بازار ابزارآلات برقی و شارژی در ایران تا حد زیادی تحت تأثیر برندهای چینی قرار دارد. اما "چینی" بودن یک ابزار، به تنهایی نشاندهنده کیفیت آن نیست. این ابزارها در کارخانجات مختلف با استانداردهای گوناگون تولید میشوند و معمولاً در سه سطح کیفی (گرید A، B و متفرقه/سطح پایین) دستهبندی میگردند. تشخیص این تفاوتها برای مصرفکننده و تعمیرکار بسیار حیاتی است.
۱. تشخیص اولیه از طریق بستهبندی و ظاهر
اولین نشانههای کیفیت یک ابزار، اغلب در بستهبندی و ظاهر خارجی آن مشخص میشود:
ویژگی | گرید A (کیفیت بالا / نیمهصنعتی) | گرید B (کیفیت متوسط / کارگاهی) | متفرقه (C / سطح پایین / فاقد گارانتی) |
برندینگ و لوگو | برندهای شناخته شده، لوگوی دقیق، شماره مدل و مشخصات فنی کاملاً صحیح و قابل ردیابی. | برندهای منطقهای یا فرعی، مشخصات فنی ممکن است کمی اغراقآمیز باشد. | برندهای نامعتبر، نامهای شبیه برندهای معروف، اطلاعات فنی ناقص یا غلط املایی. |
کیفیت بدنه (متریال) | پلاستیک PA6 (نایلون فشرده) یا ABS با کیفیت بالا. سطح مات یا ضد لغزش، قالبگیری بسیار دقیق و بدون خطوط درز قابل مشاهده. | پلاستیک ABS معمولی، براقتر و کمی شکنندهتر است. خطوط درز قالبگیری کمی محسوس است. | پلاستیک ارزان و شکننده، بوی نامطبوع پلاستیک بازیافتی، درزهای نامنظم و ضخیم. |
وزن و ارگونومی | وزن مناسب و متناسب با توان موتور. ارگونومی دقیق، عایقبندی لرزش استاندارد، تعادل عالی. | وزن ممکن است کمی سبکتر از استاندارد باشد. ارگونومی قابل قبول اما نه عالی. | وزن بیش از حد سبک (به دلیل حذف فلزات داخلی) یا سنگین (به دلیل استفاده از قطعات آهنی بیکیفیت). |
کیفیت کابل برق | کابل ضخیم و انعطافپذیر، دارای روکش لاستیکی یا سیلیکونی باکیفیت و استاندارد. | کابل معمولی، سفتتر و احتمالاً از جنس PVC معمولی. | کابل بسیار نازک، سفت و شکننده، کوتاه و فاقد استانداردهای ایمنی. |
۲. عملکرد داخلی و مکانیک (تشخیص تخصصی)
تفاوت اصلی ابزارها در قطعات داخلی و دقت مونتاژ است که تأثیر مستقیمی بر طول عمر و توان واقعی ابزار دارد.
الف) موتور و قطعات الکتریکی
ویژگی | گرید A | گرید B | متفرقه |
موتور (Armature و سیمپیچ) | سیمپیچ تمام مس با خلوص بالا، پوشش رزین محافظ قوی (وارنیش)، کلکتور باکیفیت و مقاوم در برابر سایش. | سیمپیچ مسی، اما ممکن است حجم مس کمتری داشته باشد یا از آلیاژ نامشخص استفاده شده باشد. | سیمپیچ از جنس آلومینیوم با روکش مس (CCA) یا آلومینیوم خالص. مقاومت حرارتی بسیار پایین. |
سیستم خنککننده | پروانه خنککننده بزرگ و مهندسی شده برای جریان هوای بهینه و دائمی. دارای مسیرهای هوای عایقبندی شده. | پروانه کوچکتر، کارایی متوسط در دمای کارکرد طولانی. | پروانه کوچک و کماثر، منجر به داغ شدن سریع موتور. |
کلید و دیمر | کلید با کیفیت بالا، دارای قابلیت تنظیم سرعت دقیق (دیمر) و دوام بالا (20,000 تا 50,000 بار قطع و وصل). | کلید معمولی، دیمر ممکن است ناپایدار باشد یا در کوتاهمدت خراب شود. | کلید ارزان، اغلب فقط روشن/خاموش. دیمر در صورت وجود، بسیار نامطمئن است. |
ب) گیربکس و انتقال قدرت (مهمترین بخش)
گیربکس، قلب یک ابزار است. ایراد در آن مستقیماً به کاهش توان و صدای غیرعادی منجر میشود.
- دقت ساخت چرخدندهها:
- گرید A: چرخدندهها سنگزده (Grinded)، حرارت دیده (Heat Treated) و با دقت بالا مونتاژ شدهاند. در حین کار صدای بسیار نرم و یکنواختی تولید میکنند.
- گرید B: چرخدندهها ممکن است فقط تراشکاری شده باشند (نه سنگزده). صدای کارکرد کمی خشنتر و بلندتر از گرید A است.
- متفرقه: چرخدندههای خام، بدون عملیات حرارتی کافی یا از جنس ضعیف. صدای سایش، کوبش و زوزه در حین کار.
- بلبرینگ به جای بوش:
- گرید A: در تمامی نقاط کلیدی (محورها، شفت، آرمیچر) از بلبرینگهای استاندارد و با کیفیت (مانند NSK یا SKF) استفاده شده است.
- گرید B/متفرقه: استفاده از بوش (Bushings) به جای بلبرینگ یا بلبرینگهای بدون مارک و کیفیت پایین، که عمر ابزار را به شدت کاهش میدهد و پس از مدتی دچار لقی میشود.
- نوع گریس:
- گرید A: استفاده از گریس مرغوب و مقاوم در برابر حرارت (مخصوص گیربکس ابزار برقی) در حجم کافی.
- متفرقه: استفاده از گریسهای ارزان، نامناسب یا حتی روغنکاری ضعیف.
۳. تست عملی برای خریدار و تعمیرکار
الف) تست لرزش و صدا (برای خریدار)
ابزار را روشن کنید و اجازه دهید مدتی با دور تند کار کند:
- گرید A: صدای موتور یکنواخت، بدون زوزه یا سایش است. میزان لرزش در بدنه بسیار کم و قابل کنترل است.
- گرید متفرقه: صدای موتور ناهمگون و پرنوسان، لرزش شدید در بدنه ابزار و تولید گرمای سریع و غیرعادی.
ب) تست حرارتی و طولانی مدت (برای تعمیرکار و کارگاه)
- تست زیر بار: ابزار را تحت فشار کاری قرار دهید (مثلاً سوراخکاری در فلز ضخیم). ابزارهای گرید A میتوانند برای مدت طولانی بدون افت توان محسوس کار کنند. ابزارهای گرید B ممکن است پس از 10 تا 15 دقیقه داغ شوند.
- بررسی دما: موتور ابزار گرید A پس از کارکرد، دمای قابل تحملی دارد. افزایش دمای کنترل نشده و داغ شدن بیش از حد در محل اتصال موتور و گیربکس، نشاندهنده نقص در سیمپیچ یا خنککننده است.
جمعبندی: یک ابزار گرید A چینی باکیفیت، عملاً از نظر عملکرد و دوام با یک برند اروپایی یا آمریکایی میانرده برابری میکند و برای کار صنعتی و سنگین مناسب است. در مقابل، ابزارهای متفرقه تنها برای استفاده بسیار سبک یا مصارف خانگی لحظهای کاربرد دارند و خرید آنها برای کارگاه، هدر دادن پول است.
