پروانه انواع پمپ بطور کلی سه دسته هستند:‌

۱- پروانه های بسته

۲- پروانه های باز 

۳- پروانه های نیمه باز 

کفکش ها اقلب از پروانه های بسته یا نیمه باز استفاده میکنند. دلیل این امر نیز جریان شدید آب از مجرایی است که ممکن است سنگ ریزه و یا ناخالصی در سیال غوطه ور باشد و برای همین اگر پروانه کاملا باز باشد؛ امکان اسیب دیدن آن بیشتر می شود. 

از سوی دیگر پروانه های بسته یک محیط دورانی برای پمپاژ استفاده مینمایند که فشار بیشتری برای حل دادن سیال بسمت بالا را ایجاد میکند. 

در ساختار پمپ آب های خانگی اما برعکس این موضوع صادق است اگر پروانه بسته برای این دسته از پمپها استفاده شود امکان جرم گرفتگی آنها بیشتر می شود و از این جنبه که آب شهری فاقد ذرات درشت است؛ بهتر است از انواع باز پروانه استفاده شود. 

تفاوت عمده دیگر دو نوع بسته و باز ضربات شعاعی است که در مسیر حرکت دادن آب اتفاق می افتد و به اصطلاح به آنها نقطه نشت می گویند. ساختار پروانه بسته و حلقه های سایش پروانه باعث میشوند این شوکهای ناخواسته به کمترین حد ممکن برسد تا موتور و پروانه از اسیب دیدگی دور شوند. پرسام تامین کننده و واردکننده طیف گسترده ای پروانه های پمپهای مختلف می باشد. برای آگاهی از شرایط و قیمت های عمده فروش با ما در تماس باشید. 

در مقالات زیر بصورت جزئی به انواع پروانه پمپ ها و جنس آنها خواهیم پرداخت: 

معرفی انواع پروانه پمپ های کف کش ، لجن کش و پمپ های آب: 

پروانه یا ایمپلر (Impeller)، مهم‌ترین جزء متحرک در پمپ‌های سانتریفیوژ (گریز از مرکز) است که وظیفه انتقال انرژی جنبشی از الکتروموتور به سیال (آب، لجن یا فاضلاب) را بر عهده دارد. شکل، ساختار و جنس پروانه تعیین‌کننده کاربرد، بازدهی و توانایی پمپ در انتقال مواد جامد است.

در این مقاله، به بررسی جامع انواع پروانه و تفاوت‌های فنی پمپ‌های کفکش، لجن‌کش و پمپ‌های آب (خانگی و صنعتی) می‌پردازیم.

۱. دسته‌بندی اصلی انواع پروانه پمپ‌های سانتریفیوژ

پروانه‌ها از نظر ساختار اصلی به سه دسته عمده تقسیم می‌شوند که هر کدام برای نوع خاصی از سیال و هد/دبی طراحی شده‌اند:

الف) پروانه بسته (Closed Impeller)

• ساختار: پره‌های پروانه از دو طرف توسط دو صفحه دیسک‌مانند (لفاف) کاملاً محصور شده‌اند.
• مزیت: بالاترین بازدهی (راندمان) را دارند و برای پمپاژ سیالات با فشار (هد) بالا ایده‌آل هستند.
• محدودیت: به دلیل وجود کانال‌های باریک بین پره‌ها، به شدت مستعد گرفتگی در برابر ذرات جامد هستند.
• کاربرد اصلی: پمپ‌های آب تمیز (مانند پمپ‌های خانگی، پمپ‌های طبقاتی، و برخی مدل‌های کفکش که برای آب زلال استفاده می‌شوند).

