این یک مقاله جامع و تخصصی برای کالبدشکافی فنی علفتراشها (Brush Cutters) و چمنزنها (Lawn Mowers) است. این دو دستگاه علیرغم شباهت در هدف (کوتاه کردن گیاهان)، از نظر ساختار مکانیکی و کاربرد کاملاً متفاوت هستند. علفتراش برای سطوح ناهموار و علفهای هرز بلند، و چمنزن برای سطوح صاف و چمنهای تزئینی طراحی شده است.
کالبدشکافی جامع انواع علفتراش و چمنزن
ساختار این دستگاهها بر اساس منبع تغذیه (بنزینی ۲ زمانه و ۴ زمانه، برقی و شارژی) دستهبندی میشود. در ادامه قطعات هر کدام را بررسی میکنیم.
بخش اول: علفتراش (Brush Cutter / String Trimmer)
علفتراشها به دو صورت دوشی و پشتی (کوله پشتی) طراحی میشوند.
۱. واحد توان (موتور)
- بنزینی ۲ زمانه: رایجترین نوع؛ سبک و پرقدرت که در آن روغن و بنزین مخلوط میشوند.
- بنزینی ۴ زمانه: صدای کمتر، آلایندگی پایینتر و عدم نیاز به مخلوط کردن روغن با بنزین (دارای کارتر روغن مجزا).
- برقی/شارژی: مناسب برای محیطهای کوچک خانگی با نگهداری بسیار کم.
۲. سیستم انتقال قدرت (Drive Shaft)
- توضیح: یک میله رابط که قدرت را از موتور به گیربکس پایین منتقل میکند.
- ساختار داخلی: در مدلهای دوشی یک شفت صلب (Rigid Shaft) و در مدلهای پشتی یک فنر کوپلینگ انعطافپذیر (Flexible Shaft) داخل لوله قرار دارد.
- ارتباط: موتور را به تیغه متصل میکند.
۳. کلاچ گریز از مرکز (Centrifugal Clutch)
- عملکرد: مانند اره زنجیری، در دور آرام (Idle) تیغه نمیچرخد. با گاز دادن کاربر، کفشکهای کلاچ باز شده و به کاسه کلاچ میچسبند تا نیرو منتقل شود.
۴. گیربکس پایین (Gear Head)
- توضیح: یک جعبهدنده با زاویه حدود ۶۰ تا ۹۰ درجه در انتهای میله.
- عملکرد: جهت چرخش را تغییر داده و سرعت را برای گشتاور بیشتر تنظیم میکند.
- ارتباط: تیغه یا هد نخی روی این قطعه بسته میشود.
۵. هد برش (Cutting Attachments)
- هد نخی (Trimmer Head): برای چمن و علفهای نرم کنار دیوارها و سنگها.
- تیغههای فلزی (Blades): شامل تیغههای ۲، ۳، ۴ و ۸ پره برای علفهای هرز ضخیم و یونجه.
- تیغه الماسه (Circular Blade): برای بریدن پاجوش درختان و شاخههای نازک.
بخش دوم: چمنزنهای چرخدار (Lawn Mowers)
چمنزنها برای اصلاح یکدست چمن در سطوح وسیع و تخت استفاده میشوند.
۶. شاسی یا بدنه (Deck)
- توضیح: محفظه اصلی که موتور روی آن سوار شده و تیغه زیر آن میچرخد. معمولاً از جنس فولاد یا آلومینیوم ضدزنگ است.
- عملکرد: محافظت از کاربر در برابر پرتاب سنگ و ایجاد خلاء برای بالا کشیدن چمن جهت برش بهتر.
۷. تیغه چمنزن (Mower Blade)
- توضیح: یک تیغه فولادی بلند و پهن با لبههای تیز در دو انتها.
- عملکرد: برخلاف علفتراش، این تیغه به گونهای طراحی شده که علاوه بر برش، جریان هوا ایجاد کرده و چمنهای کنده شده را به داخل کیسه پرتاب کند.
۸. سیستم تنظیم ارتفاع (Height Adjustment)
- توضیح: اهرمهایی متصل به چرخها.
- عملکرد: با بالا و پایین بردن شاسی، فاصله تیغه از زمین را تغییر میدهند تا چمن در ارتفاع دلخواه کوتاه شود.
۹. کیسه جمعآوری (Grass Catcher)
- توضیح: سبد یا کیسهای در پشت دستگاه.
- عملکرد: جمعآوری ضایعات برای جلوگیری از زرد شدن چمن زیر لایههای بریده شده.
بخش سوم: مقایسه فنی علفتراش و چمنزن
ویژگی | علفتراش (Manual) | چمنزن (Wheeled) |
نوع حرکت | دوشی یا پشتی (توسط کاربر) | هل دادنی یا خودگردان (چرخدار) |
دقت برش | پایین (بستگی به لرزش دست) | بسیار بالا و یکنواخت |
مناسب برای | حاشیه دیوار، جوی آب، علف هرز | فضای سبز باز، زمین فوتبال |
موتور رایج | ۲ زمانه (بنزین ترکیبی) | ۴ زمانه (بنزین خالص) |
ایمنی | نیاز به محافظ صورت و ساقبند | ایمنتر (به دلیل محفظه دِک) |
نکات حیاتی نگهداری و پیشگیری از خرابی
- گریسکاری گیربکس (علفتراش): گیربکس پایین علفتراش هر ۲۰ ساعت کار نیاز به تزریق گریس مخصوص از طریق پیچ کناری دارد. خشک کار کردن آن باعث ذوب شدن دندهها میشود.
- تعادل تیغه (چمنزن): اگر تیغه چمنزن بر اثر برخورد با سنگ تاب بردارد، لرزش شدیدی ایجاد میکند که باعث خرد شدن بلبرینگهای موتور میشود. همیشه تیغه را بالانس نگه دارید.
- تمیز کردن زیر دک: پس از هر بار چمنزنی، چمنهای مرطوب چسبیده به زیر بدنه را پاک کنید؛ اسید موجود در چمن باعث پوسیدگی سریع بدنه فلزی میشود.
- فیلتر هوا: به دلیل حجم بالای گرد و غبار در هنگام کار، فیلتر هوا باید بعد از هر بار استفاده تمیز شود تا سوخت موتور ناقص نسوزد (جلوگیری از ریپ زدن).
