میلگردها (Rebars) شریان‌های فولادی هر سازه بتنی هستند و آماده‌سازی آن‌ها شامل برش و خمکاری دقیق، یکی از مراحل حیاتی و پر زحمت در کارگاه‌های ساختمانی است. در گذشته، این عملیات اغلب به صورت دستی یا با ابزارهای ساده و خطرناک انجام می‌شد که نتیجه آن کارایی پایین و حوادث زیاد بود. امروزه، ماشین‌آلات برش و خم میلگرد فرآیند آماده‌سازی آرماتور را متحول کرده‌اند و با مکانیزه کردن این عملیات، نه تنها سرعت کار را به طور چشمگیری افزایش داده‌اند، بلکه ایمنی کارگران را نیز تضمین می‌کنند.
۱. ماشین‌آلات برش میلگرد (Rebar Cutters)
برش میلگرد باید دقیق و سریع باشد تا از هدر رفت فولاد جلوگیری شود. ماشین‌آلات برش مدرن به طور خاص برای این منظور طراحی شده‌اند:
انواع و نحوه کار
ماشین‌های برش میلگرد هیدرولیک (Hydraulic Rebar Cutters): این ماشین‌ها از نیروی هیدرولیک برای اعمال فشار بالا به یک تیغه سخت‌کاری‌شده استفاده می‌کنند تا میلگرد را در یک حرکت سریع و تمیز ببرند.
مدل‌های پرتابل: سبک و کوچک هستند و معمولاً با نیروی برق یا باتری کار می‌کنند. برای برش میلگرد در محل نصب یا در ارتفاعات مناسب‌اند.
مدل‌های ثابت: بزرگ و سنگین هستند، ظرفیت برش میلگردهای قطورتر (تا ۳۲ یا ۴۰ میلی‌متر) را دارند و برای کارگاه‌های آماده‌سازی آرماتور مناسب‌اند.
ماشین‌های برش دیسکی (Abrasive Saw Cutters): این مدل‌ها از یک دیسک برش برای بریدن میلگرد استفاده می‌کنند، اما به دلیل تولید جرقه زیاد، سر و صدای بالا و خطر پرتاب قطعات، کمتر در محیط‌های بسته توصیه می‌شوند.
نقش در ایمنی و سرعت
افزایش ایمنی: حذف نیاز به برش دستی با کاتر یا مشعل، خطر بریدگی و سوختگی را به صفر می‌رساند. تیغه در یک محفظه ایمن قرار دارد.
سرعت و دقت: توانایی برش چندین میلگرد نازک به صورت همزمان یا برش میلگردهای قطور در کمتر از چند ثانیه.
۲. ماشین‌آلات خم میلگرد (Rebar Benders)
خمکاری باید مطابق با نقشه‌های سازه و با دقت زوایای مشخص انجام شود تا مقاومت لازم در سازه فراهم شود.
انواع و نحوه کار
ماشین‌های خم میلگرد هیدرولیک (Hydraulic Rebar Benders): این ماشین‌ها با استفاده از نیروی هیدرولیک و مجموعه‌ای از قرقره‌ها و قالب‌ها، میلگرد را به زوایای دقیق ۹۰، ۴۵، ۱۳۵ درجه یا هر زاویه دلخواه خم می‌کنند.
مدل‌های پرتابل: سبک‌تر هستند و برای خمکاری‌های جزئی یا اصلاح زاویه در محل استفاده می‌شوند.
مدل‌های ثابت (میز خمکاری): بزرگ‌ترین نوع هستند و دارای یک میز کار ثابت‌اند. اپراتور می‌تواند میلگرد را روی میز قرار دهد و دستگاه با استفاده از یک بازوی چرخشی، آن را در زوایای تنظیم‌شده خم می‌کند.
ماشین‌آلات CNC (اتوماتیک): پیشرفته‌ترین نوع که با استفاده از برنامه‌ریزی کامپیوتری، توانایی برش و خمکاری میلگرد را به صورت اتوماتیک و پشت سر هم دارند. این ماشین‌ها دقت بسیار بالا و کمترین نیاز به نیروی کار را دارند.
نقش در ایمنی و سرعت
کاهش خطای انسانی: امکان تنظیم دقیق زاویه و تکرار آن بدون نیاز به اندازه‌گیری مجدد، خطای خمکاری را به حداقل می‌رساند.
ایمنی اپراتور: حذف تنش فیزیکی ناشی از خمکاری دستی و دور نگه داشتن دست‌ها از ناحیه خم.
کیفیت میلگرد: خمکاری به صورت آهسته و پیوسته انجام می‌شود که از گسیختگی یا آسیب به ساختار فولاد در ناحیه خم جلوگیری می‌کند.
۳. نکات مهم برای کارگاه‌های ساختمانی
برای به حداکثر رساندن کارایی و ایمنی، رعایت نکات زیر ضروری است:
کالیبراسیون منظم: تیغه‌های برش و زوایای خمکاری باید به طور منظم کالیبره و تیز شوند تا کیفیت برش و خم حفظ شود.
تأمین برق مناسب: ماشین‌آلات برش و خم سنگین (به ویژه هیدرولیک ثابت) نیاز به تأمین برق سه فاز با آمپر کافی دارند.
آموزش ایمنی: اپراتورها باید آموزش‌های لازم در مورد نحوه صحیح کار با دستگاه، نقاط ایمنی و استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (PPE) مانند دستکش‌های مقاوم و عینک ایمنی را دریافت کنند.
جداسازی فضا: منطقه‌ی برش و خمکاری باید از سایر فضاهای کارگاه جدا شود تا از خطرات ناشی از پرتاب خرده‌های فلز یا حرکت بازوی خمکار جلوگیری شود.
نتیجه‌گیری
استفاده از ماشین‌آلات برش و خم میلگرد، نشان‌دهنده حرفه‌ای بودن و تعهد یک پروژه ساختمانی به استانداردهای کیفیت و ایمنی است. این دستگاه‌ها نه تنها با سرعت و دقت بی‌نظیر خود فرآیند آماده‌سازی آرماتور را تسریع می‌کنند، بلکه با حذف روش‌های سنتی و خطرناک، محیط کاری ایمن‌تری برای کارگران فراهم می‌سازند و در نهایت، به کاهش هزینه‌های پروژه و دوام بیشتر سازه کمک می‌کنند.