ب) پروانه نیمه باز (Semi-Open Impeller)

• ساختار: پره‌ها فقط از یک طرف (معمولاً پشت) توسط یک صفحه دیسک‌مانند بسته شده‌اند و سمت دیگر پره‌ها باز است.
• مزیت: ترکیبی از راندمان خوب و تحمل نسبی مواد جامد. امکان تنظیم فاصله بین پروانه و بدنه پمپ برای حفظ راندمان.
• محدودیت: بازدهی کمتر از پروانه بسته.
• کاربرد اصلی: پمپ‌های کفکش (برای آب‌های حاوی مقادیر کمی گل و لای و ذرات کوچک)، پمپ‌های کشاورزی و صنعتی.

ج) پروانه باز (Open Impeller)

• ساختار: پره‌ها از هر دو طرف کاملاً باز و آزاد هستند و به شفت متصل شده‌اند.
• مزیت: کمترین احتمال گرفتگی و بالاترین توانایی در انتقال سیالات حاوی مقادیر زیاد مواد جامد، الیاف و مواد نخی.
• محدودیت: کمترین بازدهی و بیشترین نیروی محوری وارد بر پمپ.
• کاربرد اصلی: پمپ‌های لجن‌کش و پمپ‌های فاضلاب.

۲. مشخصات فنی تخصصی در پمپ‌های کفکش و لجن‌کش

در پمپ‌های مستغرق (Submersible) مانند کفکش و لجن‌کش، نوع پروانه برای تعیین وظیفه اصلی پمپ، حیاتی است:

الف) پمپ کفکش (Submersible Clear Water Pump)

• وظیفه: انتقال آب‌های تمیز یا نسبتاً تمیز، آب چاه‌ها، استخرها، یا زهکشی.
• انواع پروانه غالب: معمولاً بسته یا نیمه‌باز استفاده می‌شود.
• مشخصات فنی کلیدی:
  • هد (ارتفاع آبرسانی): به دلیل استفاده از پروانه‌های با بازدهی بالا (بسته/نیمه‌باز)، کفکش‌ها می‌توانند هد بالاتری نسبت به لجن‌کش‌ها با توان یکسان ایجاد کنند.
  • آبدهی (دبی): متغیر است و به توان و طراحی پروانه بستگی دارد.
  • حداکثر اندازه جامد قابل عبور: بسیار کوچک، معمولاً 5mm تا 10mm (ذرات نرم).
  • خنک‌کاری: موتور باید کاملاً در سیال غوطه‌ور باشد (مستغرق) تا پروانه، سیال را از اطراف موتور عبور داده و آن را خنک کند.

ب) پمپ لجن‌کش (Submersible Sewage/Slurry Pump)

• وظیفه: انتقال فاضلاب خام، سیالات حاوی مواد جامد، الیاف، پارچه، لجن و گل و لای سنگین.
• انواع پروانه غالب: باز (Open)، تک کاناله (Single-Channel)، دو کاناله (Two-Channel) و ورتکس (Vortex).
• پروانه ورتکس (گردابی): این نوع پروانه به گونه‌ای طراحی شده است که سیال را به چرخش درآورده و یک گرداب (Vortex) قوی در محفظه ایجاد می‌کند. این گرداب، مواد جامد را به سمت خروجی پرتاب می‌کند بدون اینکه تماس زیادی با پروانه داشته باشند.
  • مزیت ورتکس: ایده‌آل برای انتقال جامدات بسیار بزرگ و الیاف (مانند فاضلاب) با کمترین خطر گرفتگی.
  • محدودیت ورتکس: پایین‌ترین بازدهی در میان انواع پروانه‌ها به دلیل ایجاد اصطکاک داخلی زیاد.
• مشخصات فنی کلیدی:
  • حداکثر اندازه جامد قابل عبور: بسیار بزرگ‌تر، از 20mm تا بیش از 100mm (در پمپ‌های صنعتی).
  • جنس پروانه: معمولاً چدن، استیل یا برنز (برای مقاومت در برابر سایش و خوردگی).
  • توان و گشتاور: اغلب دارای موتورهایی با گشتاور بالا هستند تا بتوانند مواد سنگین را به حرکت درآورند.

