تصمیم به مهاجرت شغلی باید بر اساس یک مقایسه واقع‌بینانه بین حداقل استاندارد زندگی (حداقل دستمزد)، فرصت‌های شغلی موجود، و قدرت خرید واقعی (پس‌انداز) در کشور مقصد و مبدأ (ایران) باشد.
در این مقاله، فرصت‌های شغلی و حقوق پایه در ایران را با سه مقصد اصلی مهاجرتی (آلمان، کانادا و ترکیه) مقایسه می‌کنیم.
۱. وضعیت شغلی و حقوق پایه در ایران
محیط کاری در ایران با ویژگی‌های خاصی همراه است که در برنامه‌ریزی مهاجرت باید در نظر گرفته شود:
- حقوق پایه و حداقل دستمزد:
- حداقل دستمزد ماهانه توسط شورای عالی کار تعیین می‌شود. این مبلغ اگرچه سالانه افزایش می‌یابد، اما به دلیل تورم بالا و کاهش ارزش ریال، قدرت خرید آن در مقایسه با استاندارد جهانی بسیار پایین است.
- بخش عمده حقوق در ایران صرف هزینه‌های اولیه (خوراک و اجاره) می‌شود و امکان پس‌انداز دلاری بسیار محدود است.
- فرصت‌های شغلی:
- بخش دولتی: اشباع و محدودیت در جذب نیرو.
- بخش خصوصی: فرصت‌های شغلی خوب در حوزه‌های IT و مهندسی (نرم‌افزار، الکترونیک، عمران) وجود دارد، اما حقوق‌ها اغلب با توجه به نوسانات بازار و تحریم‌ها، از ثبات کافی برخوردار نیستند.
- تخصصی‌ترین مشاغل: مهندسان نرم‌افزار، توسعه‌دهندگان وب و متخصصان حوزه سلامت، بهترین درآمدها را در ایران دارند.
۲. آلمان: بازار کار متمرکز بر صنعت و مهندسی
آلمان با داشتن یکی از قوی‌ترین اقتصادهای اروپا، مقصد جذابی برای متخصصان است.
الف) حداقل حقوق و دستمزد
- حداقل دستمزد ساعتی: دولت آلمان حداقل دستمزد ساعتی بالایی را تعیین کرده است (اغلب حدود 12 یورو/ساعت).
- حقوق متوسط: حقوق متوسط سالانه برای یک متخصص (مهندس، تحلیل‌گر مالی) بین 50,000 تا 70,000 یورو است.
- استاندارد Blue Card (کارت آبی): برای دریافت این مجوز اقامت (که به متخصصان خارج از اتحادیه اروپا داده می‌شود)، حقوق پیشنهادی سالانه شما باید بالاتر از آستانه تعیین شده باشد (که معمولاً حدود 45,000 تا 55,000 یورو بسته به رشته است).
ب) فرصت‌های شغلی پرتقاضا
- مهندسی: مهندسی مکانیک، مهندسی برق و الکترونیک (به ویژه در صنعت خودرو و ماشین‌آلات).
- IT و فناوری: توسعه‌دهندگان نرم‌افزار، متخصصان داده (Data Scientists) و کارشناسان امنیت سایبری.
- بهداشت و درمان: پزشکان، پرستاران و پیراپزشکان (با نیاز به تأیید مدارک و دانش زبان آلمانی).
ج) چالش کلیدی
- زبان: برای یافتن شغل‌های تخصصی و مدیریتی، تسلط قوی به زبان آلمانی (B2 یا C1) اغلب ضروری است.
۳. کانادا: جذب مهاجران ماهر و تنوع شغلی
کانادا به دلیل برنامه‌های فعال مهاجرت کاری (مانند Express Entry)، یکی از مقاصد اصلی برای متخصصان دارای سابقه کار است.
الف) حداقل حقوق و دستمزد
- حداقل دستمزد ساعتی: حداقل دستمزد در هر استان متفاوت است (به طور متوسط حدود 15 تا 17 دلار کانادا/ساعت).
- حقوق متوسط: یک فرد متخصص می‌تواند سالانه بین 60,000 تا 90,000 دلار کانادا درآمد داشته باشد.
ب) فرصت‌های شغلی پرتقاضا
- IT و فناوری: به ویژه در شهرهایی مانند تورنتو و ونکوور. مشاغل توسعه‌دهنده نرم‌افزار، متخصصان هوش مصنوعی و تحلیل‌گران سیستم.
- ساختمان و بازسازی: مهندسان عمران، کارگران ماهر در زمینه برق، لوله‌کشی و نجاری.
- حوزه سلامت: پرستاری و پزشکان خانواده (تقاضای بالا در استان‌های دورتر).
ج) چالش کلیدی
- رقابت بالا: به دلیل ورود تعداد زیاد مهاجر، رقابت برای یافتن شغل اولیه و کار در حوزه تخصصی بالاست.
۴. ترکیه: بازار کار منطقه‌ای و درآمد بر پایه لیر
بازار کار ترکیه برای مهاجران خارجی با چالش‌های اقتصادی داخلی مواجه است.
الف) حداقل حقوق و دستمزد
- حداقل دستمزد ماهانه: حداقل دستمزد رسمی در ترکیه بسیار متغیر است و به دلیل تورم بالا، هر ۶ ماه یا سالانه بازنگری می‌شود. (به طور معمول معادل 450 تا 700 دلار آمریکا در زمان نگارش).
