استارت نخوردن خودرو، به‌ویژه در مدل‌های رایج داخلی مانند پژو 405، پارس و سمند، می‌تواند علل متعددی داشته باشد. در خودروهای جدیدتر مجهز به سیستم‌های الکترونیکی و امنیتی، مشکلات اغلب به سیستم ایموبلایزر (ضدسرقت) و سوئیچ کانتکت باز می‌گردد. عیب‌یابی دقیق و گام به گام برای رفع مشکل ضروری است.
۱. عیب‌یابی اولیه: بررسی اصول سه‌گانه
قبل از تمرکز بر ایموبلایزر، باید سه عامل اساسی برای روشن شدن موتور را بررسی کرد:
الف) برق (منبع قدرت)
- باتری: ضعیف بودن یا دشارژ شدن باتری. اگر چراغ‌های پشت آمپر یا چراغ‌های جلو کم‌نور هستند یا صدایی شبیه "تق تق تق" ضعیف از استارت می‌آید، باتری ضعیف است.
- کابل‌ها و سر باتری: شل بودن یا سولفاته شدن سر باتری‌ها، مانع از انتقال کامل جریان به استارت می‌شود.
ب) سوخت (تغذیه موتور)
- پمپ بنزین: بعد از باز کردن سوئیچ، باید صدای کوتاهی (حدود 2 ثانیه) از پمپ بنزین (عقب خودرو) شنیده شود. اگر صدایی نیست، پمپ بنزین، رله آن یا فیوز پمپ مشکل دارد.
- فشار سوخت: گرفتگی فیلتر بنزین یا خطوط سوخت.
ج) جرقه (احتراق)
- برق کوئل: اطمینان از رسیدن برق به کوئل و سپس شمع‌ها. (معمولاً در صورت کارکرد صحیح پمپ بنزین، مشکل از سیستم ایموبلایزر نیست).
۲. مشکلات ایموبلایزر (Immobilizer) و قفل ECU
سیستم ایموبلایزر یک سیستم امنیتی است که از طریق آنتن کنار سوئیچ، کد چیپ داخل کلید را می‌خواند و در صورت تأیید، اجازه فعال شدن انژکتور و کوئل را به ECU می‌دهد.
الف) علائم و نشانه‌های قفل ایموبلایزر
- روشن شدن چراغ چک یا کلید: در اغلب مدل‌های پژو و سمند، اگر ایموبلایزر کلید را نشناسد، چراغ مربوط به آن (معمولاً یک علامت کلید یا قفل) در پشت آمپر روشن مانده یا چشمک می‌زند.
- استارت می‌خورد اما روشن نمی‌شود: خودرو استارت می‌خورد، اما برق پمپ بنزین و جرقه قطع است.
- عدم فعال شدن انژکتور و پمپ: در حالت قفل، ECU دستور فعال شدن پمپ بنزین و انژکتورها را صادر نمی‌کند.
ب) دلایل خرابی مرتبط با ایموبلایزر
- خرابی چیپ یا کلید: اگر چیپ داخل کلید آسیب دیده باشد یا کلید اصلی گم شده و از کلید کپی شده فاقد چیپ استفاده شود.
- خرابی آنتن ایموبلایزر: آنتن حلقه‌ای اطراف سوئیچ که وظیفه خواندن چیپ را دارد. آسیب فیزیکی به آن یا قطعی سیم‌های آن.
- برهم‌خوردن کددهی: به دلایل نوسانات برق یا دخالت‌های غیرمجاز، کد بین ECU و یونیت ایموبلایزر (Immo Unit) نامنطبق شده است.
- مشکل در یونیت Immo: خرابی مدار داخلی یونیت ایموبلایزر (که معمولاً در پشت جعبه فیوز یا زیر فرمان قرار دارد).
ج) راهکار عیب‌یابی ایموبلایزر
- استفاده از کلید یدکی: ابتدا با کلید یدکی اصلی (که مطمئن هستید چیپ دارد) امتحان کنید.
- دیاگ و خواندن کد خطا: با اتصال دستگاه دیاگ، وضعیت سیستم ایموبلایزر (فعال/غیرفعال) و کدهای خطای مربوط به عدم شناسایی کلید را بررسی کنید.
- برنامه‌ریزی مجدد: اگر مشکل کددهی باشد، تیونر یا تعمیرکار متخصص باید ECU و Immo Unit را دوباره با هم کددهی کند.
- حذف ایموبلایزر (راهکار غیرمجاز): در برخی موارد، برای رفع دائمی مشکل می‌توان سیستم ایموبلایزر را به صورت نرم‌افزاری از ECU حذف کرد (Immo Off)، اما این کار امنیت خودرو را کاهش می‌دهد.
۳. مشکلات سوئیچ کانتکت (مغزی سوئیچ)
سوئیچ کانتکت یا مغزی سوئیچ قطعه‌ای مکانیکی-الکتریکی است که برق را به مدارهای مختلف خودرو (مانند برق پشت آمپر، پمپ بنزین، ACC و استارت) هدایت می‌کند.
الف) علائم خرابی سوئیچ کانتکت
- عدم واکنش در حالت Start: با چرخاندن کلید به موقعیت Start، موتور استارت نمی‌خورد، در حالی که برق پشت آمپر روشن است.
- قطع و وصل شدن متناوب برق: برق پشت آمپر قطع و وصل می‌شود یا رله‌ها صدای تیک تیک می‌دهند.
- مشکل در حالت ACC: ممکن است رادیو یا سایر تجهیزات در حالت ACC کار نکنند.
ب) عیب‌یابی سوئیچ کانتکت
- تست برق خروجی: با یک مولتی‌متر یا لامپ تست، خروجی‌های سوئیچ کانتکت را در موقعیت‌های مختلف بررسی کنید. به‌ویژه، بررسی کنید که آیا برق به سیم تحریک استارت می‌رسد یا خیر.
- تفاوت با ایموبلایزر: در خرابی سوئیچ کانتکت، اغلب هیچ صدایی از استارت شنیده نمی‌شود (مدار برق استارت کلاً قطع است)، در حالی که در مشکل ایموبلایزر، معمولاً استارت می‌چرخد اما موتور روشن نمی‌شود.
ج) راهکار
- تعویض مغزی سوئیچ: در صورت تأیید خرابی، تنها راهکار تعویض کامل مغزی سوئیچ (سوئیچ کانتکت) است.
۴. جمع‌بندی: گام‌های تشخیصی سریع
وضعیت | منشأ احتمالی | اقدام فوری |
هیچ برقی نیست. | باتری دشارژ شده یا کابل اصلی قطع است. | بررسی کابل‌ها و ولتاژ باتری. |
تق تق می‌آید. | باتری ضعیف است یا اتصالات استارت ضعیف هستند. | شارژ یا تعویض باتری. |
استارت نمی‌خورد، برق پشت آمپر هست. | خرابی سوئیچ کانتکت یا فیوز استارت. | تست برق سوئیچ به استارت. |
استارت می‌خورد، روشن نمی‌شود، چراغ کلید چشمک می‌زند. | ایموبلایزر کلید را نشناخته است. | استفاده از کلید یدکی یا دیاگ و کددهی مجدد. |
استارت می‌خورد، روشن نمی‌شود، بوی خام سوزی می‌آید. | جرقه ضعیف یا نقص در سنسور دور موتور. | بررسی سیم‌کشی سنسور دور موتور و وضعیت کوئل. |
