تعویض و تعمیر کاسه نمد (Oil Seal) در موتورهای دوزمانه، یک کار رایج اما حساس است که برای حفظ عملکرد صحیح موتور و جلوگیری از نشتی روغن یا ورود هوا ضروری است. کاسه نمدها معمولاً در دو نقطه اصلی موتور دوزمانه قرار دارند: میل‌لنگ (Crankshaft)، یکی در سمت مگنِتو (Magneto/Flywheel) و دیگری در سمت کلاچ/خروجی قدرت (PTO/Clutch side). خرابی آن‌ها می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند دور موتور بالا بدون دلیل (lean condition)، دود آبی بیش از حد، یا از دست دادن قدرت شود.

نکات ایمنی حیاتی قبل از شروع:

• خاموش کردن موتور: مطمئن شوید موتور کاملاً خاموش و سرد است.

• جدا کردن وایر شمع: برای جلوگیری از روشن شدن ناخواسته موتور، وایر شمع را از شمع جدا کنید.

• ثبات موتور: موتور را روی یک سطح صاف و پایدار قرار دهید تا از حرکت آن حین کار جلوگیری شود.

• ابزار مناسب: از ابزارهای مناسب و با کیفیت استفاده کنید.

• نظافت: محل کار را تمیز نگه دارید تا از ورود آلودگی به موتور جلوگیری شود.

• قطعات یدکی اصلی: در صورت امکان، از کاسه نمدهای اصلی یا با کیفیت بالا که توسط سازنده توصیه شده‌اند، استفاده کنید.

ابزار و لوازم مورد نیاز:

• ست آچار بکس و آچار تخت: برای باز کردن پیچ‌ها و مهره‌ها.

• پیچ‌گوشتی: دوسو و چهارسو.

• پولی کِش (Puller): برای جدا کردن مگنِتو و گاهی کلاچ.

• چکش پلاستیکی یا لاستیکی (Rubber Mallet): برای ضربه زدن‌های ملایم.

• اسپیسر (Spacer) یا لوله PVC با قطر مناسب: برای جا زدن کاسه نمد جدید.

• نشانگر زمان‌بندی (Timing Mark Tool - اختیاری): برای برخی موتورها برای علامت‌گذاری موقعیت مگنِتو.

• پاک‌کننده واشر (Gasket Remover) و تیغ تمیزکاری: برای از بین بردن بقایای واشر و چسب.

• دستمال تمیز و بدون پرز: برای تمیزکاری.

• روغن موتور تمیز یا گریس: برای روغن‌کاری کاسه نمد جدید.

• کاسه نمد جدید (با ابعاد دقیق): بسیار مهم است که کاسه نمد جدید دقیقاً همان ابعاد (قطر داخلی، قطر خارجی و ضخامت) کاسه نمد قبلی را داشته باشد.

• واشر (Gasket) جدید: در صورت نیاز به باز کردن قطعاتی که واشر دارند (مثل پوشش مگنِتو).

• قفل کننده رزوه (Threadlocker - اختیاری): برای پیچ‌های میل‌لنگ یا مگنِتو.

مراحل تعویض کاسه نمد (به صورت کلی برای هر دو سمت):

توجه: مراحل بسته به طراحی موتور (مثلاً اره برقی، علف‌زن، موتور قایق و...) کمی متفاوت خواهند بود، اما اصول کلی یکسان است.

۱. آماده‌سازی و باز کردن قطعات جانبی:

1. دسترسی به کاسه نمد:

   • سمت مگنِتو (فلایویل): ابتدا پوشش فن (Fan Cover) و سپس پوشش مگنِتو را باز کنید.

   • سمت کلاچ/خروجی قدرت: پوشش زنجیر/تیغه/پروانه یا کلاچ را باز کنید. در برخی موتورها ممکن است نیاز باشد کل موتور را از دستگاه جدا کنید.

2. جدا کردن مگنِتو (برای سمت مگنِتو):

   • یک ابزار نگهدارنده پیستون (Piston Stop) یا یک وسیله مناسب را در سوراخ شمع قرار دهید تا پیستون را قفل کند و میل‌لنگ نچرخد.

   • پیچ مرکزی مگنِتو را باز کنید (معمولاً سفت است و ممکن است رزوه چپ‌گرد داشته باشد، حتماً بررسی کنید).

   • با استفاده از پولی‌کش مناسب، مگنِتو را به آرامی و با دقت از روی میل‌لنگ جدا کنید. هرگز با چکش به مگنِتو ضربه نزنید، زیرا ممکن است آهنرباهای آن آسیب ببینند.

   • اگر علامت تایمینگ روی میل‌لنگ و مگنِتو وجود ندارد، قبل از جدا کردن، موقعیت آن‌ها را علامت‌گذاری کنید تا هنگام مونتاژ مجدد درست نصب شوند.

3. جدا کردن کلاچ (برای سمت کلاچ/PTO):

   • در موتورهایی که کلاچ گریز از مرکز دارند، باید کلاچ را باز کنید. معمولاً با یک پیچ مرکزی (که ممکن است رزوه چپ‌گرد داشته باشد) یا با یک مهره بزرگ محکم شده است.

   • برای باز کردن کلاچ، باید میل‌لنگ را قفل کنید (مانند روش باز کردن مگنِتو). از ابزار مخصوص کلاچ ( Clutch Removal Tool) یا آچار بکس مناسب استفاده کنید.