- حقوق متخصصان: حتی حقوق متخصصان نیز اغلب کفاف هزینه‌های زندگی در شهرهای بزرگی مانند استانبول را نمی‌دهد، مگر آنکه:
- شغل شما در یک شرکت بین‌المللی باشد و حقوق به دلار یا یورو پرداخت شود.
- شما به صورت فریلنسری با درآمد خارجی کار کنید.
ب) فرصت‌های شغلی پرتقاضا
- گردشگری و خدمات: کار در هتل‌ها، رستوران‌ها و آژانس‌های گردشگری.
- تجارت و بازرگانی: فرصت‌های مرتبط با بازرگانی بین ایران و ترکیه.
- املاک و مستغلات: کار به عنوان مشاور املاک برای خارجی‌ها.
ج) چالش کلیدی
- تورم و پس‌انداز: اصلی‌ترین چالش، عدم توانایی در پس‌انداز به دلیل کاهش شدید قدرت خرید لیر است.
- مجوز کار: اخذ مجوز کار برای اتباع خارجی در ترکیه اغلب دشوار است و کارفرما باید دلایل موجهی برای استخدام یک خارجی داشته باشد.
۵. مقایسه قدرت خرید و پس‌انداز (خلاصه)
جدول زیر نشان‌دهنده تفاوت اصلی در توانایی پس‌انداز بین مقاصد است، با فرض اینکه فرد شغل تخصصی مناسبی پیدا کند:
کشور | متوسط حقوق ماهیانه خالص (تخصصی) (USD) | متوسط هزینه زندگی ماهانه (USD) | توان پس‌انداز ماهانه (USD) |
آلمان | 3,000 - 4,000 | 1,500 | 1,500 - 2,500 |
کانادا | 3,500 - 4,500 | 1,800 | 1,700 - 2,700 |
ایران | 600 - 1,200 | 800 | (منفی) یا بسیار محدود |
ترکیه | 1,000 - 1,500 | 900 | 100 - 600 |
نتیجه: هدف از مهاجرت شغلی، اغلب افزایش توان پس‌انداز و دستیابی به قدرت خرید دلاری است. کشورهای آلمان و کانادا به دلیل داشتن سیستم حقوق و دستمزد قوی، این هدف را به خوبی محقق می‌کنند، در حالی که ترکیه علی‌رغم سهولت نسبی در مهاجرت، چالش‌های اقتصادی جدی برای پس‌انداز ایجاد می‌کند.
وضعیت پایه حقوق کشورها در مقایسه با ایران
در این جدول وضعیت پایه حقوق تخمینی کشورهای مختلف در مقایسه با ایران اورده شده است. نرخ ها براساس آذر 1404 می باشند:
| کشور | واحد پول | حداقل حقوق ماهانه (به واحد محلی) | معادل تقریبی (به USD) | معادل به تومان |
| ایران | ریال IRR | 103,900,000 | 90 | 10,390,000 |
| لوکزامبورگ | یورو (EUR) | 2,570 | 2,760 | 317,400,000 |
| هلند | یورو (EUR) | 2,070 | 2,220 | 255,300,000 |
| آلمان | یورو (EUR) | 2,050 | 2,200 | 253,000,000 |
| اسپانیا | یورو (EUR) | 1,323 | 1,420 | 163,300,000 |
| لهستان | زلوتی (PLN) | 4,300 | 1,075 | 123,625,000 |
| رومانی | لئو (RON) | 3,300 | 720 | 82,800,000 |
| کانادا | دلار کانادا (CAD) | 2,500 (میانگین استانی) | 1,820 | 209,300,000 |
| ایالات متحده | دلار آمریکا (USD) | 1,257 (فدرال، بر اساس 7.25 در ساعت) | 1,257 | 144,555,000 |
| شیلی | پزو شیلی (CLP) | 500,000 | 520 | 59,800,000 |
| برزیل | رئال برزیل (BRL) | 1,412 | 285 | 32,775,000 |
| مکزیک | پزو مکزیک (MXN) | 7,508 | 445 | 51,175,000 |
| امارات | درهم (AED) | (رسمی ندارد؛ غیر رسمی میانگین پایین) | 550 | 63,250,000 |
| عربستان | ریال عربستان (SAR) | 4,000 (برای سعودی‌ها) | 1,066 | 122,590,000 |
| قطر | ریال قطر (QAR) | 1,000 (حداقل برای نیروی کار مهاجر) | 275 | 31,625,000 |
| ترکیه | لیر ترکیه (TRY) | 17,002 | 525 | 60,375,000 |
| مصر | پوند مصر (EGP) | 6,000 | 125 | 14,375,000 |
| اردن | دینار اردن (JOD) | 260 | 367 | 42,205,000 |
| استرالیا | دلار استرالیا (AUD) | 3,700 (به صورت ساعتی محاسبه می‌شود) | 2,420 | 278,300,000 |
| کره جنوبی | وون کره (KRW) | 2,060,740 | 1,515 | 174,225,000 |
| ژاپن | ین ژاپن (JPY) | 175,000 (میانگین منطقه‌ای) | 1,120 | 128,800,000 |
| مالزی | رینگیت مالزی (MYR) | 1,500 | 320 | 36,800,000 |
| هند | روپیه هند (INR) | 7,500 - 18,000 (میانگین ایالتی) | 110 | 12,650,000 |
| پاکستان | روپیه پاکستان (PKR) | 32,000 | 115 | 13,225,000 |
| بنگلادش | تاکا بنگلادش (BDT) | 12,500 (برای کارگران پوشاک) | 115 | 13,225,000 |
| تبت (چین) | یوان چین (CNY) | 1,700 - 1,850 (منطقه‌ای) | 235 | 27,025,000 |
