قادر به تحمل دماهای بسیار بالا (تا 500^circ C یا بیشتر) هستند و تغییرات دما روی آن‌ها تأثیری ندارد.
- مقاومت شیمیایی و خوردگی:
- نایلون: در برابر برخی مواد شیمیایی و اسیدها ضعیف است.
- استیل 316: بهترین انتخاب برای محیط‌های خورنده، حاوی نمک، اسید یا مواد قلیایی.
- ابزار نصب: بست‌های پلاستیکی باریک با دست قابل سفت شدن هستند، اما برای اطمینان از اعمال تنش یکنواخت و قطع اضافه نوار، بست‌های پلاستیکی پهن و تمام بست‌های فلزی نیاز به ابزار مخصوص بست کمربندی دارند.
آیا تمایل دارید در مورد "تفاوت‌های کلیدی بین بست‌های نایلونی UV مقاوم و بست‌های استیل در محیط‌های بیرونی" اطلاعات بیشتری ارائه دهم؟