۲. خارج کردن کاسه نمد قدیمی:

1. بررسی سطح میل‌لنگ: قبل از خارج کردن کاسه نمد، سطح میل‌لنگ را در جایی که کاسه نمد روی آن قرار می‌گیرد (Journal)، از نظر هرگونه خراش یا خوردگی بررسی کنید.

2. استفاده از پیچ‌گوشتی: با دقت یک پیچ‌گوشتی دوسوی کوچک را در لبه بیرونی کاسه نمد فرو کنید (مواظب باشید به میل‌لنگ یا محفظه موتور آسیب نرسانید).

3. بیرون کشیدن: با اهرم کردن آرام و چرخشی، کاسه نمد را به آرامی از جای خود بیرون بکشید. اگر بسیار سفت است، ممکن است نیاز به گرم کردن خفیف اطراف محفظه با سشوار صنعتی باشد (با احتیاط شدید و حرارت کم).

4. تمیزکاری: محل نشیمنگاه کاسه نمد و میل‌لنگ را کاملاً تمیز کنید. هرگونه بقایای واشر، چسب یا آلودگی را با دقت پاک کنید. مطمئن شوید که هیچ گرد و غباری وارد موتور نشود.

۳. نصب کاسه نمد جدید:

1. مقایسه: کاسه نمد جدید را با کاسه نمد قدیمی مقایسه کنید تا از صحت ابعاد اطمینان حاصل کنید.

2. روغن‌کاری: لبه‌های لاستیکی کاسه نمد جدید را با مقدار کمی روغن موتور تمیز یا گریس روغن‌کاری کنید. این کار به جا رفتن آسان‌تر و جلوگیری از آسیب به کاسه نمد کمک می‌کند.

3. جا زدن:

   • کاسه نمد را با دقت و به آرامی روی میل‌لنگ قرار دهید.

   • از یک اسپیسر مناسب (مانند یک لوله PVC یا بکس با قطر مناسب که فقط روی لبه بیرونی فلزی کاسه نمد بنشیند و نه روی قسمت لاستیکی آن) استفاده کنید.

   • با چکش پلاستیکی به آرامی و یکنواخت به اسپیسر ضربه بزنید تا کاسه نمد کاملاً در نشیمنگاه خود جا بیفتد. مطمئن شوید که کاسه نمد کاملاً صاف و هم‌سطح نصب شده است و کج نیست.

   • هرگز به قسمت لاستیکی کاسه نمد ضربه نزنید.

۴. مونتاژ مجدد:

1. نصب کلاچ/مگنِتو:

   • کلاچ یا مگنِتو را با دقت روی میل‌لنگ نصب کنید. اگر از علامت‌گذاری تایمینگ استفاده کرده‌اید، مطمئن شوید که در موقعیت صحیح قرار گرفته‌اند.

   • پیچ مرکزی را ببندید. برای مگنِتو، از آچار بکس استفاده کنید و پیچ را تا گشتاور توصیه شده توسط سازنده محکم کنید (معمولاً بسیار سفت). در صورت لزوم، از قفل کننده رزوه استفاده کنید.

2. بستن پوشش‌ها:

   • واشرهای قدیمی را تعویض کرده و پوشش‌ها (پوشش کلاچ، پوشش فن، پوشش مگنِتو) را با دقت و محکم ببندید.

3. اتصال مجدد:

   • وایر شمع را متصل کنید.

   • در صورت لزوم، موتور را به دستگاه (اره برقی، علف‌زن و...) مجدداً وصل کنید.

تست نهایی:

1. بررسی اولیه: قبل از روشن کردن، تمام اتصالات و پیچ‌ها را یک بار دیگر بررسی کنید.

2. روشن کردن موتور: موتور را روشن کنید و اجازه دهید برای چند دقیقه کار کند.

3. بررسی نشتی و عملکرد:

   • اطراف کاسه نمدها را از نظر هرگونه نشتی روغن یا ورود هوا بررسی کنید (با اسپری کردن کمی آب صابون و مشاهده حباب).

   • به صدای موتور گوش دهید. اگر موتور آرام‌تر کار می‌کند یا دور آن ثابت شده است، احتمالاً تعمیر موفقیت‌آمیز بوده است.

نکات مهم:

• کتابچه راهنمای سرویس (Service Manual): بهترین راهنما برای هر موتور خاص، کتابچه راهنمای سرویس آن است. این کتابچه، گشتاور پیچ‌ها، جهت رزوه، و مراحل دقیق باز و بست کردن را برای مدل شما مشخص می‌کند.

• تشخیص کاسه نمد خراب: نشانه‌های خرابی کاسه نمد شامل:

  • دود آبی زیاد: به خصوص در دورهای پایین، نشان‌دهنده سوختن روغن گیربکس/میل‌لنگ است.

  • مکش هوای اضافه (Lean Condition): دور موتور بدون دلیل بالا می‌رود، تنظیم کاربراتور مشکل می‌شود، و موتور ممکن است داغ کند یا بگیرد.

  • نشتی روغن: در اطراف شفت میل‌لنگ در سمت مگنِتو یا کلاچ.

  • مشکل در روشن شدن: یا کارکرد نامنظم.

با رعایت این نکات و مراحل، می‌توانید کاسه نمد موتور دوزمانه خود را با موفقیت تعویض کنید. اگر با هر مرحله‌ای مشکل داشتید یا مطمئن نبودید، توصیه می‌شود از یک مکانیک متخصص کمک بگیرید.