کاشت زردآلو، با توجه به سازگاری این درخت با شرایط اقلیمی متنوع و میوه شیرین و ارزشمند آن، یک فعالیت کشاورزی پرطرفدار و سودآور است. این راهنمای جامع به صورت گام به گام، تمام مراحل از انتخاب نژاد تا برداشت و فرآوری محصول را تشریح می‌کند.
۱. نژادهای مقاوم و پربازده زردآلو
انتخاب نژاد مناسب با توجه به اقلیم منطقه و هدف تولید (مصرف تازه‌خوری یا فرآوری)، اولین گام حیاتی است. برخی از مقاوم‌ترین و پربازده‌ترین نژادهای زردآلو در ایران عبارتند از:
شاهرودی: یکی از معروف‌ترین و پرطرفدارترین نژادها در ایران است. این رقم برای تازه‌خوری و خشک کردن (تهیه قیسی) بسیار مناسب بوده و مقاومت خوبی در برابر سرما دارد.
عسگرآبادی: میوه‌هایی شیرین و آبدار با بافتی نرم دارد که عمدتاً برای مصرف تازه‌خوری و تهیه مربا استفاده می‌شود.
تبریزی: این نژاد دارای میوه‌هایی با اندازه متوسط و طعم دلپذیر است که برای تهیه کمپوت و خشک کردن مناسب است.
جهانگیری: از ارقام دیررس و مقاوم به سرمای بهاره است که میوه‌های آن برای تهیه قیسی بسیار مرغوب است.
۲. مرحله کاشت
انتخاب محل: درخت زردآلو به نور کامل خورشید و خاک با زهکشی مناسب نیاز دارد. باید از کاشت در مناطقی که در معرض بادهای سرد یا سرمای ناگهانی بهاره هستند، خودداری کرد.
آماده‌سازی خاک: قبل از کاشت، خاک را تا عمق مناسب شخم زده و با افزودن کود حیوانی پوسیده یا کمپوست، آن را غنی‌سازی کنید.
زمان کاشت: بهترین زمان کاشت نهال زردآلو، در زمان خواب گیاه، یعنی اواخر پاییز یا اوایل بهار است.
روش کاشت: نهال را در گودال‌هایی با عمق و عرض مناسب قرار دهید و سپس خاک را فشرده کنید. رعایت فاصله ۵ تا ۷ متر بین درختان برای رشد کامل آن‌ها ضروری است.
۳. مرحله داشت (مراقبت از درخت)
آبیاری: نهال‌های جوان در سال‌های اول به آبیاری منظم نیاز دارند. درختان بالغ به خشکی مقاوم‌ترند، اما برای تولید میوه‌های درشت و با کیفیت، آبیاری در فصل‌های خشک و به‌ویژه در زمان رشد میوه ضروری است. آبیاری قطره‌ای بهترین روش برای صرفه‌جویی در مصرف آب است.
هرس: هرس زردآلو برای شکل‌دهی به درخت، حذف شاخه‌های خشک و بیمار و افزایش تهویه و نوررسانی به بخش‌های داخلی درخت انجام می‌شود. بهترین زمان برای هرس اواخر زمستان است.
کوددهی: استفاده از کودهای آلی در پاییز و کودهای متعادل NPK در بهار، به تقویت درخت و افزایش محصول کمک می‌کند.
مدیریت آفات و بیماری‌ها: زردآلو به برخی بیماری‌های قارچی مانند لکه قهوه‌ای و سفیدک حساس است. با استفاده از روش‌های مدیریت تلفیقی آفات (IPM) و سم‌پاشی‌های به موقع می‌توان از این بیماری‌ها پیشگیری کرد.
۴. مرحله برداشت
زمان برداشت: زمان برداشت زردآلو بستگی به هدف نهایی دارد:
مصرف تازه‌خوری: میوه‌ها زمانی که کاملاً رسیده، اما هنوز سفت هستند، برداشت می‌شوند.
فرآوری (قیسی): میوه‌ها باید کاملاً رسیده، نرم و شیرین باشند تا کیفیت قیسی بالا باشد.
روش برداشت: به دلیل حساسیت میوه زردآلو، برداشت آن باید به صورت دستی و با دقت انجام شود تا از هرگونه له شدن یا آسیب دیدن آن جلوگیری شود.
۵. فرآوری
فرآوری، به محصول خام ارزش افزوده می‌بخشد و عمر نگهداری آن را افزایش می‌دهد.
تولید قیسی (زردآلوی خشک‌شده)
مراحل: میوه‌ها را پس از شستشو، از وسط به دو نیم تقسیم کرده و هسته آن را جدا می‌کنند. سپس آن‌ها را روی سطحی تمیز در معرض نور خورشید یا در دستگاه‌های خشک‌کن صنعتی قرار می‌دهند. برای حفظ رنگ زرد روشن و جلوگیری از قهوه‌ای شدن، می‌توان میوه‌ها را به مدت کوتاهی در معرض بخار گوگرد (Sulfur) قرار داد.
امکانات: سینی‌های خشک‌کن، اتاق‌های سولفوره (در روش صنعتی) و دستگاه‌های خشک‌کن.
تولید مربا و کمپوت
روش: برای تهیه مربا، میوه‌های تازه را با شکر می‌جوشانند. برای کمپوت، میوه‌ها را در شیشه قرار داده و با شربت رقیق می‌جوشانند.
امکانات: دیگ‌های بزرگ، ظروف شیشه‌ای و تجهیزات پخت و پز.
کشت زردآلو یک فعالیت باثمر و سودآور است که با توجه به تمام مراحل آن، از کاشت تا فرآوری، می‌توان به محصولی با کیفیت و بازارپسند دست یافت.
