این جدول، خلاصه‌ای از ویژگی‌های مهم‌ترین نژادهای زنبور عسل را بر اساس قابلیت‌ها، میزان تولید عسل و میزان پرخاشگری ارائه می‌دهد:
| نژاد زنبور عسل | قابلیت‌ها | میزان تولید عسل | میزان پرخاشگری |
| ایتالیایی (Apis mellifera ligustica) | - آرام، ملایم و پرکار<br>- تولید موم زیاد<br>- مقاومت نسبی به بیماری<br>- رشد سریع کلنی در بهار | بالا | بسیار کم |
| کارنیولان (Apis mellifera carnica) | - بسیار آرام و باثبات<br>- صرفه‌جویی در مصرف غذا<br>- رشد کلنی در پاسخ به جریان شهد<br>- مقاومت به سرما | بالا | بسیار کم |
| قفقازی (Apis mellifera caucasica) | - ساخت بره‌موم (پروپولیس) زیاد<br>- زبان بلند برای جمع‌آوری شهد<br>- مقاوم در برابر شرایط سخت<br>- کندوهای پرجمعیت | متوسط تا بالا | کم |
| روسی (Apis mellifera caucasica) | - مقاومت بالا به کنه واروآ<br>- توانایی خوب در زمستان‌گذرانی<br>- کمتر پرخاشگر<br>- تمیزکاری خوب کندو | متوسط | متوسط |
| آلمانی (Apis mellifera mellifera) | - تولید عسل تیره<br>- مقاوم در برابر سرما<br>- تمایل به ساخت بره‌موم<br>- قدیمی‌ترین نژاد زنبور اروپایی | متوسط | متوسط تا زیاد |
| آفریقایی (Apis mellifera scutellata) | - بسیار پرکار و مقاوم<br>- سرعت تکثیر بسیار بالا<br>- مقاومت به بیماری‌ها و آفات | بسیار بالا | بسیار زیاد |
توضیحات تکمیلی
نژادهای آرام: نژادهای ایتالیایی و کارنیولان به دلیل رفتار آرام و تولید بالای خود، بهترین گزینه برای زنبورداران مبتدی و زنبورداری در مناطق شهری هستند.
نژادهای مقاوم: نژادهایی مانند روسی و قفقازی مقاومت بالایی در برابر بیماری‌ها و شرایط اقلیمی سخت دارند و برای زنبورداران باتجربه‌تر که در مناطق با این چالش‌ها فعالیت می‌کنند، مناسب هستند.
نژاد آفریقایی: این نژاد با وجود تولید بسیار بالا، به دلیل پرخاشگری شدید، معمولاً برای زنبورداران عادی و مبتدی توصیه نمی‌شود.
راه های شناسایی زنبور عسل از روی ظاهر
امکان شناسایی نژادهای مختلف زنبور عسل از روی ظاهر آن‌ها وجود دارد، اما این کار نیازمند دقت و تجربه بالایی است. متخصصان زنبورداری از ویژگی‌های ظاهری و رفتاری خاص برای تمایز نژادها استفاده می‌کنند. این ویژگی‌ها اغلب شامل رنگ بدن، طرح نوارهای شکمی، میزان پرزدار بودن و اندازه اجزای بدن مانند خرطوم (زبان) است.
در ادامه، مشخصات ظاهری نژادهای اصلی را توضیح می‌دهم:
نژاد ایتالیایی (Italian Bee): این نژاد به دلیل رنگ زرد روشن تا قهوه‌ای مایل به زرد شناخته می‌شود. شکم آن‌ها اغلب دارای نوارهای زرد رنگ واضحی است. از نظر جثه، معمولاً کمی بزرگ‌تر از سایر زنبورها هستند و پرزهای کمتری دارند.
نژاد کارنیولان (Carniolan Bee): این زنبورها اغلب دارای رنگ تیره، خاکستری تا قهوه‌ای مایل به سیاه هستند. آن‌ها در مقایسه با نژاد ایتالیایی، پرزهای بدن بیشتری دارند که ظاهرشان را پرپشت‌تر نشان می‌دهد. زبان بلندتری نسبت به سایر نژادها دارند که به آن‌ها در جمع‌آوری شهد از گل‌های عمیق کمک می‌کند.
نژاد قفقازی (Caucasian Bee): رنگ این نژاد نیز خاکستری تیره یا قهوه‌ای است. یکی از ویژگی‌های بارز آن‌ها، پرزهای متراکم و خاکستری رنگ بر روی شکم است که ظاهری خاکستری‌فام به آن‌ها می‌دهد. همچنین، این نژاد دارای بلندترین زبان (خرطوم) در بین همه نژادهای زنبور عسل است.
نژاد آلمانی (German Bee): این نژاد دارای بدنی کاملاً تیره و سیاه رنگ است و پرزهای بدن آن‌ها نیز به رنگ قهوه‌ای تیره تا سیاه است. این ویژگی ظاهری، به همراه رفتار تهاجمی‌تر، از شاخص‌های اصلی آن‌هاست.
نژاد روسی (Russian Bee): زنبورهای روسی نیز بدنی تیره رنگ دارند و معمولاً به دلیل پرزهای خاکستری یا قهوه‌ای روشن در بدن خود شناخته می‌شوند.
نژاد آفریقایی (Africanized Bee): این زنبورها از لحاظ ظاهری بسیار شبیه به نژادهای اروپایی هستند و تشخیص آن‌ها از روی ظاهر بسیار دشوار است. تنها راه مطمئن برای تمایز آن‌ها، بررسی رفتار بسیار پرخاشگرانه و تهاجمی است.
نکته مهم: اگرچه رنگ بدن و سایر ویژگی‌های ظاهری می‌توانند سرنخ‌هایی برای شناسایی باشند، اما این معیارها به تنهایی کافی نیستند. برای شناسایی دقیق نژاد، معمولاً نیاز به بررسی دقیق‌تر و حتی بیومتری (اندازه‌گیری دقیق ابعاد بدن) توسط متخصصین وجود دارد. در عمل، زنبورداران بیشتر به رفتار زنبورها، مانند میزان پرخاشگری و تمایل به تولید بره‌موم، برای شناسایی نژاد آن‌ها تکیه می‌کنند.
