برنامه‌ریزی مجدد یا ریمپ (Remap) یونیت کنترل موتور (ECU) یکی از روش‌های محبوب برای بهبود عملکرد موتورهای پرتیراژ نظیر TU5 (پژو 206 تیپ 5، 207 و پارس TU5) است. هدف اصلی این فرآیند، بهینه‌سازی تنظیمات کارخانه است که معمولاً به دلیل رعایت الزامات آلایندگی (مانند یورو 4 و 5) و سوخت بی‌کیفیت، عملکرد موتور را محدود کرده است. تمرکز این فرآیند اغلب بر رفع "کپ" اولیه و بهبود شتاب‌گیری است.
۱. Remap چیست؟ (ماهیت و مکانیزم عمل)
Remap فرآیند تغییر جداول و نقشه‌های کنترلی ذخیره شده در حافظه ECU است که پارامترهای اصلی عملکرد موتور را مدیریت می‌کنند.
الف) نقشه‌های اصلی که تغییر می‌کنند:
- نقشه زمان‌بندی جرقه‌زنی (Ignition Timing Map): تنظیم زاویه جرقه‌زنی برای احتراق در زمان بهینه. ریمپ با پیش‌انداختن (آوانس) جرقه‌زنی، احتراق را در دورهای خاصی قوی‌تر می‌کند که مستقیماً روی شتاب و گشتاور تأثیر می‌گذارد.
- نقشه سوخت‌رسانی (Fuel Map): تنظیم نسبت سوخت به هوا (Air-Fuel Ratio - AFR). در Remap، نسبت AFR در لحظات شتاب‌گیری و توان بالا از حالت رقیق به سمت حالت ایده‌آل (نزدیک 13:1) غنی‌تر می‌شود تا توان موتور افزایش یابد.
- نقشه گشتاور (Torque Limiter): محدودیت‌های گشتاور نرم‌افزاری اعمال شده توسط کارخانه را برای افزایش بازدهی موتور در دورهای پایین تا میانی برمی‌دارد.
- نقشه دریچه گاز (Throttle Map): در خودروهای با دریچه گاز الکترونیکی (مانند TU5)، حساسیت پدال گاز افزایش داده می‌شود تا تأخیر اولیه (همان "کپ" یا Lag) هنگام شروع حرکت یا تعویض دنده از بین برود.
ب) ECUهای رایج در TU5
این فرآیند اغلب روی ECUهای رایج موتور TU5 انجام می‌شود:
- BOSCH ME 7.4.4 / 7.4.5: رایج‌ترین در 206 تیپ 5 و SD.
- SAX 500 / LCU: نسخه‌های جدیدتر مورد استفاده در 207 و پارس.
- Siemens: در برخی مدل‌های قدیمی‌تر.
۲. رفع "کپ" اولیه (تأخیر دریچه گاز)
"کپ" اولیه به تأخیر محسوس بین فشردن پدال گاز و واکنش موتور (به ویژه در شروع حرکت یا دنده 1 و 2) اشاره دارد.
- ماهیت کپ: این تأخیر ناشی از کالیبراسیون محافظه‌کارانه ECU برای کنترل آلایندگی و محافظت از گیربکس است که به ویژه در ECUهای بوش دیده می‌شود.
- راهکار Remap: با تغییر در نقشه دریچه گاز (Throttle Mapping)، ECU طوری برنامه‌ریزی می‌شود که به ازای درصد کمتری از فشرده شدن پدال فیزیکی، دریچه گاز را به میزان بیشتری باز کند. این کار باعث می‌شود پاسخ موتور سریع‌تر و خطی‌تر شود و حس تأخیر از بین برود.
۳. بهبود شتاب و گشتاور (تیونینگ توان)
هدف تیونینگ افزایش حداکثر گشتاور و انتقال سریع‌تر آن به چرخ‌ها است:
- آوانس جرقه‌زنی: تنظیم جرقه‌زنی برای سوختن کامل و به موقع مخلوط سوخت و هوا، گشتاور را در دورهای میانی افزایش می‌دهد و شتاب را بهبود می‌بخشد.
- بهینه‌سازی سوخت: غنی‌سازی جزئی AFR در شرایط بار کامل، باعث کاهش احتمال ناک زدن (احتراق زودرس) شده و توان خروجی موتور را افزایش می‌دهد.
- حذف سنسور دوم اکسیژن: در برخی ریمپ‌ها، سنسور دوم اکسیژن (پس از کاتالیزور) از مدار خارج می‌شود تا امکان حذف فیزیکی کاتالیزور بدون روشن شدن چراغ چک فراهم شود. حذف کاتالیزور مقاومت جریان خروجی را کاهش داده و توان موتور را افزایش می‌دهد، اما آلایندگی را بیشتر می‌کند.
۴. نکات ایمنی و مخاطرات ریمپ
Remap غیراصولی می‌تواند آسیب‌های جدی به موتور وارد کند:
- ناک زدن (احتراق زودرس): اگر آوانس جرقه‌زنی بدون در نظر گرفتن کیفیت بنزین ایران (اکتان پایین) بیش از حد زیاد شود، موتور دچار احتراق زودرس و کوبش شده و می‌تواند به رینگ و پیستون آسیب بزند.
- دمای بالا: غنی‌سازی AFR دمای موتور را کمی کاهش می‌دهد، اما ریمپ ضعیف می‌تواند سیستم خنک‌کاری را تحت فشار قرار دهد.
- عمر قطعات: افزایش توان موتور به معنای افزایش فشار بر روی گیربکس و دیسک و صفحه کلاچ است که می‌تواند عمر مفید آن‌ها را کاهش دهد.
رویکرد کاربردی و توصیه شده:
برای انجام یک ریمپ ایمن و مؤثر، تیونر باید ریمپ را بر اساس نقشه جداگانه و متناسب با کیفیت سوخت ایران انجام دهد و پارامترهای حیاتی (مانند فشار سوخت و دمای موتور) را حین رانندگی (با دستگاه‌های لاگ‌برداری) پایش کند تا از عدم وجود ناک اطمینان حاصل شود.
۵. مراحل ساده انجام Remap (دیدگاه آموزشی)
فرآیند Remap توسط متخصص و با ابزار مخصوص انجام می‌شود، اما مراحل کلی آن به شرح زیر است:
- برقراری ارتباط: اتصال دستگاه برنامه‌ریزی (مانند ابزارهای OBD یا پروگرمرهای تخصصی) به پورت OBD-II خودرو.
- خواندن نقشه اصلی (Read): دانلود فایل نرم‌افزاری فعلی (Stock File) از ECU به کامپیوتر.
- ویرایش نقشه (Tuning): تیونر با استفاده از نرم‌افزارهای مخصوص (مانند WinOLS) تغییرات مورد نظر را در جداول جرقه‌زنی، سوخت و دریچه گاز اعمال می‌کند.
- نوشتن نقشه جدید (Write): بارگذاری فایل بهینه‌سازی شده به داخل حافظه ECU.
- تست و تطبیق: تست خودرو در جاده و بررسی پارامترهای حیاتی با دیاگ برای اطمینان از عملکرد صحیح و عدم وجود ناک.
