کاشت انگور، یکی از قدیمی‌ترین و پربازده‌ترین فعالیت‌های کشاورزی است که با رعایت اصول و انتخاب نژاد مناسب، می‌تواند به یک سرمایه‌گذاری پرسود تبدیل شود. این راهنمای جامع، شما را از انتخاب نژاد تا برداشت و فرآوری محصول همراهی می‌کند.
۱. نژادهای انگور مقاوم و پربازده
انتخاب نژاد مناسب با توجه به اقلیم منطقه و هدف تولید (مصرف تازه‌خوری، کشمش یا آبمیوه)، اولین گام حیاتی است. برخی از مقاوم‌ترین و پربازده‌ترین نژادهای انگور در ایران عبارتند از:
کشمشی (بی‌دانه سفید): این نژاد، بسیار مقاوم به خشکی و گرما بوده و محصول آن برای تهیه کشمش با کیفیت بالا و صادراتی بسیار مناسب است.
عسگری: با حبه‌های درشت و آبدار، مناسب برای مصرف تازه‌خوری است و مقاومت خوبی در برابر بیماری‌ها دارد.
شاهرودی: یکی از مقاوم‌ترین نژادها در برابر سرما است و میوه‌های آن برای تهیه کشمش و شیره انگور استفاده می‌شود.
یاقوتی: این نژاد با حبه‌های ریز و رنگ قرمز تیره، در مناطق گرمسیری رشد می‌کند و برای تازه‌خوری و آبمیوه مناسب است.
۲. مرحله کاشت
انتخاب محل: انگور به نور کامل خورشید نیاز دارد و در خاک‌های سبک، عمیق و با زهکشی خوب بهترین رشد را دارد.
آماده‌سازی خاک: پیش از کاشت، خاک را تا عمق مناسب شخم بزنید و با افزودن کود حیوانی پوسیده یا کمپوست، آن را غنی‌سازی کنید.
زمان کاشت: بهترین زمان کاشت قلمه یا نهال انگور، در زمان خواب گیاه، یعنی اواخر پاییز یا اوایل بهار است.
روش کاشت: قلمه‌ها را در گودال‌هایی با عمق و عرض مناسب قرار دهید و سپس خاک را فشرده کنید. برای انگورهایی که به صورت داربستی کشت می‌شوند، رعایت فاصله ۳ تا ۴ متری بین ردیف‌ها و ۱.۵ تا ۲ متر بین بوته‌ها ضروری است.
۳. مرحله داشت (مراقبت از درخت)
آبیاری: بوته‌های جوان در سال‌های اول به آبیاری منظم نیاز دارند. بوته‌های بالغ پس از استقرار، به خشکی مقاوم هستند، اما برای تولید میوه با کیفیت، آبیاری عمیق و منظم در فصل رشد (به‌ویژه در زمان پر شدن حبه‌ها) ضروری است. آبیاری قطره‌ای بهترین روش است.
هرس: هرس یکی از مهم‌ترین مراحل مراقبت از انگور است. هرس سالانه در فصل زمستان (زمانی که گیاه در خواب است) برای حذف شاخه‌های قدیمی و بیمار، شکل‌دهی به بوته و افزایش محصول انجام می‌شود.
کوددهی: کوددهی با کودهای NPK در بهار و استفاده از کودهای آلی در پاییز، به تقویت بوته کمک می‌کند.
مدیریت آفات و بیماری‌ها: با پایش منظم باغ و استفاده از روش‌های کنترلی مناسب، می‌توان از شیوع آفاتی مانند شته‌ها و بیماری‌هایی مانند سفیدک پودری جلوگیری کرد.
۴. مرحله برداشت
زمان برداشت: زمان برداشت انگور بستگی به نژاد و نوع مصرف آن دارد. معمولاً با تغییر رنگ حبه‌ها، افزایش قند آن‌ها و تغییر رنگ دانه به قهوه‌ای، زمان برداشت فرا می‌رسد. برای تهیه کشمش، بهتر است حبه‌ها کاملاً رسیده و شیرین باشند.
روش برداشت: برداشت انگور اغلب به صورت دستی و با استفاده از قیچی‌های مخصوص انجام می‌شود تا حبه‌ها آسیب نبینند.
۵. فرآوری
تولید کشمش: پس از برداشت، حبه‌ها را به آرامی از خوشه جدا کرده و روی سطح تمیز در زیر نور مستقیم خورشید قرار می‌دهند تا خشک شوند. در روش‌های مدرن، از خشک‌کن‌های صنعتی برای فرآیندی سریع‌تر و بهداشتی‌تر استفاده می‌شود.
تولید آبمیوه و شیره انگور: آبغوره از انگورهای نارس و شیره از انگورهای کاملاً رسیده تهیه می‌شود. حبه‌ها را پس از شستشو، آب‌گیری کرده و برای تولید شیره، آب انگور را می‌جوشانند تا غلیظ شود.
بسته‌بندی برای مصرف تازه‌خوری: خوشه‌های انگور پس از برداشت و تمیزکاری، در بسته‌بندی‌های مناسب و خنک نگهداری می‌شوند تا تازگی آن‌ها حفظ گردد.
