دنیای امروز با دسترسی مداوم به شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های خبری، ما را در معرض سیل بی‌پایانی از رویدادهای ناگوار جهانی قرار داده است. از تغییرات اقلیمی و بحران‌های زیست‌محیطی گرفته تا درگیری‌های سیاسی و نوسانات اقتصادی، این جریان ثابت عدم قطعیت، اثرات قابل توجهی بر سلامت روان عمومی و به‌ویژه سطح اضطراب می‌گذارد.
۱. تأثیر رویدادهای جهانی بر افزایش اضطراب عمومی
قرار گرفتن مداوم در معرض بحران‌ها، مکانیسم‌های روانی ما را برای مقابله با عدم قطعیت تضعیف می‌کند.
الف) اضطراب اقلیمی (Eco-Anxiety)
- تعریف: نوعی نگرانی مزمن و ترس از آسیب‌های زیست‌محیطی قریب‌الوقوع یا موجود، به‌ویژه در رابطه با تغییرات اقلیمی و آینده سیاره.
- تأثیر: این اضطراب به دلیل غیرقابل کنترل بودن و ابعاد گسترده مشکل، احساس ناتوانی و ناامیدی را در افراد (به ویژه نسل جوان) تقویت می‌کند.
ب) خستگی خبری (News Fatigue) و اجتناب
- تعریف: فرسودگی روانی ناشی از مواجهه مداوم و طولانی‌مدت با اخبار منفی، خشونت‌آمیز یا جنجالی.
- تأثیر: افراد ممکن است برای محافظت از خود، کاملاً از اخبار اجتناب کنند. این امر در عین حال که اضطراب را در کوتاه‌مدت کاهش می‌دهد، باعث انزوای اجتماعی و احساس قطع ارتباط با واقعیت‌های جهان می‌شود.
- پدیده نگرانی نیابتی: افراد حتی اگر مستقیماً تحت تأثیر یک درگیری منطقه‌ای یا یک بحران اقتصادی نباشند، به‌طور نیابتی و از طریق همدلی با قربانیان یا ترس از پیامدهای آتی، دچار اضطراب می‌شوند.
ج) عدم قطعیت اقتصادی و شغلی
- تأثیر نوسانات: اخبار مربوط به تورم بالا، رکود اقتصادی و بی‌ثباتی بازارهای مالی، مستقیماً حس امنیت مالی و شغلی افراد را تهدید می‌کند.
- نتیجه: این نوع اضطراب بر تصمیم‌گیری‌های روزمره (مانند پس‌انداز، سرمایه‌گذاری یا خرید) تأثیر گذاشته و به اضطراب عمومی دامن می‌زند.
۲. استراتژی‌های مدیریت سلامت روان در مواجهه با عدم قطعیت
برای حفظ سلامت روان در دنیایی که ثبات کمتری دارد، باید کنترل را از رویدادهای خارجی به مدیریت واکنش‌های درونی منتقل کنیم.
الف) مدیریت آگاهانه مصرف خبر
- تعیین مرزهای زمانی (Time Boundaries): به‌جای مصرف دائمی خبر، زمان‌های مشخصی (مثلاً 15 دقیقه صبح و 15 دقیقه عصر) را برای بررسی اخبار اختصاص دهید.
- انتخاب منابع موثق: تمرکز بر منابع خبری معتبر، بی‌طرف و تحلیل‌محور به‌جای شبکه‌های اجتماعی که معمولاً محتوای عاطفی و جنجالی را اولویت می‌دهند.
- قانون "کافی است": آگاهانه تشخیص دهید که چه زمانی به اندازه کافی اطلاعات کسب کرده‌اید و دیگر ادامه دادن ضرری جز افزایش اضطراب ندارد.
ب) تمرکز بر دایره نفوذ و اقدام عملی
- دایره کنترل در برابر دایره نگرانی: بخش بزرگی از اضطراب ناشی از نگرانی بابت مسائلی است که کنترل ما بر آن‌ها صفر است (مانند جنگ‌ها یا سیاست‌های بین‌المللی). انرژی روانی خود را به سمت دایره نفوذ (مسائل محلی، شغل، خانواده، سلامت) هدایت کنید.
- اقدامات کوچک اما مؤثر: به‌جای فلج شدن، اقدامات کوچک و معناداری در راستای ارزش‌هایتان انجام دهید. مثلاً برای مقابله با اضطراب اقلیمی، به جای نگرانی درباره ذوب شدن قطب‌ها، در جامعه محلی خود یک اقدام عملی برای کاهش زباله انجام دهید.
ج) تکنیک‌های تثبیت روانی
- تمرین ذهن‌آگاهی (Mindfulness): تمرین‌های تنفسی و مدیتیشن برای بازگشت به لحظه حال و جلوگیری از پرش‌های ذهنی به آینده نامعلوم یا گذشته ناگوار.
- ارتباطات اجتماعی: حفظ و تقویت شبکه‌های اجتماعی و دوستان. صحبت کردن درباره احساسات و نگرانی‌ها با افراد مورد اعتماد، می‌تواند بار روانی اضطراب را کاهش دهد.
- خواب و ورزش: اطمینان از کیفیت خواب کافی و فعالیت بدنی منظم، که پایه‌های ضروری برای مدیریت سیستم عصبی و کاهش سطح کورتیزول (هورمون استرس) هستند.
پذیرش این واقعیت که عدم قطعیت، ویژگی ثابت زندگی مدرن است، اولین گام برای مدیریت آن است. با تعیین مرزها و تمرکز بر عملگرایی در حوزه‌های قابل کنترل، می‌توان تأثیر مخرب اخبار جهانی بر سلامت روان را به حداقل رساند.
