سیستم هیدرولیک در تیلرهای سنگین (کولتیواتورها) برای کنترل دقیق عمق شخم‌زنی و بالا و پایین بردن ادوات کشاورزی (مانند گاوآهن یا تریلر) حیاتی است. این سیستم معمولاً شامل یک پمپ هیدرولیک، شیرهای کنترل و جک‌های هیدرولیک (سیلندرها) است. خرابی در این اجزا منجر به کاهش قدرت بالابری، نوسان عمق یا عدم واکنش جک‌ها می‌شود.
۱. عیب‌یابی پمپ هیدرولیک
پمپ وظیفه تأمین جریان و فشار روغن مورد نیاز کل سیستم را بر عهده دارد. پمپ‌های تیلرها معمولاً از نوع دنده‌ای (Gear Pump) هستند.
الف) علائم خرابی پمپ
کاهش قدرت بالابری: ادوات به کندی بالا می‌آیند یا در نگهداری بار در ارتفاع ناتوان هستند. این شایع‌ترین نشانه فرسودگی پمپ است.
گرم شدن بیش از حد روغن: روغن هیدرولیک به سرعت داغ می‌شود، حتی زمانی که بار کمی اعمال شده است.
صدای زوزه بلند: شنیدن صدای زوزه یا جیغ بلند از محفظه پمپ. این می‌تواند ناشی از کاویتاسیون (Cavitation) یا ورود هوا به پمپ باشد.
ب) بررسی و تعمیر پمپ
بررسی سطح و کیفیت روغن:
ابتدا سطح روغن در مخزن هیدرولیک را بررسی کنید. کمبود روغن می‌تواند باعث کاویتاسیون و آسیب به پمپ شود.
کیفیت روغن را بررسی کنید. روغن باید تمیز و عاری از کف، رطوبت (شیری رنگ شدن) و ذرات فلزی باشد. روغن کثیف باعث سایش زودرس پمپ و شیرها می‌شود.
تست فشار و جریان:
با استفاده از یک گیج تست فشار هیدرولیک، فشار خروجی پمپ را تست کنید. فشار باید با استاندارد سازنده مطابقت داشته باشد (معمولاً بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ بار). فشار پایین نشان‌دهنده فرسودگی داخلی پمپ (افزایش لقی بین دنده‌ها و بدنه) است.
تعمیر و تعویض:
پمپ‌های دنده‌ای کوچک معمولاً قابل تعمیر نیستند و در صورت فرسودگی داخلی، باید با یک پمپ جدید با ظرفیت (دبی) و فشار یکسان تعویض شوند.
۲. عیب‌یابی و تعمیر شیرهای کنترل (Valve Block)
شیرهای کنترل وظیفه هدایت جریان روغن به جک‌ها برای بالابری، پایین‌آوری یا حفظ عمق را دارند.
الف) علائم خرابی شیر
لغزش ادوات: ادوات در حالت بالابری، به آرامی پایین می‌آیند، حتی زمانی که اهرم کنترل در وضعیت نگهداری (Neutral) قرار دارد.
علت احتمالی: نشتی داخلی در اسپول شیر (Spool Valve). اسپول نمی‌تواند به طور کامل جریان روغن را مسدود کند.
عدم حرکت جک: جک به فرمان اپراتور پاسخ نمی‌دهد.
علت احتمالی: گیر کردن اسپول به دلیل کثیفی یا زنگ‌زدگی، یا خرابی سوپاپ اطمینان (Relief Valve) که فشار را بیش از حد تخلیه می‌کند.
ب) مراحل تعمیر شیر
تمیزکاری اسپول:
مجموعه شیر را باز کرده و اسپول‌ها را خارج کنید. آن‌ها را با یک حلال تمیز کنید تا هرگونه رسوب یا صمغ روغنی که باعث گیر کردن می‌شود، پاک شود.
اسپول‌ها را برای وجود خط و خش یا شیارهای عمیق بررسی کنید که می‌تواند باعث نشتی داخلی شود.
تنظیم سوپاپ اطمینان:
سوپاپ اطمینان وظیفه جلوگیری از فشار بیش از حد در سیستم را دارد. اگر این سوپاپ زودتر از موعد باز شود، قدرت سیستم کم می‌شود. تنظیم آن معمولاً با یک پیچ قفل شده انجام می‌شود و باید طبق مشخصات سازنده تنظیم گردد.
تعویض اورینگ‌ها:
در صورت نشتی روغن از بیرون بلوک شیر، اورینگ‌ها و کاسه‌نمدهای اطراف اسپول‌ها و اتصالات را تعویض کنید.
۳. عیب‌یابی و تعمیر جک‌های هیدرولیک (سیلندرها)
جک هیدرولیک نیروی خطی را برای حرکت دادن ادوات فراهم می‌کند.
الف) علائم خرابی جک
حرکت ناپایدار: جک به صورت پله‌ای یا لرزان حرکت می‌کند.
علت احتمالی: وجود هوا در سیستم (آب‌بندی بد) یا فرسودگی اورینگ پیستون.
نشت روغن: نشت روغن از کنار شفت (میله پیستون) یا از محل اتصالات شلنگ‌ها.
ب) مراحل بازسازی جک
رفع نشتی از شفت:
نشت از کنار شفت معمولاً به دلیل خرابی آب‌بند گلند (Rod Seal/Wiper Seal) رخ می‌دهد.
برای تعویض این آب‌بندها، سر جک (Gland) باید باز شود. این کار نیاز به ابزار مخصوص باز کردن دارد.
رفع لغزش داخلی (Drifting):
اگر ادوات زیر بار خود پایین می‌آیند، نشتی داخلی از اورینگ پیستون به محفظه طرف مقابل است.
جک باید کاملاً دمونتاژ شده و اورینگ‌های پیستون و اورینگ‌های گلند با کیت‌های آب‌بندی (Seal Kits) جدید تعویض شوند.
بررسی میله پیستون:
میله پیستون را برای هرگونه شیار، زنگ‌زدگی یا خم‌شدگی بررسی کنید. آسیب به میله، آب‌بندهای جدید را نیز به سرعت از بین می‌برد و در صورت خمیدگی، جک باید تعویض شود.
۴. نگهداری و پیشگیری
تخلیه رطوبت: روغن هیدرولیک باید عاری از آب باشد. آب باعث زنگ‌زدگی و آسیب به پمپ و شیرها می‌شود.
تعویض فیلتر: فیلتر روغن هیدرولیک را طبق برنامه سازنده تعویض کنید. ذرات کثیفی، بزرگترین دشمن پمپ و شیرها هستند.
روغن مناسب: همیشه از روغن هیدرولیک با ویسکوزیته و کیفیت استاندارد توصیه شده توسط سازنده استفاده کنید تا عملکرد دمایی و آب‌بندی سیستم حفظ شود.