ج) پمپ‌های آب (خانگی، صنعتی و کشاورزی)

• پروانه رایج: عمدتاً بسته یا نیمه‌باز.
• جنس پروانه: برنج (مقاومت در برابر کاویتاسیون و زنگ‌زدگی)، نوریل (پلاستیک فشرده مقاوم در برابر آب تمیز و ارزان‌تر)، استیل (برای آب گرم و مصارف بهداشتی).
• پمپ‌های چند پروانه (طبقاتی): از چندین پروانه بسته به صورت سری استفاده می‌کنند تا فشار (هد) بسیار بالایی برای ساختمان‌های بلند یا آبیاری تحت فشار ایجاد کنند.

۳. جدول مقایسه پروانه‌ها و کاربردها

۴. مشخصات فنی کلیدی برای انتخاب

در هنگام انتخاب هر یک از این پمپ‌ها، علاوه بر نوع پروانه، باید مشخصات فنی زیر بررسی شوند:

• توان (Power): بر حسب اسب بخار (HP) یا کیلووات (kW). توان بالاتر معمولاً هد یا دبی بالاتری را فراهم می‌کند.
• هد (Head): حداکثر ارتفاعی که پمپ می‌تواند سیال را به آن برساند (بر حسب متر).
• دبی (Flow Rate): حجم آبی که پمپ در یک زمان مشخص جابجا می‌کند (بر حسب مترمکعب در ساعت (m^3/h) یا لیتر در دقیقه (LPM)).
• دهانه خروجی: قطر لوله خروجی (بر حسب اینچ).
• جنس بدنه و پروانه: چدن، استیل، برنز یا پلاستیک، بسته به خورندگی سیال و مقاومت در برابر سایش انتخاب می‌شود.

 تأثیر جنس پروانه بر عملکرد و طول عمر پمپ: برنج در برابر نوریل

انتخاب جنس پروانه (Impeller Material) در پمپ‌های آب (به ویژه پمپ‌های خانگی و افزایش فشار) یک تصمیم حیاتی است که به طور مستقیم بر راندمان، طول عمر و مقاومت پمپ در برابر خوردگی و سایش تأثیر می‌گذارد. در بازار پمپ‌های آب خانگی، رقابت اصلی بین پروانه‌های برنجی (Brass) و نوریل (Noryl / پلاستیک فشرده مقاوم) است.

۱. پروانه‌های برنجی (Brass Impellers)

برنج یک آلیاژ مس و روی است که به دلیل خواص مکانیکی و شیمیایی عالی، سال‌ها به عنوان استاندارد صنعتی شناخته می‌شده است.

۲. پروانه‌های نوریل (Noryl / Engineered Plastic)

نوریل نام تجاری نوعی ترموپلاستیک مهندسی (مانند PPE یا PPO) است که به دلیل سبک بودن و مقاومت بالا در برابر حرارت، به طور گسترده در پمپ‌ها استفاده می‌شود.

۳. جدول مقایسه پروانه‌های برنج و نوریل

۴. نتیجه‌گیری: کدام پروانه بهتر است؟

انتخاب بین برنج و نوریل به کاربرد و بودجه شما بستگی دارد:

•  انتخاب برتر برای عملکرد و دوام: اگر به دنبال طولانی‌ترین عمر، بالاترین راندمان درازمدت و مقاومت در برابر آب حاوی ذرات ریز هستید (مانند پمپ‌های چاه یا مناطقی با آب سخت)، پروانه برنجی گزینه ارجح است.
•  انتخاب اقتصادی و مقاوم در برابر خورندگی: اگر برای مصارف سبک خانگی و آب تمیز نیاز به پمپ دارید، و محدودیت بودجه دارید، پمپ‌های با پروانه نوریل انتخاب مناسبی هستند. نوریل همچنین برای آب‌های دارای مواد شیمیایی خاص (که ممکن است برنج را خورده کنند) بهتر عمل می‌کند.